Quảng Trị: Điều trồng thử, dân chịu thật!

Điều chết hàng loạt

Để chuyển đổi cơ cấu cây trồng và nâng cao đời sống nhân dân nên từ đầu năm 2002, Hợp tác xã (HTX) Mỵ Trường, Hậu Trường, xã Hải Trường (vùng đất cát) đã nhận 8 ha điều thuộc Dự án trồng điều thử nghiệm trên cát bàn giao cho 14 hộ dân.

Trong đó, chủ đầu tư Viện Khoa học kỹ thuật Nông nghiệp duyên hải Nam Trung bộ có trách nhiệm cung cấp giống, phân bón, thuốc trừ sâu, hướng dẫn cách trồng cho các hộ dân trong vòng 3 năm kể từ ngày đầu tư.

Chủ đầu tư cũng cam kết sau 3 năm trồng cây điều sẽ cho thu hoạch vụ đầu tiên qua đó sẽ nhân rộng Dự án góp phần cải thiện đời sống người dân. Tuy nhiên, đến nay sau gần 6 năm bỏ bê đồng ruộng và bỏ ra hàng chục triệu đồng chi phí, công sức nhưng các hộ dân vẫn chưa thu hoạch được gì từ điều!

Anh Võ Tài, thôn Hậu Trường nhận trồng, chăm sóc 1 mẫu điều cho biết: Thời gian đầu, thấy điều phát triển khá tốt ai cũng mừng, ngoài phân bón, thuốc trừ sâu của Viện cung cấp người dân còn tự bỏ phân chuồng để bón cây. 2 năm sau, điều ra rất nhiều hoa nhưng cứ rụng dần không đậu trái. Chúng tôi nghĩ hoa bói không đậu quả nên tiếp tục chăm sóc.

“Ngoài giống, thuốc trừ sâu, phân bón do Viện cung cấp thì tính ra bình quân mỗi hộ cũng đầu tư thêm không dưới 5 triệu đồng chi phí. Tuy nhiên tình hình càng lúc càng bi đát bởi điều thì năm nào cũng ra hoa rất nhiều nhưng rồi… rụng hết” - anh Tài ngán ngẩm.

Sau mấy năm bỏ bê đồng ruộng để chăm sóc vườn điều nhưng hiệu quả chẳng thấy đâu nên đến năm 2005 hầu hết các hộ dân tham gia HTX Hậu Trường, Mỵ Trường đã lần lượt bỏ điều trở lại tập trung trồng lúa để bảo đảm cuộc sống.

Đầu năm 2002, HTX Phú Hưng, xã Hải Phú (vùng đồi) cũng nhận 6 ha điều thử nghiệm giao cho 3 hộ dân nhận trồng, chăm sóc và bảo vệ. Cây điều trồng trên vùng đồi phát triển rất tốt, tuy nhiên cũng giống như ở xã Hải Trường, điều ở đây cũng ra hoa rồi rụng.

Đến năm 2005, khi Viện không còn cung cấp phân bón, thuốc trừ sâu nữa nên gia đình ông Nguyễn Thể (HTX Hưng Phú) nhận trồng, chăm sóc 2 ha điều phải chạy vạy đầu tư thêm chi phí để đảm bảo cho vườn với hi vọng sẽ có thu hoạch.

Ông Thể nói như than: “Ba năm trở lại đây, bình quân mỗi năm gia đình tui cũng mất hơn 5 triệu đồng chi phí chăm sóc nhưng đến nay cũng chỉ mới thu hoạch được vài kg điều. Chắc không đủ tiền mua thuốc trừ sâu!”.

Thế là hết! - ông Thể ngao ngán nói.

Đáng nói hơn, khoảng hơn hai tháng trở lại đây, do thời tiết rét đậm kéo dài hàng chục ha điều của 2 xã Hải Trường và Hải Phú đã đồng loạt rụng lá, chết dần. Ông Thể chỉ tay về phía vườn điều lắc đầu: “Toàn bộ điều cứ rũ lá rụng dần rồi chết khô, bao nhiêu mồ hôi, công sức bỏ ra mấy năm trời vậy mà xót quá!”

Dự án nửa vời, dân chịu thiệt

Liên hệ với ông Phan Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm cây ăn quả - đơn vị trực tiếp thực hiện dự án (trụ sở tại Quy Nhơn, Bình Định) thuộc Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp duyên hải Nam Trung bộ được biết: dự án trồng điều này nằm trong chương trình thử nghiệm trồng trên đất cát, sỏi ở khu vực phía bắc đèo Hải Vân được thực hiện từ năm 2002 đến 2005 thì buộc phải dừng lại vì hết vốn đầu tư. Chúng tôi đã bàn giao toàn bộ diện tích điều còn lại cho người dân vì thế không còn liên quan nữa".

Cũng cần lưu ý là trước khi dự án đưa cây điều trồng trên cát, sỏi ở Quảng Trị nhiều người đã cảnh báo về hiệu quả khả thi của nó. Nhưng rồi cây điều vẫn được trồng mà hiệu quả chẳng thấy đâu.

Điều đáng nói nữa là lẽ ra khi cây điều không mang lại hiệu quả kinh tế, khi người dân đã “quá ngán ngẩm với cây điều” thì các cơ quan chức năng phải sớm có giải pháp linh hoạt cho phép người dân chuyển đổi sang một loại cây trồng phù hợp thì đằng này số diện tích “điều cảnh” kia vẫn nghiễm nhiên tồn tại.

Người dân rơi vào tình thế “tiến thoái lưỡng nan”, mất tiền đầu tư không hiệu quả, đất thì không được phép để chuyển đổi sản xuất. Trao đổi về vấn đề này ông Trương Thái Định, chủ nhiệm HTX Hậu Trường cho biết: Cách đây mấy năm, khi nhận thấy cây điều không mang lạ hiệu quả kinh tế các hộ dân trồng điều cũng đã nhiều lần có kiến nghị với HTX là nên cho phép chuyển đổi các loại cây trồng khác thích hợp và có hiệu quả kinh tế. Lãnh đạo HTX cũng đã đề xuất lên xã, huyện trong các cuộc họp nhưng đến nay vẫn chưa thấy có hướng giải quyết nào.

Hiếu Giang