Những điểm thú vị về nền kinh tế Qatar, nước chủ nhà World Cup 2022

Qatar nằm ở phía đông bán đảo Ả Rập. Đất nước này chỉ có duy nhất đường biên giới ở đất liền với Saudi Arabia ở phía nam, 3 mặt còn lại đều được bao bọc bởi vịnh Ba Tư. Đây là một bán đảo nhỏ, với diện tích khoảng 11.500km2, dân số dưới 3 triệu người trong đó khoảng 10-15% là người Qatar, còn lại là người ngoại quốc. Mặc dù có diện tích nhỏ và dân số ít ỏi, Qatar lại có ảnh hưởng lớn trên trường thế giới với vị thế là một trong những nhà xuất khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) lớn nhất toàn cầu. 

Qatar là một trong những quốc gia nhỏ nhất nhưng hùng mạnh nhất ở Vịnh Ba Tư, cũng là một trong những nước giàu có nhất thế giới và là quốc gia Ả Rập đầu tiên đăng cai World Cup vào năm 2022. Có rất nhiều sự thật thú vị về cường quốc dầu mỏ này mà bạn chưa biết.

Một sự thật thú vị về Qatar là quốc gia này đã được xếp hạng là quốc gia an toàn nhất thế giới lần thứ ba vào năm 2020. Trước đó, Qatar nhận được giải thưởng này vào năm 2017 và một lần nữa vào năm 2019. Xếp hạng trên được đánh giá dựa theo Chỉ số tội phạm Numbeo, và Qatar có điểm thấp nhất trên toàn cầu. Đó là một trong những lý do chính tại sao rất nhiều khách du lịch và người nước ngoài bị thu hút đến Qatar.

Từ nước nghèo bậc nhất thế giới tới sự lột xác đầy diệu kỳ

Trước khi các mỏ dầu khí được phát hiện, Qatar là một trong những nước nghèo nhất thế giới. Người dân nơi đây sinh sống chủ yếu bằng việc mò ngọc trai, đánh cá và buôn bán. Dầu được phát hiện lần đầu tiên tại mỏ Dukhan vào năm 1940. Mặc dù việc thăm dò và phát triển thêm đã bị trì hoãn do Chiến tranh thế giới II, nhưng khám phá này là bước đầu tiên trong việc chuyển đổi nền kinh tế của Qatar.

Sau khi các mỏ dầu được khai thác, thu nhập bình quân đầu người của Qatar đạt mức cao nhất thế giới, tăng từ 2.755 USD vào năm 1970 lên 85.000 USD vào giữa những năm 2010. Sau đó, GDP bình quân đầu người đã giảm xuống còn 50.000 USD vào năm 2020.

Mỏ dầu North Field ngoài khơi, được khai thác lần đầu tiên vào năm 1971, tuy không phải là mỏ khí đốt đầu tiên được phát hiện ở Qatar, nhưng là một trong những mỏ khí đốt lớn nhất thế giới. Trải dài trên một khu vực gần tương đương với diện tích của Qatar, mỏ dầu này ước tính chiếm khoảng 10% trữ lượng của thế giới.

Qatar tích cực theo đuổi chiến lược phát triển trữ lượng khí đốt tự nhiên của mình thông qua các dự án chung với các công ty dầu khí quốc tế lớn, tập trung vào North Field. Hiện, Qatar tự hào có trữ lượng khí đốt tự nhiên đạt khoảng 891.000 tỷ feet khối và sản xuất 16,5 tỷ feet khối/ngày, đứng thứ ba trên thế giới chỉ sau Nga và Iran.

Với dân số ít hạn chế nhu cầu khí đốt tự nhiên trong nước, việc tận dụng tối đa tiềm năng trữ lượng khổng lồ ở mỏ phía Bắc đòi hỏi khả năng xuất khẩu khí đốt tự nhiên. Để đạt được hiệu quả này, Qatargas được thành lập vào năm 1984 với tư cách là một liên doanh giữa Qatar Oil (nay là Qatar Energy) và nhiều công ty dầu mỏ quốc tế khác bao gồm ExxonMobil, ConocoPhillips và Total để phát triển khả năng hóa lỏng và xuất khẩu. Năm 1996, Qatar xuất khẩu lô hàng khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) đầu tiên sang Nhật Bản.

Khi công suất bổ sung đi vào hoạt động, Qatargas đã có thêm nhiều khách hàng như Tây Ban Nha, Hàn Quốc và Ấn Độ. Đến năm 2006, chỉ 10 năm sau lần xuất khẩu đầu tiên, Qatar đã vượt Malaysia trở thành nước xuất khẩu LNG lớn nhất thế giới. Trong thập kỷ đầu tiên của thế kỷ 21, khí đốt tự nhiên đã vượt qua dầu mỏ để trở thành ngành chiếm tỷ trọng lớn nhất trong doanh thu của chính phủ và GDP của đất nước.

Ngày nay, chiến lược tập trung vào khí đốt tự nhiên tiếp tục mang lại hiệu quả: Qatargas vận hành 14 đoàn tàu LNG và một đội gồm 25 tàu chở dầu, được sử dụng để xuất khẩu khoảng 70% cho cơ sở khách hàng của hơn 25 quốc gia dưới sự bảo trợ của Qatargas.

Doanh thu từ dầu mỏ và khí đốt của Qatar đã tăng 2/3 trong nửa đầu năm lên 32 tỷ USD, theo truyền thông nhà nước - một vận may trời cho cho thấy sự giàu có của quốc gia vùng Vịnh nhỏ bé khi nước này chuẩn bị tổ chức World Cup 2022. 

Frank Harris tại công ty tư vấn năng lượng Wood Mackenzie cho biết: "Kiếm tiền từ khí đốt của Qatar luôn là ưu tiên số một, và đúng như vậy, bạn có thể thấy một số xúc tu đang ngày càng vươn rộng".

Trong thập kỷ tới, Qatar tạm dừng các hoạt động phát triển mới ở North Field trong khi nước này hoàn thành các dự án hiện có. Đồng thời, nước này sẽ tập trung vào việc trở thành một trong những nhà cung cấp năng lượng đáng tin cậy nhất thế giới.

Tham gia sân chơi thế giới 

Kể từ đầu thế kỷ này, Qatar đã giành được nhiều chiến thắng về quyền lực mềm, bao gồm đăng cai Đại hội thể thao châu Á 2006, giành quyền đăng cai World Cup 2022 và đóng vai trò trung gian hòa giải trong các tranh chấp cấp cao. Một yếu tố góp phần làm nên thành công này của Qatar là nhờ vào việc tận dụng thành quả kinh tế.

Ở trong nước, khối tài sản khổng lồ được sử dụng rất hiệu quả. Với sự giàu có và phát triển của nền kinh tế, Qatar được phép tổ chức nhiều sự kiện quốc tế có uy tín. Điều đặc biệt là việc đầu tư, xây dựng các cơ sở hạ tầng phục vụ các sự kiện này không gặp bất kỳ khó khăn trở ngại nghiêm trọng về tài chính hoặc phản ứng dữ dội từ người dân. Ngược lại, những sự kiện như vậy thu hút sự chú ý của quốc tế và mang lại nhiều cơ hội phát triển cho Qatar.

Một phần khác của chiến lược này là sự hỗ trợ của Qatar Airways thuộc sở hữu nhà nước, chuyên đưa khách du lịch quốc tế qua trung tâm của họ ở Doha nhằm tăng cường khả năng hiển thị của Qatar.

Qatar đã tận dụng quỹ tài sản có chủ quyền của mình, Cơ quan đầu tư Qatar (QIA), để nâng cao vị thế. Nước này tìm cách đa dạng hóa nền kinh tế của mình theo cách để duy trì thành công kinh tế và ổn định chính trị xã hội mà không chỉ dựa vào xuất khẩu LNG. QIA cũng đã thực hiện các khoản đầu tư lớn bao gồm các câu lạc bộ bóng đá, ngân hàng và thị trường xe hơi châu Âu, thúc đẩy thương hiệu của đất nước.

Cơ hội với World Cup 2022

Chính phủ Qatar liên tục tìm cách đa dạng hóa tăng trưởng kinh tế và một trong những cách đó là tổ chức các sự kiện và hội nghị quốc tế. World Cup 2022 là một trong những sự kiện toàn cầu quan trọng có tác động đến nền kinh tế của quốc gia đăng cai.

Bây giờ, mọi con mắt đang đổ dồn về Qatar, đất nước đã phải xây mới 7 trong số 8 sân vận động để tổ chức các trận bóng. Tất nhiên, một số cơ sở hạ tầng hỗ trợ sẽ mang lại lợi ích cho Qatar sau khi giải đấu kết thúc, chẳng hạn như nâng cấp sân bay quốc tế Hamad, tuyến đường sắt nhẹ, cầu nối giữa Doha và Bahrain, những con đường mới và tàu điện ngầm Doha mới cũng như sân vận động... Một số sân vận động sẽ bị dỡ bỏ sau World Cup 2022 và các ghế ngồi sẽ được tặng cho những nước đang phát triển ở Trung Đông và châu Phi, giúp ích cho chính sách "ngoại giao mềm" của Qatar.

Người ta ước tính rằng Qatar chi 200 tỷ USD cho cơ sở hạ tầng để tổ chức World Cup. Một số khác ước tính con số này có thể lên tới gần 300 tỷ USD.

"Điều đó thực sự thúc đẩy rất nhiều dự án phát triển trung hạn mà nhà nước đã có và trong nhiều trường hợp, rất nhiều dự án đã được hoàn thành trước thời hạn để thể hiện một Qatar phát triển trong thời gian diễn ra World Cup", Akber Khan, Giám đốc cấp cao về quản lý tài sản của Al Rayan có trụ sở tại Doha, cho biết.

Qatar chưa bao giờ lọt vào chung kết World Cup trong lịch sử. Vậy tại sao quốc gia này lại muốn đăng cai làm chủ nhà? Đó là một phần vì danh tiếng. Qatar sẽ là quốc gia Ả Rập đầu tiên đăng cai tổ chức World Cup. World Cup dự kiến sẽ thu hút 1,5 triệu du khách đến Qatar, tương đương hơn một nửa số dân của nước này.

Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB), nền kinh tế Qatar dự kiến sẽ tăng trưởng 3% trong trung hạn, nhờ các khoản đầu tư liên tục liên quan đến việc tổ chức cúp bóng đá thế giới. Nước chủ nhà sẽ có thể sản xuất nhiều hơn và tăng GDP, điều đó có nghĩa là tiêu dùng, đầu tư, mua hàng của chính phủ và xuất khẩu ròng cũng tăng. Mức tiêu thụ trung bình cũng tăng vì sẽ có nhiều khách du lịch tham dự sự kiện thể thao lớn bậc nhất hành tinh. Khi số lượng khách du lịch nhiều lên, người ta sẽ nhận thấy rằng số lượng chi tiêu cho hàng hóa và dịch vụ tăng tương ướng. Ngoài ra, các khoản đầu tư vào Qatar được dự báo cao lên. 

"Cụ thể, mục tiêu của Qatar là sử dụng sự kiện này làm bàn đạp để giới thiệu các dịch vụ của mình và hy vọng sẽ thúc đẩy lượng khách du lịch quốc tế từ 2,1 triệu vào năm 2019 lên 6 triệu mỗi năm vào năm 2030", Saugata Sarkar, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu của QNB Financial Services cho biết.

Chính quyền Qatar dự đoán đóng góp cho nền kinh tế quốc gia khoảng 20 tỷ USD và tạo 1,5 triệu việc làm mới trong lĩnh vực xây dựng, bất động sản và khách sạn. Lao động nước ngoài chiếm 9 trong 10 công việc đã có ở Qatar, vì vậy phần lớn công việc được tạo ra sẽ dành cho lao động nước ngoài từ khu vực Trung Đông - Bắc Phi (MENA), Nam Á và Đông Nam Á.

IMF dự đoán nền kinh tế Qatar sẽ tăng trưởng 3,4%/năm nhờ sự thúc đẩy của World Cup nhưng sau đó sẽ giảm xuống còn 1,7%/năm vào năm 2024. Tuy nhiên, xung đột Nga-Ukraine đã khiến Qatar trở thành nhà cung cấp LNG được lựa chọn nhiều nhất, do vậy, IMF dự kiến sẽ GDP của Qatar sẽ lên 3,8% vào năm 2027 khi sản xuất LNG mới đi vào hoạt động.

Mặc dù hầu hết nhà nghiên cứu cho rằng việc tổ chức World Cup không giúp thúc đẩy đáng kể FDI, nhưng đây là một phần trong chiến lược nhằm biến Qatar thành điểm đến của các sự kiện lớn. Danh tiếng là nơi thường xuyên tổ chức các sự kiện lớn toàn cầu sẽ thúc đẩy FDI vào Qatar trong trung hạn.

Theo các chuyên gia về vốn chủ sở hữu trong khu vực, những dự án do chính phủ Qatar khởi xướng để tổ chức World Cup 2022 sẽ có tác động lâu dài đối với các công ty trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Giám đốc điều hành của BDSwiss MENA, Daniel Takieddine, cho biết trong một email rằng, trong khi hàng trăm nghìn du khách đến xem giải đấu bóng đá kéo dài một tháng sẽ tạo ra những tác động ngay lập tức. "Nhiều tác động lâu dài hơn đối với nền kinh tế và thị trường tài chính trong nước có thể được ghi nhận. Sự kiện được theo dõi rộng rãi này có thể thu hút các cá nhân và các công ty đến Qatar như một điểm du lịch và một điểm đến đầu tư", ông bày tỏ.