Quy định mua trái phiếu doanh nghiệp: Ngân hàng 0 đồng than bị bỏ rơi

Nhiều quy định khó thực thi

Theo ông Nguyễn Thành Long, Chủ nhiệm CLB Pháp chế Ngân hàng thuộc Hiệp hội Ngân hàng, các tổ chức tín dụng (TCTD) có ý kiến đề nghị Ngân hàng Nhà nước (NHNN) xem xét, hướng dẫn đối với một số hoạt động liên quan đến phát hành trái phiếu mà pháp luật đã quy định TCTD được phép thực hiện.

Đó là Điều 106 Luật Các tổ chức tín dụng quy định, ngân hàng thương mại được thực hiện hoạt động đại lý trong lĩnh vực liên quan đến hoạt động ngân hàng, kinh doanh bảo hiểm, quản lý tài sản theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.

Hoặc một số hoạt động TCTD được phép thực hiện theo các văn bản pháp luật khác như đại lý phát hành trái phiếu doanh nghiệp (theo Điều 14, Nghị định 153/2020/NĐ-CP quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế).

Hiện, Ngân hàng Nhà nước chưa có hướng dẫn cụ thể để các TCTD được thực hiện hoạt động này.

Ngày 7/9, Hiệp hội Ngân hàng tổ chức Tọa đàm trực tuyến lấy ý kiến đối với dự thảo thông tư thay thế Thông tư số 22/2016/TT-NHNN và Thông tư số 15/2018/TT-NHNN quy định việc TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài mua trái phiếu doanh nghiệp.

Góp ý cụ thể đối với các quy định tại dự thảo thông tư, các TCTD tập trung vào 4 vấn đề lớn: Nguyên tắc mua, bán trái phiếu doanh nghiệp; quy định nội bộ; trách nhiệm của TCTD khi thực hiện mua bán trái phiếu doanh nghiệp; trách nhiệm của TCTD khi thực hiện bán trái phiếu doanh nghiệp. Trong đó có những quy định có thể sẽ khó thực hiện sau khi được ban hành hoặc những quy định cấm không phù hợp với nguyên tắc pháp luật.

Đại diện Ngân hàng TNHH MTV Đại Dương (Oceanbank) bày tỏ, Oceanbank đã có quyết định của cơ quan có thẩm quyền cho phép thực hiện hoạt động mua bán trái phiếu. Nhưng các quy định tại Thông tư 22 và dự thảo thông tư thay thế không đề cập đến các ngân hàng 0 đồng, điều này đang gây nhiều khó khăn cho hoạt động mua trái phiếu của những ngân hàng này.

Vì vậy, Oceanbank đề nghị dự thảo thông tư thay thế Thông tư 22 bổ sung thêm đối tượng là các ngân hàng bị kiểm soát đặc biệt, để nhóm các ngân hàng này không phải thực hiện thêm các thủ tục riêng.

Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (Agribank) cho rằng, để thị trường phát triển tốt cần có chính sách mở, nhưng vấn đề là xác định ranh giới mở đến đâu, hoạt động nào cần hạn chế? Đại diện Agribank đề nghị NHNN nên nghiên cứu các ý kiến mà Hiệp hội đã tổng hợp để chính sách ban hành ra phù hợp với thực tiễn, thi hành được.

"Thị trường trái phiếu có thị trường sơ cấp, thị trường thứ cấp nhưng dự thảo không phân biệt các hoạt động này mà quy định chung thì rất khó để thực thi. Áp dụng các quy tắc cấp tín dụng vào hoạt động mua bán trái phiếu là rất khó. Đề nghị Ban soạn thảo nên cân nhắc", đại diện Agribank đề nghị.

Góp ý các quy định cụ thể, đại diện Agribank nêu ví dụ về quy định TCTD không được mua trái phiếu phát hành có mục đích tăng quy mô vốn, và đề nghị làm rõ thế nào là tăng quy mô bởi bản chất các hoạt động phát hành trái phiếu đều là tăng quy mô hoạt động. Đã là hoạt động kinh doanh trái phiếu thì mua, bán là bình thường nhưng dự thảo quy định nhiều điều kiện như điều kiện có lãi 3 năm, hạn chế mua lại sau khi bán... đều không phù hợp với thị trường.

Đại diện Ngân hàng Standard Chartered cho rằng, cam kết của doanh nghiệp phát hành trái phiếu là áp dụng cho tất cả trái chủ. Việc dự thảo Thông tư quy định yêu cầu doanh nghiệp phát hành không thay đổi mục đích sử dụng vốn trong thời gian TCTD nắm giữ trái phiếu - cam kết riêng với TCTD là không khả thi.

Các quy định tại khoản 7, khoản 9, khoản 10, khoản 11 (Điều 3) yêu cầu TCTD không được mua trái phiếu doanh nghiệp có mục đích cơ cấu lại các khoản nợ, góp vốn mua cổ phần tại doanh nghiệp khác, tăng quy mô vốn… ảnh hưởng hoạt động mua bán giữa TCTD và nhà đầu tư khi TCTD chỉ là trung gian mua bán.

Theo ý kiến của đại diện ngân hàng này, cơ quan soạn thảo chỉ nên quy định các hạn chế nói trên đối với giao dịch sơ cấp, còn đối với giao dịch thứ cấp nên cho phép để tạo thanh khoản cho thị trường.

Còn theo đại diện Ngân hàng TMCP Quân đội (MB), Nghị định 153/2020/NĐ-CP quy định về trái phiếu doanh nghiệp có quy định về đợt phát hành trái phiếu nhằm mục đích tăng quy mô vốn, góp vốn mua cổ phần tại doanh nghiệp khác nhưng dự thảo lại hạn chế TCTD mua trái phiếu của các đợt phát hành này.

Do vậy, ngân hàng đề nghị Ban soạn thảo xem lại, vì việc đầu tư phát triển dự án đều thực hiện qua hình thức góp vốn mua cổ phần.

Ngân hàng Nhà nước quan ngại điều gì?

Ghi nhận các ý kiến đóng góp, đại diện Vụ Chính sách tiền tệ NHNN bày tỏ đồng thuận với quan điểm trao quyền cho TCTD kèm theo đó là trách nhiệm. Dự thảo Thông tư yêu cầu TCTD phải quản trị việc mua bán trái phiếu doanh nghiệp tương đương với việc quản trị rủi ro cấp tín dụng.

Theo quy định về phát hành trái phiếu thì trái phiếu không phải là hình thức cấp tín dụng mà là hình thức giấy tờ có giá, được mua bán giao dịch trên thị trường. Với việc quy định các điều kiện như tại dự thảo, NHNN đã đưa ra quy định cao hơn "chuẩn" thông lệ thị trường, có thể khó cho TCTD nhưng bù lại sẽ giúp tăng cường chuẩn cấp tín dụng, đảm bảo để các TCTD quản lý được dòng tiền ra dưới hình thức mua trái phiếu hay cho vay, đồng thời đảm bảo được việc xử lý rủi ro tín dụng phát sinh sau này.

"Đây là nền tảng cơ bản chúng tôi muốn đưa ra tại thông tư này, trao cho TCTD quyền mà dường như TCTD "cảm giác" sẽ khó thực hiện. Nhưng nếu từ chối quyền đó thì có thể xảy ra hàng loạt các rủi ro tín dụng trong thời gian tới mà NHNN rất quan ngại, đặc biệt liên quan tới vấn đề thay đổi mục đích sử dụng vốn", đại diện Vụ Chính sách tiền tệ nhấn mạnh.

Ngoài ra, đại diện Vụ Chính sách tiền tệ cho rằng TCTD có thể đàm phán để yêu cầu doanh nghiệp phát hành cam kết các điều kiện dự thảo Thông tư đưa ra. Trường hợp doanh nghiệp phát hành không đồng ý thì TCTD cũng có thể hướng tới việc cấp tín dụng thay cho việc mua trái phiếu.

Vị đại diện này cũng đồng tình với quan điểm khi ban hành chính sách cần tạo sự thông thoáng cho doanh nghiệp nhưng cũng phải hạn chế kẽ hở để TCTD không "lách". Bên cạnh đó, với các ý kiến của TCTD về ban hành quy định nội bộ, xếp hạng tín nhiệm… vị đại diện của Vụ Tín dụng các ngành kinh tế cũng đề nghị Ban soạn thảo cần nghiên cứu, có những điều chỉnh phù hợp với thực tiễn.

Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Nguyễn Quốc Hùng cho rằng, dự thảo thông tư quy định hoạt động mua bán trái phiếu doanh nghiệp nhưng hiện đang áp dụng với các nguyên tắc cấp tín dụng, vì vậy đề nghị cơ quan soạn thảo nên xem xét, cân nhắc. Với các nội dung kiến nghị chưa được tiếp thu, Tổng Thư ký cũng đề nghị, cơ quan soạn thảo cần có văn bản trả lời để tạo sự đồng thuận trong các TCTD khi chính sách được ban hành.