Mỗi người dân Việt gánh hơn 826 USD nợ công

Sáng nay 25/10, các đại biểu Quốc hội thảo luận về tình hình thực hiện dự toán ngân sách nhà nước năm 2013; dự toán ngân sách nhà nước và phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2014; sơ kết 3 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2011 - 2015; phương án phát hành trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2014 - 2016.

Cảnh báo xu hướng “dàn” đều ngân sách

Báo cáo của Chính phủ cho biết, thu cân đối ngân sách Nhà nước ước đạt 752.370 tỷ đồng, giảm 63.630 tỷ đồng (tương đương 7,8%) so với dự toán. Trong bối cảnh hụt thu lớn, Chính phủ đã đề xuất với Quốc hội để nâng trần bội chi từ 4,8% GDP lên mức 5,3% GDP. 

Nguyên nhân gây hụt thu đã được Chính phủ phân tích khá rõ trong báo cáo nhưng theo đại biểu Nguyễn Thị Nguyệt Hường (Hà Nội), nguyên nhân chính là do sản xuất kinh doanh đình đốn, ảnh hưởng lớn đến thu ngân sách Nhà nước vì trong cơ cấu nguồn thu, thu nội địa chiếm tỷ trọng khá lớn. 

Phát biểu tại phiên thảo luận tổ về tình hình thu chi ngân sách sáng nay, đại biểu Nguyệt Hường đưa ra một số liệu đáng chú ý về nợ công. Bà Hường nói: “Hiện mỗi người dân gánh 826,4 USD nợ công, nếu năm tới lại tăng bội chi thì gánh nặng nợ nần sẽ tăng thêm”. 

Do đó, bà Hường kiến nghị cần phải một chương trình dài hạn để giảm nợ công xuống. Giữa bối cảnh nhu cầu vốn eo hẹp, theo bà Hường, việc phát hành trái phiếu của các địa phương cũng cần phải được đưa vào diện kiểm soát vì nếu không kiểm soát chặt, nợ công của địa phương sẽ gộp vào cùng với nợ công của chính phủ và lại khiến nợ công quốc gia tăng thêm. Ngoài ra, đại biểu Hường cũng đề nghị cắt giảm chi cho hành chính song song với tinh giản bộ máy. 

Cảnh báo những hệ lụy từ việc hụt thu, đại biểu Nguyễn Phi Thường (Hà Nội) cho rằng: “Việc thu không đạt thể hiện tình hình kinh tế xấu và tình hình này có thể tạo ra sự dàn đều ngân sách, làm phá vỡ cơ cấu ngân sách trung ương, tạo ra hố đen về vốn, trạng thái luôn có khoản hụt lớn trong ngân sách mà không rõ từ đâu. Chính phủ cần chú trọng xu thế này”.

Về dự toán thu năm tới, đại biểu Thường đề nghị Chính phủ cần rà soát lại việc phân bổ cơ cấu ngân sách để tăng thu ngân sách ở các mảng quan trọng, tránh tình trạng bỏ tập trung vào những mảng thu chính, chạy theo những mảng thu bấp bênh.

Tán thành với quan điểm của Chính phủ về phương án phân bổ dự toán ngân sách, đại biểu Đào Trọng Thi cho rằng, việc lập dự toán đã có nhiều tiến bộ, đặc biệt trong việc phân bổ cho một số lĩnh vực mang tính chất xã hội như giáo dục đào tạo, y tế, bảo vệ môi trường… Tuy nhiên, việc bố trí ngân sách năm tới vẫn chưa hoàn toàn đúng theo tỷ trọng đã được quy định.

“Tôi lấy ví dụ, chúng ta coi giáo dục là quốc sách hàng đầu nhưng khi có khó khăn ngân sách thì lĩnh vực này lại bị cắt đầu tiên. Chứng tỏ, chúng ta chưa coi lĩnh vực này là quốc sách hàng đầu, không tôn trọng những nguyên tắc, quan điểm mà chúng ta đã đề ra”, đại biểu Thi cho hay.

Cần tính đến nợ công

Theo đánh giá của TS. Trần Hoàng Ngân (đại biểu đoàn TPHCM), thu ngân sách năm 2012 nếu không tính vượt thu dầu thô 53.000 tỷ thì 2 năm liên tiếp không đạt kế hoạch. Với việc chi vượt dự toán hiện nay, đại biểu Ngân mong muốn Chính phủ giải trình thêm việc chi đầu tư phát triển 2013, bởi kế hoạch là 175.000 tỷ đồng, nhưng ước thực chi lên đến 201.555 tỷ đồng, tức vượt chi tới 26.000 tỷ đồng.

Đại biểu Trần Du Lịch (đoàn TPHCM) cũng cho rằng, việc cân đối ngân sách Nhà nước là vấn đề cấp thiết, căn cơ không thể giải quyết đơn thuần như lâu nay, đặc biệt kỷ luật ngân sách. Nói về nợ công, đại biểu Lịch ủng hộ việc tăng bội chi lên 5,3% GDP, vì mức này vẫn nằm trong trần nợ công, dưới 65% GDP mà Quốc hội đã quyết cho Chính phủ.

Nhưng theo đại biểu Lịch, tăng bội chi phải có 2 điều kiện. Thứ nhất, phải kiểm soát chặt chẽ phần chi này, trong một số công trình và Chính phủ đã nêu, như vấn đề mở rộng quốc lộ 1A, hoàn thiện quốc lộ 14 đang xuống cấp quá nghiêm trọng.

Thứ hai, việc tăng trần nợ công trong năm 2014, nhưng nếu từ năm 2015 khi nền kinh tế hấp thụ được tín dụng và có thể huy động được nhiều nguồn lực khác thì bội chi phải giảm xuống.

Theo đánh giá của đại biểu Lịch, với tình hình hiện nay, năm 2014 sẽ tiếp tục rơi vào tình trạng hụt thu và bội chi. Trước thực trạng thu không đủ chi thường xuyên và trả nợ, theo kế hoạch năm 2014 phát hành 70.000 tỷ đồng để đảo nợ, ông Lịch nhấn mạnh: Đây là điểm cần tính toán kỹ khi tính an toàn nợ công. 

“Quốc hội cho phép nợ công dưới 65% GDP, đây là 1 tiêu chí. Ở các nước bị vỡ nợ, phần lớn dính vào 1 tiêu chí khoản là thu hàng năm từ thuế phải dành ra trả nợ. Trên thế giới, tổng thu ngân sách Nhà nước để trả nợ vượt 25% thì đèn vàng, nếu vượt 30% gọi là đèn đỏ nguy hiểm. Do đó, tôi yêu cầu Chính phủ cho biết trên bảng cân đối các nguồn thu - trả nợ, năm tới bao nhiêu % thu để trả nợ, đáo hạn, Quốc hội phải quyết cái này”, đại biểu Lịch nói.

Đồng tình với ý kiến của đại biểu Lịch, đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm (đoàn TPHCM) nhận mạnh tới việc thay đổi tư duy trong phân bổ ngân sách trong thời gian tới. Bà Tâm cho hay: Chính phủ cần giải trình thêm về nợ công, báo cáo đã đầy đủ chưa, nếu tính 3 khoản cấu thành theo quy định thì chưa đủ. Bà Tâm đặt câu hỏi: An toàn nợ công liệu có đúng như Chính phủ báo cáo không? Trần nợ công còn trong ngưỡng cho phép nhưng liệu có thực sự an toàn không? Chính phủ cần báo cáo rõ hơn thì Quốc hội mới có cơ sở để bàn về ngân sách, lúc đó mới có hiệu quả.

“Nợ Vinashin, như một tờ báo nói Chính phủ bảo lãnh nhưng doanh nghiệp trả nợ. Chính phủ bảo lãnh là phải chịu trách nhiệm tới cùng chứ? Còn để doanh nghiệp trả, nhưng nếu doanh nghiệp không trả được thì nợ đó như thế nào?...”, đại biểu đặt câu hỏi.

Và trước thực trạng khó khăn hiện nay, hụt thu lớn, đại biểu Quyết Tâm nhấn mạnh: “ Kinh tế khó khăn, các doanh nghiệp phải vật lộn để tồn tại, họ đóng góp từng đồng một vào ngân sách nhưng tình hình lãng phí rất lớn và xót xa. Có cần thiết không khi chúng ta tổ chức nhiều hoạt động lễ hội, đám tiệc, khởi công, khánh thành hoành tráng, mời rất đông khách. Chi cả tỷ thấy nhẹ nhàng nhưng người dân thì ghè lưng ra để đóng từng đồng bạc. Phải tính đồng ra đồng vào như thế nào cho hiệu quả. Cái gì cần thì làm, cái gì lãng phí tiền của dân, của nước thì phải kỷ cương, kỷ luật”.

Nguyễn Hiền