"Quá trình phê duyệt TPP đang gặp phức tạp từ phía Hoa Kỳ"

Báo cáo tại Phiên họp của Ban chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế và kinh tế, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh với tư cách trưởng Đoàn đàm phán Chính phủ về hội nhập kinh tế thương mại quốc tế cho biết, Việt Nam đã tham gia và hoàn tất đàm phán 12 hiệp định thương mại tự do (FTA).

Trong số các FTA đã kết thúc đàm phán có 2 hiệp định chưa phê duyệt là Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) và FTA với Liên minh châu Âu (EVFTA). Theo dự kiến, sau khi được Quốc hội các bên phê duyệt, 2 hiệp định này sẽ chính thức có hiệu lực từ tháng 1/2018.

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Khánh, với TPP, quá trình phê duyệt với Hoa Kỳ đang có phần phức tạp khi 2 ứng viên Tổng thống sắp tới đều không ủng hộ.

"Chúng tôi đang theo dõi để có biện pháp ứng phó với mọi tình huống", ông Khánh nói.

Với EVFTA, Thứ trưởng cho biết, gần đây có câu chuyện người dân nước Anh đã bỏ phiếu thể hiện ý muốn rời khỏi EU (Brexit), Bộ Công Thương đã có báo cáo dự kiến tác động cụ thể tới quan hệ thương mại của Việt Nam với Anh và EU.

"Tuy nhiên, chừng nào nước Anh chưa rời khỏi EU thì vẫn còn là thành viên của EU và Hiệp định sẽ không có bất cứ thay đổi nào. Hiện các bên cũng thống nhất là không có trao đổi chính thức nào về vấn đề này để tránh cầm đèn chạy trước ô tô. Sau khi Brexit diễn ra thật, phải sửa đổi, bổ sung điều gì thì các bên sẽ tiếp tục ngồi đàm phán thêm", ông nói.

Trong một diễn biến khác, cùng lúc, lãnh đạo đa số tại Thượng viện Mỹ Mitch McConnell vừa cho biết, TPP sẽ không được đưa ra bỏ phiếu tại Thượng viện Mỹ trong năm nay. Như vậy, nhiều khả năng, TPP sẽ được thảo luận trong nhiệm kỳ Tổng thống tiếp theo của Mỹ.

Tuy nhiên ông khẳng định TPP có thể sẽ được thảo luận, sửa đổi và thông qua trong nhiệm kỳ Tổng thống tiếp theo sau khi cuộc bầu cử vào tháng 11 tới có kết quả. Trước đó, ông McConell từng cho rằng cơ hội để đưa TPP ra bỏ phiếu tại Thượng viện là rất mong manh.

Đánh giá về tác động của các FTA, Thứ trưởng cho rằng, sau một thời gian triển khai cho thấy, nhiều FTA đem lại lợi ích kinh tế không rõ rệt, thể hiện ở điểm sử dụng ưu đãi từ phía doanh nghiệp Việt Nam.

Theo Thứ trưởng, nguyên nhân có phần ở việc các FTA trước ký kết hầu hết nằm trong khuôn khổ hợp tác giữa ASEAN và các nước, các đối tác cũng trung lập, cạnh tranh hơn là bổ sung. Bên cạnh đó, khả năng nắm bắt cơ hội của doanh nghiệp Việt Nam còn chưa rõ ràng, tập quán làm ăn của doanh nghiệp Việt Nam cũng chưa tận dụng được hết các ưu đãi. Nhiều cơ chế dựa vào quan hệ nên có hợp đồng, trúng thầu công trình... khiến nhiều doanh nghiệp chưa thấy được khuyến khích phải thay đổi.

"Doanh nghiệp xuất khẩu của chúng ta quen bán tại cầu cảng, mua tại cầu cảng. Tức là mua thì người ta mang tới tận cửa, không có nhu cầu tìm kiếm tận nguồn hàng nên không quan tâm nhiều tới việc cắt giảm thuế. Bán thì ở Việt Nam thường bán hàng cho một thương nhân tới tận Việt Nam mua hàng nên câu chuyện nước ngoài giảm thuế cho mình ra sao cũng chưa quan tâm lắm", Thứ trưởng nhấn mạnh.

Dù vậy, ông cũng cho rằng, một số doanh nghiệp trong nước cũng bắt đầu có sự thay đổi tích cực. Ví dụ như Vinamilk, Vĩnh Hoàn, TH True milk bắt đầu tìm cách tiến ra nước ngoài, lập công ty ở nước ngoài và mở rộng mạng lưới xuất khẩu. Do đó, cần phải khuyến khích việc đưa các doanh nghiệp lớn ra thị trường nước ngoài để tận dụng tốt hơn các ưu đãi.

"Các FTA được kí kết dường như khối doanh nghiệp FDI có chuẩn bị và nắm bắt tốt hơn các cơ hội. Điều này cũng tạo cơ hội cho người dân của chúng ta, cũng đáng hoan nghênh nhưng cần suy nghĩ về việc kết nối giữa doanh nghiệp FDI và trong nước để tạo sự lan toả. Nếu doanh nghiệp FDI tận dụng được cơ hội thì phải có giải pháp để tạo lan toả, kết nối được với doanh nghiệp Việt Nam, trong đó vai trò kiến tạo của Nhà nước rất quan trọng", ông nói thêm.

Phương Dung