Luật Thuế TNCN: “Có hiệu lực từ 1/7/2013 là hợp lý”

Trao đổi bên hành lang Quốc hội sáng 26/10, ông Đinh Văn Nhã, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội đã cho biết như vậy.

Ông Đinh Văn Nhã, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội
(ảnh: Việt Hưng).

Trong dự thảo có đề cập đến việc khi giá cả tăng trên 20% thì Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh cho phù hợp với biến động của giá cả. Vậy theo ông, quy định về mức biến động 20% có phải là quá cao?

Với nước ta, giá cả hàng năm biến động khoảng 7-8%, sau 2 năm tăng giá thì đến năm thứ ba điều chỉnh mức tính thuế cũng là mức hợp lý. Mức 20% này là giá cả biến động trong khoảng thời gian nhất định chứ không phải tính trên một năm, tính từ thời điểm gốc.

Có ý kiến cho rằng, mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế và người phụ thuộc nên dựa vào mức lương tối thiểu để từ đó có thể thay đổi theo biến động của giá cả thay vì con số ấn định, cứng nhắc. Quan điểm của ông về vấn đề này?

Các nước họ đều làm thế, nghĩa là lấy mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế và người phụ thuộc theo thu nhập đầu người. Như Trung Quốc họ cũng làm vậy và 2 năm họ lại điều chỉnh theo biến động của giá khi điều đó ảnh hưởng đến thu nhập của dân cư. Còn khi chúng ta đưa con số ấn định là tính thuế theo thu nhập thực tế, còn lương cơ bản chỉ là danh nghĩa thôi và không phản ánh đúng bản chất về thu nhập khi mà giá cả tăng.

Mức giảm trừ gia cảnh, theo như các nước, đó không phải là khoản thu nhập để đáp ứng nhu cầu chi tiêu tối thiểu của một người lao động hay phụ thuộc. Đây chỉ là một quy định hỗ trợ cho người có thu nhập. Hiện nay vẫn không có nhiều người hiểu rõ về bản chất của mức giảm trừ gia cảnh. Thu nhập 10 triệu với một người gia đình đông con thì cũng không thể đủ sống được nhưng với người khác thì có thể. Đưa ra một con số cụ thể chỉ là quy ước. Còn về nguyên tắc của thuế TNCN là tính thuế từ những khoản thu nhập đầu tiên.

Có thể thấy rằng, việc nâng mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế từ 4 triệu đồng/tháng lên mức 9 triệu đồng/tháng đang đi khác mục tiêu ban đầu mà Luật thuế TNCN đề ra. Và dường như cách tính này chỉ tập trung vào một bộ phận người có thu nhập tương đối cao, giống như Pháp lệnh về thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao trước kia?

Đây là điều mà Ủy ban Tài chính - Ngân sách rất băn khoăn ngay từ khi tiếp cận bản dự thảo đầu tiên của Chính phủ. Ủy ban chúng tôi đồng ý với dự thảo vì số đông của nhân dân nhưng với nguồn lực của chúng ta rất hạn hẹp và làm như vậy sẽ giảm đột ngột nguồn thu.

Một trong những cải cách chính sách thuế mà chúng ta đưa ra theo hướng tăng thuế trực thu trong tổng thu ngân sách nhà nước, trong điều kiện thuế gián thu giảm. Theo như Chính phủ trình thì có thể đây một bước lùi nhỏ trong tiến trình cải cách thuế. Tất nhiên, cũng có những điều kiện nền kinh tế nước ta, thu nhập của người dân cũng chưa cao. Tôi cho rằng, đây sẽ là vấn đề mà trong tương lai sẽ phải tính toán.

Vậy với việc chỉ tập trung vào một bộ phận người nộp thuế có thu nhập cao thì tên gọi của luật này dường như không phù hợp?

Với mức tính thuế dự kiến như hiện nay thì có lẽ tên Luật thuế thu nhập cao cũng phù hợp. Vì với một người có thu nhập 9 triệu đồng/tháng mà có 2 người phụ thuộc thì thu nhập từ 16,2 triệu đồng trở xuống chưa phải nộp thuế. So với thu nhập bình quân của người dân thì đây cũng là mức cao hơn rất nhiều.

Tuy nhiên, đứng ở góc độ lý thuyết và thực tiễn thì đúng là có điểm chưa phù hợp với tên gọi như hiện nay. Hy vọng kinh tế phát triển, thu nhập người dân tăng lên thì mức độ giảm người đóng thuế chỉ xảy ra trong một hai năm đầu.

Ủy ban Tài chính - Ngân sách có ước tính là bao nhiêu năm có thể bù đắp được những khoản hụt thu (năm 2013 giảm khoảng 5.200 tỷ đồng và năm 2014 khoảng 13.350 tỷ đồng)?

Nếu kinh tế tăng trưởng đều đặn khoảng 6 - 7% thì tôi nghĩ đến năm 2015 có thể số lượng người nộp thuế tăng lên sẽ bù đắp được. Tất nhiên, điều này cũng không thể tính chính xác được.

Cũng có những ý kiến cho rằng, tại sao chúng ta không giãn bậc thuế xuống còn 5 bậc, bởi với 7 bậc là quá dày?

Với mức giảm trừ gia cảnh như dự thảo thì tính điều tiết của thuế thu nhập đã giảm đi. Nếu chúng ta giãn bậc thuế thì hụt thu ngân sách sẽ nhiều nữa và sẽ không như con số dự báo là 12.000 tỷ - 14.000 tỷ đồng/năm. Chúng ta phải đảm bảo một cái gì đó hợp lý đối với người lao động song cũng phải tính đến nguồn lực cho ngân sách sao cho nguồn thu không giảm quá lớn. Đó là lý do tại sao chúng tôi vẫn muốn giữ bậc thuế như hiện hành khi đã nâng mức giảm trừ.

Hiện có các ý kiến khác nhau về thời điểm áp dụng luật (1/1/2013, 1/7/2013, 1/1/2014). Quan điểm của ông về vấn đề này?

Đây cũng là điều mà các đại biểu Quốc hội cân nhắc kỹ dự án Luật thuế TNCN sẽ có hiệu lực từ thời điểm nào. Nếu có hiệu lực 1/1/2014 thì sẽ giảm thu khoảng 13.000 tỷ đồng còn từ 1/7/2013 có hiệu lực thì chỉ giảm ít hơn. Tôi nghĩ trong điều kiện khó khăn như hiện nay, việc cân đối ngân sách để chi cho an sinh xã hội, nguồn tăng lương thì hợp lý hơn cả vẫn là nên có hiệu lực từ 1/7/2013.

- Xin cảm ơn ông!