Liệu Tổng thống đắc cử Donald Trump có quyền sa thải chủ tịch Fed?

Ngày 7/11, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) giảm lãi suất tham chiếu thêm 25 điểm cơ bản xuống phạm vi mục tiêu là 4,5-4,75%. Trước đó, Fed đã giảm lãi suất 0,5% vào tháng 9.

Trong buổi họp báo sau đó, khi được hỏi liệu có từ chức nếu Tổng thống đắc cử Donald Trump yêu cầu, Chủ tịch Fed Jerome Powell chỉ trả lời ngắn gọn: "Không".

Ông cho rằng vị trí tổng thống Mỹ không có quyền sa thải hay giáng chức ông trước khi nhiệm kỳ chủ tịch của ông kết thúc vào tháng 5/2026. "Điều này không được quy định trong luật pháp", ông giải thích.

Theo Luật Dự trữ Liên bang, chủ tịch Fed chỉ có thể bị sa thải khi có hành vi sai trái nghiêm trọng chứ không thể bị sa thải chỉ vì bất đồng quan điểm chính sách. Điều này nhằm đảm bảo rằng Fed có thể thực hiện chính sách tiền tệ một cách độc lập, đảm bảo sự ổn định và an toàn cho nền kinh tế Mỹ.

Mặc dù tổng thống Mỹ có quyền bổ nhiệm chủ tịch Fed với sự phê chuẩn của Thượng viện nhưng không có quyền trực tiếp sa thải. Chủ tịch Fed được bảo vệ để hoạt động độc lập và tránh ảnh hưởng từ chính trị.

Fed cũng là một trong số ít ngân hàng trung ương trên thế giới không chịu bất cứ kiểm soát hay quyết định nào từ chính phủ. Do đóng vai trò độc lập nên các quyết định Fed đưa ra chủ yếu là vì người dân và các lợi ích cộng đồng.

Chủ tịch Fed cũng khẳng định việc ông Trump tái đắc cử sẽ không ảnh hưởng ngay lập tức đến chính sách của cơ quan này. "Trong ngắn hạn, kết quả bầu cử sẽ không tác động đến quyết định chính sách của chúng tôi", ông nói.

Ông khẳng định các chính sách của chính quyền mới có thể ảnh hưởng đến nhiệm vụ kép của Fed, là ổn định giá cả và thúc đẩy thị trường việc làm. Tuy nhiên, hiện còn quá sớm để kết luận.

"Chúng tôi chưa biết sẽ có những chính sách gì, cũng không biết bao giờ chúng được thực hiện", ông Powell nói.

Giới đầu tư đang theo dõi sát sao mối quan hệ giữa ông Powell và ông Trump. Ông Powell đã được ông Trump đề cử vào chức Chủ tịch Fed và giữ vị trí này từ năm 2018. Tuy nhiên, ông Trump sau đó dần bất mãn với ông Powell vì Fed liên tục nâng lãi suất.

Giai đoạn 2018-2019, cựu tổng thống Mỹ thường xuyên công khai chỉ trích Fed và từng muốn sa thải ông Powell, Bloomberg cho biết. "Ông ta để lãi suất ở mức quá cao. Tôi mới là người đúng", ông Trump giải thích khi đó.

Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump cũng ám chỉ khả năng tác động lên quyết định lãi suất của Fed. "Nếu là tổng thống, tôi nghĩ mình có quyền nói. Tôi không nghĩ mình được ra lệnh đâu, nhưng cũng có quyền đưa ra quan điểm chứ", ông nói trong một cuộc phỏng vấn tại Economic Club of Chicago hôm 15/10.

Cũng trong sự kiện này, ông từ chối trả lời câu hỏi về việc có sa thải Chủ tịch Fed Jerome Powell nếu đắc cử hay không.

Chiến thắng của ông Trump đặt Fed trước một bài toán phức tạp về chính sách. Nếu các đề xuất của ông Trump về cắt giảm thuế, tăng thuế quan và thay đổi chính sách nhập cư được thực thi thì bức tranh kinh tế có thể thay đổi đáng kể.

Các nhà phân tích của Oxford Economics giữ nguyên quan điểm rằng Fed sẽ đưa lãi suất chính sách xuống gần mức 3% vào giữa năm 2026. Tuy nhiên, các nhà phân tích cũng cho biết quan điểm này có thể thay đổi khi các kế hoạch của ông Trump trở nên rõ ràng hơn trong vài tháng tới.

Một số nhà phân tích cũng cảnh báo tác động của các chính sách của ông Trump có thể kéo dài nhiều năm và chưa rõ ông sẽ thực hiện các cam kết này đến mức độ nào.