Nghịch lý lãi suất: Huy động tăng, cho vay giảm mạnh

Công ty Chứng khoán TPHCM (HSC) vừa công bố kết quả khảo sát lãi suất cho vay và huy động VND trong tháng 5/2016 với một số điểm đáng lưu ý. Trong khi lãi suất huy động VND tăng nhẹ thì lãi suất cho vay lại được nhiều ngân hàng điều chỉnh giảm mạnh.

Dữ liệu từ HSC cho thấy, lãi suất huy động bình quân của VND trong tháng 5 tăng nhẹ 0,01%, từ 6,06%/năm lên 6,07%/năm. Tính từ đầu năm tới nay, lãi suất huy động đã tăng 0,18% so với đầu năm và cao hơn 0,38% so với đáy là 5,69%/năm thiết lập vào tháng 5/2015.

Một số ngân hàng đã tăng lãi suất huy động như: LienVietPostBank tăng đồng loạt ở tất cả các kỳ hạn từ 0,1 - 0,5%; MB tăng 0,1% đối với kỳ hạn 6 - 9 tháng và 0,3% đối với kỳ hạn 36 - 60 tháng; MaritimeBank, SCB và SHB tăng 0,1 - 0,3% đối với lãi suất kỳ hạn ngắn; VIB và Tienphongbank tăng 0,1 - 0,2% đối với lãi suất kỳ hạn 12 tháng.

Ngân hàng OCB và Ngân hàng Xây dựng có lãi suất huy động cạnh tranh nhất. Cụ thể, 2 ngân hàng này áp dụng lãi suất kỳ hạn ngắn (1 - 4 tháng) là 5,2 - 5,5%/năm; trung hạn (6 - 9 tháng) là 6,3 - 6,6%/năm và kỳ hạn dài (từ 12 tháng trở lên) là 7,1 - 7,9%/năm.

Trong khi lãi suất huy động bình quân trong xu hướng tăng thì lãi suất cho vay lại có xu hướng giảm. Theo đó, lãi suất cho vay bình quân giảm 0,08%, từ 9,35% trong tháng 4 xuống còn 9,27%/năm. Đây cũng là mức thấp nhất trong năm và thấp hơn 0,3% so với đầu năm.

Một số ngân hàng giảm lãi suất cho vay ở hầu hết các kỳ hạn, chẳng hạn như: Eximbank giảm 0,2 - 0,5%/năm; Techcombank giảm 1,5% và DongABank giảm 0,3%. Trong khi đó, ACB và Sacombank giảm lãi suất cho vay ngắn và trung hạn (giảm 0,11-1,5%) nhưng tăng lãi suất kỳ hạn dài (tăng 0,2 - 0,33%). Vietcombank cũng tăng 0,5% lãi suất đối với các khoản vay kỳ hạn dài.

Xét về mặt bằng chung trên thị trường, Vietcombank và Agribank là hai ngân hàng có lãi suất cho vay kỳ hạn ngắn thấp nhất, 7%/năm. Trong khi đó, Eximbank là ngân hàng có lãi suất cho vay trung dài hạn thấp nhất, 8,5 - 9%/năm.

Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 5/2016 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu tăng cường kiểm soát lạm phát, phấn đấu không vượt mức 5% đã đề ra. Các Bộ cần phối hợp tốt các chính sách trong quá trình điều hành, nhất là chính sách tài khóa và tiền tệ.

Đặc biệt, Thủ tướng chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước cần xây dựng phương án giảm dần lãi suất cho vay gắn liền với xử lý nợ xấu, không để doanh nghiệp “hụt hơi” do chi phí vốn, chi phí không chính thức. Thủ tướng giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, khẩn trương hoàn thiện, trình dự thảo Luật Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Thống kê mới nhất do Ngân hàng Nhà nước công bố cho hay, hiện mặt bằng lãi suất huy động bằng VND phổ biến ở mức 0,8 - 1%/năm đối với tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn dưới 1 tháng; 4,5 - 5,4%/năm đối với tiền gửi có kỳ hạn từ 1 tháng đến dưới 6 tháng; 5,4 - 6,5%/năm đối với tiền gửi có kỳ hạn từ 6 tháng đến dưới 12 tháng; kỳ hạn trên 12 tháng ở mức 6,4 -7,2%/năm.

Trong bối cảnh đó, mặt bằng lãi suất cho vay phổ biến đối với các lĩnh vực ưu tiên ở mức 6 - 7%/năm đối với ngắn hạn, các NHTM nhà nước tiếp tục áp dụng lãi suất cho vay trung và dài hạn phổ biến đối với các lĩnh vực ưu tiên ở mức 9 - 10%/năm. Lãi suất cho vay các lĩnh vực sản xuất kinh doanh thông thường ở mức 6,8 - 9%/năm đối với ngắn hạn; 9,3 - 11%/năm đối với trung và dài hạn. Đối với nhóm khách hàng tốt, tình hình tài chính lành mạnh, minh bạch, lãi suất cho vay từ 5 - 6%/năm.

Về hoạt động của thị trường liên ngân hàng, theo báo cáo của các tổ chức tín dụng (TCTD), chi nhánh ngân hàng nước ngoài qua hệ thống báo cáo thống kê, tổng doanh số giao dịch trên thị trường liên ngân hàng trong tuần cuối tháng 5 bằng VND đạt xấp xỉ 100.674 tỷ đồng (bình quân 20.135 tỷ đồng/ngày), giảm 18.578 tỷ đồng so với tuần trước đó; bằng USD quy đổi ra VND đạt 88.199 tỷ đồng (bình quân khoảng 17.640 tỷ đồng/ngày), tăng 4.298 tỷ đồng so với tuần trước đó.

Theo kỳ hạn, các giao dịch VND chủ yếu tập trung vào kỳ hạn qua đêm (chiếm 31% tổng doanh số giao dịch VND) và 1 tuần (chiếm 23%). Đối với giao dịch USD, các kỳ hạn có doanh số lớn nhất là kỳ hạn qua đêm và 01 tuần với tỷ trọng lần lượt là 58% và 21% tổng doanh số giao dịch bằng USD.

Cùng với đó, lãi suất bình quân trên thị trường liên ngân hàng tiếp tục giảm ở hầu hết các kỳ hạn chủ chốt từ 01 tháng trở xuống. Cụ thể, lãi suất bình quân liên ngân hàng kỳ hạn qua đêm, 01 tuần và 01 tháng giảm lần lượt còn 0,66%/năm, 0,94%/năm và 2,87%/năm.

Nguyễn Hiền