Nhà thầu “ngoại” phải liên danh với nhà thầu phụ “nội”

Chiều 5/6, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh đã trình bày trước Quốc hội tờ trình Dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi).

Theo tờ trình của Chính phủ, nội dung của Dự thảo Luật được xây dựng trên cơ sở kế thừa các quy định của Luật Đấu thầu năm 2005, Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật liên quan đến đầu tư xây dựng cơ bản năm 2009 (Điều 2), đồng thời sửa đổi và/hoặc bổ sung một số nội dung mới.

Trong đó, dự thảo luật đưa ra quy định yêu cầu nhà thầu nước ngoài khi tham dự thầu quốc tế tại Việt Nam phải liên danh hoặc ký hợp đồng với nhà thầu phụ Việt Nam. Đặc biệt, nhà thầu nước ngoài chỉ được phép sử dụng lao động nước ngoài khi lao động trong nước không đủ khả năng thực hiện và không đáp ứng yêu cầu của gói thầu theo quy định của pháp luật.

Theo Chính phủ, quy định nêu trên nhằm tiếp tục khẳng định chính sách ưu tiên phát triển nguồn lực, tạo công ăn việc làm cho lao động trong nước đồng thời từng bước giúp nhà thầu Việt Nam tiếp nhận công nghệ và kinh nghiệm quản lý tiên tiến, tự chủ, nâng cao năng lực, sức cạnh tranh để tiến tới trở thành nhà thầu độc lập thực hiện các gói thầu lớn, công nghệ cao, phức tạp không chỉ tại thị trường Việt Nam mà cả trên thị trường quốc tế. Ngoài ra, Dự thảo Luật đã có quy định về chế tài xử lý đối với trường hợp nhà thầu nước ngoài không tuân thủ quy định này.

Bên cạnh đó, Dự thảo Luật cũng được sửa đổi, bổ sung theo hướng ưu đãi nhà thầu và hàng hóa trong nước. Trong đó, nhà thầu là doanh nghiệp nhỏ hoặc nhà thầu có trên 50% số lượng lao động là thương binh hoặc người tàn tật thì được ưu tiên trong quá trình lựa chọn nhà thầu.

Nhằm thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị về “Khuyến khích người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, Dự thảo Luật bổ sung quy định về trường hợp áp dụng đấu thầu trong nước và đấu thầu quốc tế. Theo đó, đấu thầu trong nước được áp dụng đối với trường hợp: có nhà thầu trong nước đáp ứng yêu cầu của gói thầu (trừ trường hợp gói thầu ODA theo yêu cầu của nhà tài trợ); hàng hóa thuộc danh mục hàng hóa trong nước sản xuất được; và hàng hóa không thuộc danh mục hàng hóa trong nước sản xuất được nhưng thông dụng và được nhập khẩu, chào bán tại Việt Nam.

Như vậy, với các quy định như nêu trên sẽ hạn chế được tối đa tình trạng “nhà thầu Việt Nam thua trên sân nhà”.

Theo báo cáo thẩm tra dự án Luật đấu thầu (sửa đổi) do Chủ nhiệm Nguyễn Văn Giàu trình bày, Ủy ban Kinh tế tán thành quy định nhà thầu nước ngoài tham dự đấu thầu quốc tế tại Việt Nam phải liên danh hoặc ký hợp đồng với nhà thầu phụ Việt Nam, phải cam kết sử dụng lao động trong nước nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn để nhà thầu trong nước tham gia các gói thầu.

Ủy ban Kinh tế cũng tán thành với các sửa đổi, bổ sung theo hướng quy định cụ thể hơn về ưu đãi đối với nhà thầu, ưu đãi đối với hàng hóa và phương pháp tính ưu đãi nhằm tạo cơ chế thuận lợi cho nhà thầu Việt Nam khi tham gia đấu thầu quốc tế; tán thành với quy định ưu tiên doanh nghiệp nhỏ, doanh nghiệp có trên 50% lao động là thương binh, người tàn tật.

Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế cũng lưu ý dự thảo Luật cần bảo đảm sự cân bằng giữa cơ chế ưu đãi và điều kiện nâng cao trình độ, kỹ thuật cho nhà thầu trong nước; đồng thời đề nghị tiến hành rà soát về sự tương thích của các quy định này với các quy định về bảo đảm cạnh tranh lành mạnh và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị dự thảo Luật quy định rõ hơn chính sách, cơ chế ưu đãi đối với nhà thầu trong nước khi liên danh với nhà thầu nước ngoài thực hiện đấu thầu quốc tế tại Việt Nam thì nhà thầu Việt Nam phải là tổng thầu.

Nguyễn Hiền