Ngân sách ghi nợ hàng chục nghìn tỷ đồng "nợ ảo", không thể thu hồi

Theo báo cáo của Chính phủ, tình hình nợ đọng thuế vẫn cao, tổng số tiền thuế nợ tính đến ngày 31/12/2018 là 81.618 tỷ đồng, tăng 4% so với thời điểm 31/12/2017, trong đó tiền thuế nợ không có khả năng thu ngân sách là 41.387 tỷ đồng, chiếm 50,7% tổng số tiền thuế nợ.

Tình hình trên là do nhiều nguyên nhân khác nhau, như có 2.635 người nộp thuế là người đã chết, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự; có 24.113 doanh nghiệp tự giải thể nhưng không thực hiện thủ tục giải thể; có 731.696 người nộp thuế bỏ địa chỉ kinh doanh hoặc không còn hoạt động…

Trong khi đó, Luật Quản lý thuế quy định tiền phạt chậm nộp là 0,03%/ngày tính trên số tiền thuế chậm nộp. Quy định này là chế tài xử lý cần thiết, tuy nhiên với các đối tượng trên do không còn khả năng nộp thuế nên số tiền chậm nộp ngày càng tăng theo thời gian.

"Tổng số tiền phạt chậm nộp, tiền chậm nộp đến cuối năm 2018 là 11.896 tỷ đồng, song thực tế không có khả năng thu hồi", báo cáo nêu.

Chính phủ cho rằng, cần thiết phải có Nghị quyết của Quốc hội về xử lý tiền thuế nợ của người nộp thuế không còn khả năng nộp ngân sách Nhà nước tạo cơ chế pháp lý để xử lý dứt điểm tiền thuế nợ, tiền phạt chậm nộp, tiền chậm nộp tồn tại lâu năm không còn khả năng thu. 

Bên cạnh đó, việc xử lý này sẽ tháo gỡ khó khăn về tài chính cho những người nộp thuế có phát sinh nợ thuế, bị thiệt hại vật chất do gặp thiên tai, dịch bệnh… hoặc trường hợp bất khả kháng khác.

Theo đó, Chính phủ đề nghị các biện pháp gồm xoá nợ, khoanh nợ theo điều kiện cụ thể với 7 nhóm đối tượng.

Nếu thực hiện xoá nợ theo các hướng như tờ trình của Chính phủ sẽ làm giảm nghĩa vụ nộp cho nhà nước 13.096 tỷ đồng.

Tuy nhiên, như theo báo cáo, đây là các khoản nợ không có khả năng thu hồi, của người nộp thuế đã chết, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự, các doanh nghiệp đã không còn hoạt động sản xuất, kinh doanh, đã giải thể, phá sản, đã thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, vì vậy cũng không thể thu cho ngân sách Nhà nước. 

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng, tình trạng nợ đọng thuế đã xảy ra nhiều năm. Các năm gần đây thu hồi nợ đọng thuế luôn đạt mức năm sau cao hơn năm trước, mức tăng bình quân trên 14%/năm. 

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, với nhưng người đã chết, mất tích, giải thể, phá sản… thì việc thực hiện giải pháp cưỡng chế, thu hồi về sau là rất khó khăn.

Bên cạnh đó, mặc dù số nợ thuế các năm gần đây giảm rất sâu, nhưng do chúng ta có quy định tiền phạt chậm nộp thuế nên số nợ thuế hàng năm liên tục tăng. Do vậy, cần thiết phải có Nghị quyết này. Còn đối với các trường hợp lợi dụng kẽ hợp pháp luật, lợi dụng chính sách để trục lợi thì có chế tài để xử lý.

“Chúng tôi hiểu thuế là của ngân sách, nhưng đây là thuế từ những trường hợp đã chết, mất tích, giải thể, bỏ địa điểm kinh doanh… thực tế chưa phải là tiền thật, chưa vào ngân sách để mà mất ngân sách”, Bộ trưởng nói.

 Phương Dung