Nhìn lại những bước ngoặt của thị trường chứng khoán Việt Nam

Cùng điểm lại những bước ngoặt điểm nhấn, góp phần đưa thị trường chứng khoán Việt Nam cải thiện thanh khoản, minh bạch, hiệu quả, hỗ trợ tốt hơn cho nhà đầu tư.

Rút ngắn chu kỳ thanh toán xuống T+2

Nhằm gia tăng thanh khoản thị trường, chứng khoán Việt Nam chứng kiến 3 lần rút ngắn chu kỳ thanh toán. Cột mốc đầu tiên, ngày 2/1/2002, chu kỳ thanh toán bù trừ đã được rút ngắn từ T+4 xuống T+3, qua đó đẩy nhanh tốc độ quay vòng chứng khoán/tiền, giúp nhà đầu tư chủ động hơn.

Cũng năm 2002, chứng khoán Việt Nam áp dụng gia tăng số phiên giao dịch trong tuần từ 3 phiên lên 5 phiên từ 1/3/2002.

10 năm sau, thời gian giao dịch được kéo dài sang buổi chiều kể từ ngày 6/6/2012, áp dụng lệnh thị trường từ ngày 3/10/2012.

Và năm 2022 đánh dấu bước ngoặt lớn của thị trường khi từ 29/8/2022, Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) chính thức rút ngắn thời gian thanh toán giao dịch chứng khoán về ngày T+2. Thay vì phải đợi qua ba phiên giao dịch, giờ đây nhà đầu tư có thể có thể bán chứng khoán mua ngày T+0 ngay trong phiên giao dịch chiều ngày T+2 thay vì chờ đến ngày T+3 như trước đây. Điều này giúp nhà đầu tư tăng khả năng ứng phó với những biến động mạnh của cổ phiếu, nhờ vậy tăng tỷ suất sinh lời trong quá trình đầu tư.

Việc rút ngắn chu kỳ thanh toán là động lực giúp thanh khoản của thị trường cải thiện, mang lại lợi ích tốt hơn cho nhà đầu tư và thị trường chứng khoán. Đây cũng được coi là bước tiến để Việt Nam hoàn chỉnh thêm tiêu chí xem xét nâng hạng TTCK từ cận biên lên mới nổi.

Từ giao dịch tại sàn đến số hóa 100% thao tác

Nhìn lại giai đoạn sơ khai mới thấy chứng khoán Việt Nam đã đổi khác và tiến những bước tiến dài về công nghệ như thế nào. Có thời, muốn theo dõi bảng điện, mở tài khoản, nộp tiền, rút tiền hay mua cổ phiếu cũng phải tới tận sàn giao dịch, với rất nhiều thủ tục phức tạp. Sàn giao dịch chứng khoán chật kín người, nhà đầu tư mua bán cổ phiếu phải ghi phiếu tay, nhờ đặt lệnh.

Với sự thâm nhập mạnh mẽ của công nghệ vào lĩnh vực tài chính, chứng khoán, giờ đây đầu tư chứng khoán đã trở nên thuận tiện, đơn giản hơn hẳn. Các nền tảng chứng khoán ra đời, ngày càng được cải tiến, giúp nhà đầu tư có thể thực hiện mọi thao tác từ đặt lệnh, nạp rút tiền vào tài khoản… chỉ trong vài giây và ở bất kỳ đâu, không cần cất công đến sàn giao dịch.

Năm 2020 - 2021, sự ra đời của dịch vụ tài khoản chứng khoán định danh (virtual account) và giải pháp định danh khách hàng điện tử (eKYC - electronic know your customer) đã mở ra kỷ nguyên mới cho lĩnh vực tài chính, chứng khoán, khi nhà đầu tư có thể đăng ký mở tài khoản và thực hiện giao dịch trực tuyến chỉ trong vài phút.

Với virtual account, nhà đầu tư có thể nộp tiền một cách dễ dàng, nhanh chóng và chính xác vào tài khoản chứng khoán chỉ trong vài giây.

Còn với giải pháp eKYC, mọi thao tác mở tài khoản được số hóa 100%, kể cả bước ký hợp đồng giấy truyền thống. Chỉ cần một chiếc điện thoại có kết nối internet, nhà đầu tư có thể mở tài khoản mọi lúc mọi nơi trong 3-5 phút, không cần đến trực tiếp quầy giao dịch.

Việc trực tuyến hóa thủ tục và quy trình đã giúp tiết kiệm tối đa thời gian cho khách hàng, tối ưu hóa nguồn lực doanh nghiệp, nâng cao trải nghiệm khách hàng. Các công ty chứng khoán cũng đã nhanh chóng bắt kịp công nghệ này, nhằm đón đầu xu thế, tăng tính cạnh tranh. Chứng khoán DNSE, VNDirect, SSI, TCBS... là những đơn vị đi đầu ra mắt giải pháp mở, xác thực tài khoản online trong giai đoạn Covid-19 và đã đón nhận sự bùng nổ số lượng nhà đầu tư mới trong vài năm gần đây.

Bước đột phá vay ký quỹ riêng biệt theo từng giao dịch

Giao dịch ký quỹ (margin) được xem là công cụ quan trọng giúp gia tăng thanh khoản, mở rộng biên độ giao dịch của thị trường. Nhìn về quá khứ, năm 2011 là thời điểm giao dịch ký quỹ lần đầu tiên được triển khai trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Đây là bước ngoặt lớn góp phần đa dạng hóa nghiệp vụ của công ty chứng khoán, tạo thêm nhiều cơ hội cho nhà đầu tư.

Nếu như hoạt động ký quỹ thời điểm sơ khai "làm khó" nhà đầu tư bởi thủ tục giấy tờ phức tạp, thì giờ đây mọi nghiệp vụ ký quỹ cũng đều được thực hiện trực tuyến trên các nền tảng chứng khoán.

Mới đây, DNSE ra mắt phương thức quản trị ký quỹ hoàn toàn mới - Margin Deal trên Entrade X, sản phẩm cho phép quản trị theo từng giao dịch lần đầu tiên có mặt trên thị trường. Theo DNSE, mô hình này ứng dụng hình thức Isolated Margin ưu việt của thế giới, khiến việc cho vay, quản lý dư nợ, lợi nhuận được tính tách bạch theo từng giao dịch mua bán thay vì trên tổng tài khoản như phương thức truyền thống - cross margin.

Với việc quản trị theo từng giao dịch, Margin Deal sở hữu nhiều ưu điểm, giúp nhà đầu tư quản trị danh mục minh bạch, tiện lợi, hiệu quả hơn. Đơn cử, trong cách thức giao dịch cũ, các khoản phí, lãi vay, thuế… không hiển thị rõ ràng. Với Margin Deal, nhà đầu tư nhìn rõ giá hòa vốn và từng loại thuế, phí…, dễ dàng thấy được hiệu quả từng giao dịch.

Bên cạnh đó, đại diện DNSE cho biết, Margin Deal cho phép nhà đầu tư linh hoạt lựa chọn tỷ lệ và lãi suất vay ký quỹ cho riêng từng lệnh mua theo nhu cầu, thay vì vay cho toàn bộ danh mục như truyền thống, đồng thời tránh

tối đa rủi ro bị bán chéo cổ phiếu tốt trong danh mục khi bị call margin, vì tỷ lệ ký quỹ và việc call margin, bán giải chấp đều được tách bạch theo từng giao dịch.

Vay ký quỹ vốn được xem như "con dao hai lưỡi", có thể giúp nhà đầu tư tăng trưởng tài sản cấp số nhân, nhưng cũng có thể bào mòn tài sản nhanh chóng với những nhà đầu tư "non" kinh nghiệm hoặc thị trường không thuận lợi. DNSE cho biết, với cách quản trị mới, Margin Deal trên Entrade X mang đến những công cụ hỗ trợ giúp nhà đầu tư dễ dàng tính toán, kiểm soát, quản trị rủi ro linh hoạt, đảm bảo an toàn cho danh mục.

Những bước ngoặt lớn đã góp phần thay đổi cách thức vận hành của thị trường chứng khoán Việt Nam và thu hút, hỗ trợ nhà đầu tư tham gia thị trường. Trong đó, công nghệ được kỳ vọng sẽ tiếp tục trở thành đòn bẩy quan trọng mang đến sự thay đổi trong cách thức vận hành của thị trường, tạo nên bước phát triển đột phá, hỗ trợ hiệu quả hơn cho nhà đầu tư trong tương lai.