Trả giá vì câu đèn Trung Quốc

Sáng 20/4, tàu câu cá ngừ đại dương của ông Phạm Công Hoan (phường Phú Đông, TP Tuy Hòa - Phú Yên) rẽ sóng về bến. Chuyến biển này, ông Hoan thu hoạch đến hơn 2 tấn cá ngừ đại dương. Thế nhưng, sau hàng giờ năn nỉ ỉ ôi, ông chỉ bán được hơn 90 triệu đồng. Quay sang chúng tôi, ông Hoan rầu rĩ: “Chi phí chuyến biển đã trên 100 triệu đồng, kiểu này lại tiếp tục lỗ, chắc tôi phải trở về nghề câu vàng như trước thôi”.

Mắt hoa, đầu choáng

Những ngày cùng 9 ngư dân tàu ông Hoan lênh đênh trên biển câu cá ngừ đại dương, chúng tôi mới thấy hết nỗi vất vả của nghề câu đèn cao áp. Đêm bắt đầu buông xuống, mặt biển từ màu tím chuyển sang tối sẫm. Thuyền trưởng Hoan ra lệnh cho các ngư dân kiểm tra lại vợt, móc, cần câu rồi bật dàn đèn cao áp. 18 bóng đèn có công suất lên đến 2.000 W/bóng đồng loạt được bật lên, chiếu thẳng xuống mặt nước, cả một vùng biển sáng lòa.

Gần 30 phút sau, mặt biển đột nhiên ửng hồng. “Vợt!” - thuyền trưởng Hoan hô to. Ngỡ đã gặp cá ngừ đại dương, chúng tôi hồi hộp dõi theo. Một đàn mực ống ngoi đầy mặt nước, 2 ngư dân trẻ Trần Văn Tuấn và Nguyễn Thành Đại nhanh như cắt xỉa vợt xuống biển vớt lên. Những ngư dân còn lại nhanh chóng móc mực vừa được vớt lên làm mồi câu, thả ngay xuống chỗ đàn mực vừa tản ra.

Ông Hoan giải thích: “Câu cá ngừ đại dương bằng đèn là phải vậy. Mực ưa ánh sáng, lại là mồi ngon của cá ngừ. Mình chiếu đèn cao áp thẳng xuống biển để dụ đàn mực đến. Khi ngoi lên mặt nước, đàn mực bị đèn cao áp chiếu thẳng vào, mắt gần như bị nổ nên bơi lờ đờ. Cá ngừ đại dương cũng theo ánh đèn lên bắt mồi và rất dễ dính câu”.

Không quen với ánh sáng và độ nóng của dàn đèn cao áp, chúng tôi đành loạng choạng lui về phía sau, sát ca bin tàu. Thế nhưng, trên mạn tàu, 9 ngư dân cùng thuyền trưởng Hoan vẫn giữ chắc tay câu chờ cá ngừ. Mỗi người chỉ mặc độc một chiếc quần đùi. Gió nồm thổi mạnh, chiếc tàu 160 mã lực chao qua nghiêng lại nhưng mồ hôi vẫn tuôn ướt đẫm từ đầu đến chân các ngư dân.

Bỗng… “ầm”, một tiếng quật mạnh trên mặt biển. “Dính rồi!” - từ mạn phải tàu, ngư dân Bùi Anh Tuấn reo lên. Ba ngư dân ngồi gần vội găm cần câu, nhào đến hỗ trợ Tuấn đưa cá lên. Một người phụ Tuấn giữ cần câu dìu cá vào. Hai ngư dân còn lại cầm sẵn móc sắt được nối với một cán dài, chuẩn bị móc vào mang cá kéo lên tàu. Bị dính câu, con cá vùng vẫy điên cuồng. Những cánh tay ngư dân săn chắc mướt mồ hôi, dưới ánh sáng đèn cao áp cứ cuồn cuộn, bóng loáng như các lực sĩ biểu diễn trên sân khấu.

Loay hoay gần 20 phút, rốt cuộc con cá ngừ nặng khoảng 70 kg cũng được đưa lên tàu. Các ngư dân lại vào vị trí câu của mình chờ đợi dưới sức nóng như thiêu đốt của dàn đèn cao áp. Thỉnh thoảng, họ phải đi vội vào bên trong ca bin để uống nước bù cho lượng mồ hôi liên tục tuôn chảy. Sau khoảng 4 giờ, tàu câu được 5 con cá ngừ đại dương nhưng ngư dân nào cũng đã thấm mệt, phờ phạc.

Thuyền trưởng Hoan ra lệnh thu câu để chuyển địa điểm khác. Vừa trút rổ mực còn thoi thóp vào nồi cháo để nấu ăn lấy lại sức trong khi chờ tàu đến điểm thả câu mới, ngư dân Nguyễn Thành Đại tâm sự: “Câu đèn cao áp khổ gấp mấy lần câu vàng truyền thống. Lần đầu câu đèn, em chỉ ngồi được 2 giờ, sau đó mắt hoa, đầu choáng, cả người lạnh toát vì mất nước, phải nằm liệt mấy ngày. Nhiều bạn em sau một chuyến câu đèn chịu không nổi phải bỏ nghề luôn”.

Bán đổ bán tháo

Tàu cá của ông Phạm Công Hoan là 1 trong 4 tàu câu đèn còn lại ở phường Phú Đông. Chỉ mới đầu năm nay, phường này còn đến hơn 50 tàu câu cá ngừ đại dương bằng đèn cao áp.

Theo ông Phan Thuẫn, Chủ tịch Nghiệp đoàn Nghề cá phường 6 - TP Tuy Hòa, trong số trên 350 tàu câu cá ngừ đại dương ở phường này, hiện chỉ còn tàu của ông Trần Sê là hành nghề câu đèn. “Chỉ cách đây nửa năm, phường 6 có đến gần 40 chiếc tàu câu cá ngừ đại dương bằng đèn cao áp. Tuy nhiên, do cá câu đèn chất lượng thấp, ít ai mua, trong khi nghề này vất vả lắm nên nhiều chủ tàu đã phải bán tháo dàn đèn, chuyển về cách câu vàng truyền thống” - ông Thuẫn cho biết.

Theo thống kê của Bộ NN-PTNT, vào tháng 8-2012, trong số hơn 15.000 tàu câu cá ngừ đại dương của cả nước, hơn 50% hành nghề câu đèn. Đây là thời điểm nở rộ của nghề câu đèn. Tuy nhiên, hiện nay, số tàu câu đèn đã giảm mạnh do cá kém chất lượng nên rớt giá liên tục, ngư dân ra khơi là thua lỗ.

Không chỉ Phú Yên, ngư dân nhiều địa phương khác cũng đã “ngấm đòn” vì chuyển sang câu cá ngừ bằng đèn cao áp. Hình ảnh quen thuộc gần đây ở cảng cá Hòn Rớ, xã Phước Đồng, TP Nha Trang - Khánh Hòa là hàng chục tàu câu cá ngừ đại dương của nhiều địa phương nằm chờ bán cá.

“Giá ngày càng giảm, chúng tôi phải tranh nhau bán đổ bán tháo. Năm 2012, cá ngừ đại dương còn giữ được giá 150.000-170.000 đồng/kg nhưng hiện chỉ còn 45.000-50.000 đồng/kg” - ông Nguyễn Sĩ, một chủ tàu ở Bình Định, lo lắng.

Ông Mai Thành Phúc, đội trưởng đội 4 tàu cá xa bờ tỉnh Khánh Hòa, cho rằng trước đây, ngư dân chuyển sang câu đèn vì sản lượng tăng vọt so với câu lưới. “Năm 2011, đội chúng tôi cũng chuyển từ câu vàng truyền thống sang câu đèn, cá bắt được rất nhiều, mỗi chuyến biển trung bình trên 3 tấn. Nhưng với giá cả thế này, chúng tôi đang tính quay lại nghề truyền thống” - ông Phúc trăn trở.

Theo ông Đỗ Trung Hiệp, Trưởng Ban Quản lý cảng cá Hòn Rớ, nhiều doanh nghiệp và đầu nậu cho rằng chất lượng cá ngừ đại dương câu đèn không bảo đảm nên họ luôn mua với giá thấp. Đã vậy, sản lượng cá tăng mạnh khiến các đầu nậu và doanh nghiệp không đủ vốn để thu mua.

“Chỉ những tàu quen, họ mới thu mua với giá 50.000 đồng/kg trả tiền sau 2 tuần, 55.000 đồng/kg trả tiền sau 1 tháng. Một tàu cá xa bờ tổn phí một chuyến biển thường trên 100 triệu đồng, giá cá như thế thì luôn thua lỗ” - ông Hiệp băn khoăn.

Bà Trịnh Thị Ngọc Sâm, Giám đốc Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Vinh Sâm, một doanh nghiệp chuyên kinh doanh thủy sản ở tỉnh Phú Yên, cho biết trước đây, có thời điểm cá câu đèn được thu mua mạnh với giá chỉ thấp hơn chút ít so với cá câu vàng do đối tác Trung Quốc tăng mua. Điều đó đã đẩy nghề câu đèn tự phát rầm rộ. Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian, các đối tác Trung Quốc không nhập hàng, sản phẩm cá câu đèn không biết bán cho ai.

“Chất lượng cá câu đèn rất thấp, thịt nhão và chua, phần thịt và xương thường bị tách rời, không đủ tiêu chuẩn để ăn tươi nên rất khó bán với các đối tác nước ngoài” - bà Sâm giải thích.

Theo Hồng Ánh - Kỳ Nam

NLĐ