Thất thu tiền tỉ mà DN không phục

Đây chính là nguyên nhân khiến hải quan kêu trời vì thất thu tiền tỉ còn DN thì vẫn “bực mình” vì cho rằng “tôi khai đúng”. Và sau 2 năm thực hiện trị giá theo Hiệp định chung về Thuế quan và Thương mại (GATT) ngành hải quan giảm thu khoảng 500 tỉ đồng.

DN chịu nhưng chưa “tâm phục khẩu phục”

Đầu năm 2005, qua quá trình kiểm tra đối với hoạt động nhập khẩu ô tô du lịch của 15 DN, Tổng cục Hải quan đã có kết luận: Các DN này có dấu hiệu vi phạm pháp luật Hải quan và vi phạm Luật Thuế Xuất nhập khẩu.

Câu chuyện này đã kéo dài 1 năm mà vẫn chưa tìm được tiếng nói chung. Mới đây Tổng cục Hải quan đã tổ chức cuộc họp cuối cùng và đưa ra các biện pháp khá mạnh để tìm cách giải quyết dứt điểm vụ việc này và DN mặc dù đã chịu “lùi một bước” nhưng vẫn có vẻ chưa “tâm phục khẩu phục”.

Trong cuộc đối thoại giữa Bộ Tài chính và DN mới tổ chức tại Hà Nội, đại diện một công ty máy tính cũng phản ánh sản phẩm máy tính thay đổi thế hệ liên tục. Khi hàng về, hải quan không chấp nhận giá và những căn cứ của DN mà lấy thông tin của một trang web không có tiếng của Indonesia. DN này cho rằng nếu hải quan lấy thông tin vu vơ trên mạng thì chắc chắn DN sẽ không chịu.

Bức xúc chính đáng của hải quan

Ở một trường hợp khác, ông V.Q, giám đốc một công ty về điện lạnh, chỉ đạo nhân viên thảo một bức thư bằng tiếng Anh gửi cho đối tác Hàn Quốc. Nội dung là ông đồng ý mua hàng với giá như hai bên đã thỏa thuận. Bên bán hàng lập hợp đồng, trong đó giá ghi trên hợp đồng chỉ bằng 1/3 giá đã thỏa thuận và được thanh toán trước toàn bộ số tiền ghi trên hợp đồng qua ngân hàng.

Câu chuyện trên chỉ là một ví dụ về cái gọi là “đao” (down) giá (đánh tụt giá) hàng nhập khẩu để trốn thuế. Gần đây, hải quan đường sắt Hà Nội đã bác bỏ một trường hợp giá DN tự khai và thu hồi hơn 170 triệu đồng tiền thuế. Được biết, tham vấn thành công được là nhờ có một DN khác cũng nhập khẩu cùng mặt hàng đó.

Việc đánh tụt giá thường tập trung vào các loại hàng hóa nhập khẩu có thuế suất cao, kim ngạch lớn, mang tính thời vụ, đánh vào thị hiếu người tiêu dùng như điện thoại di động, mỹ phẩm, linh kiện phụ tùng ô tô, xe máy... Tổng cục Hải quan cho rằng, đây là chuyện xảy ra ở bất cứ nước nào khi thực hiện GATT chứ không riêng gì VN. Trung Quốc thực thi GATT cũng thất thu thuế nhập khẩu khoảng 20%. Việc triển khai hiệp định trị giá GATT đầu năm 2004 ở VN cũng làm giảm thu khoảng 500 tỉ đồng.

Giá của hội nhập

Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Hải quan Vũ Ngọc Anh thừa nhận: Khi thực hiện trị giá GATT, có rất nhiều khó khăn nảy sinh vì DN cũng rất “đáo để” khi tìm mọi cách để lách luật. Trước khi hội nhập quy định này của thế giới, ngành hải quan cũng đã lường trước thực tế là do việc áp dụng còn khá mới mẻ, cơ chế nào cũng có những điểm yếu. Hơn nữa, nhiều DN vẫn nhận thức rằng hiệp định cho phép người khai hải quan được quyền khai giá như thế nào là tự ý của mình.

Chính vì vậy, trong thời gian đầu thực hiện GATT, Tổng cục Hải quan sẽ xem xét các vụ việc để xử lý ở mức hợp lý tạo điều kiện thuận lợi cho DN tuân thủ một cách tự nguyện. Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trương Chí Trung khẳng định: Nếu các DN không “biết điều” thì Bộ Tài chính sẽ phải chuyển sang cơ quan pháp luật xử lý. Về phía cơ quan quản lý, Tổng cục Hải quan cũng sẽ tích cực tìm kiếm các nguồn thông tin về giá để chứng minh rằng mức giá mà hải quan đưa ra là chính xác.

Ông Anh cho biết thêm, việc xác định trị giá là điều hết sức phức tạp, ngay khi thông quan không thể làm hết được ngay. Vì vậy, trong Luật Hải quan trước đây và được sửa đổi vừa qua đã nhấn mạnh tới quy định kiểm tra sau thông quan. Như vậy để tạo điều kiện thông thoáng cho việc kinh doanh của DN, hải quan vẫn sẽ chấp nhận cho DN được sớm đưa hàng hóa vào kinh doanh. Nhưng khâu kiểm tra giá sẽ được thực hiện liên tục trong thời gian sau đó, cụ thể tới 5 năm sau.

Theo Gia Linh
Báo Người lao động