Gian nan cuộc chiến chống hàng giả, vi phạm sở hữu trí tuệ

Những thủ đoạn tinh vi

Tháng 5, Công an TP Hà Nội khởi tố Nguyễn Văn Thiện (huyện Quốc Oai cũ) về tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp theo Điều 226 Bộ luật Hình sự. Đối tượng bị cáo buộc sản xuất và tiêu thụ khoảng 200.000 đôi tất giả các thương hiệu Nike, Adidas, Uniqlo. Máy móc tại xưởng được cài đặt sẵn để in logo thương hiệu, biến mỗi đôi tất giả thành “hàng hiệu” chỉ với giá 4.500-5.000 đồng, thấp hơn nhiều so với sản phẩm thật.

Tại xã La Phù (Hoài Đức cũ), lực lượng chức năng cũng triệt phá một xưởng sản xuất gần 10.000 đôi tất cùng số lượng lớn tem nhãn có dấu hiệu giả mạo Uniqlo, Slazenger.

Mới đây, Đội Quản lý thị trường số 25 (Chi cục Quản lý thị trường TP Hà Nội) phối hợp Công an xã Phú Nghĩa kiểm tra hộ kinh doanh Trần Văn Tôn, phát hiện 13.150 đôi tất nữ in chữ Uniqlo, 1.660 đôi tất gắn logo Nike và hàng nghìn đôi tất có dấu hiệu giả mạo thương hiệu khác. Đây là lượng lớn hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ đang lưu hành trên thị trường.

Theo luật sư Mai Thị Thảo - Phó giám đốc TAT Law Firm, giá trị thương hiệu có thể chiếm từ 30% đến 50% giá trị doanh nghiệp, thậm chí cao hơn. Tuy nhiên, tại Việt Nam, tình trạng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) vẫn đáng lo ngại.

Năm 2024, lực lượng chức năng đã xử lý 1.256 vụ hàng giả, xâm phạm SHTT. Chỉ trong nửa đầu năm 2025, con số này đã lên tới khoảng 3.270 vụ. Trong tháng cao điểm (15/5-15/6), có tới 1.631 vụ bị phát hiện, với trị giá hàng hóa tạm giữ lên đến hàng nghìn tỷ đồng.

Các hành vi vi phạm phổ biến gồm: làm nhái bao bì, mẫu mã; giả mạo tên thương mại bằng cách thêm hoặc bớt ký tự; sao chép kiểu dáng, nhãn hiệu; thậm chí nhanh tay đăng ký nhãn hiệu của doanh nghiệp khác trước khi chính chủ chưa kịp đăng ký.

“Điểm chung của những thủ đoạn này là lợi dụng sự nhầm lẫn và niềm tin của người tiêu dùng để thu lợi bất chính, gây thiệt hại nặng nề cho doanh nghiệp và môi trường cạnh tranh”, luật sư Mai Thị Thảo phân tích.

Báo cáo của Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia cũng chỉ rõ: hàng giả, hàng vi phạm SHTT ngày càng được sản xuất quy mô lớn, tinh vi, khó kiểm soát. Thực trạng này làm méo mó thị trường, suy giảm niềm tin người tiêu dùng và cản trở mục tiêu phát triển kinh tế số.

Sở hữu trí tuệ - “Lá chắn” của doanh nghiệp

Ông Nguyễn Thành Nam, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), cho biết, trong 6 tháng đầu năm, lực lượng chức năng đã kiểm tra, xử lý hơn 50.419 vụ liên quan buôn lậu, hàng giả, vi phạm SHTT, với tổng giá trị hàng hóa vi phạm lên tới hàng nghìn tỷ đồng.

Theo ông Nam, trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, sở hữu trí tuệ không chỉ là công cụ bảo vệ sáng tạo, mà còn là nền tảng để doanh nghiệp tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp Việt vẫn chưa coi trọng việc đăng ký, bảo hộ tài sản trí tuệ, dẫn tới tình trạng vi phạm ngày càng gia tăng cả về quy mô lẫn mức độ.

“Chống đâu cũng không bằng tự bảo vệ. Doanh nghiệp cần chủ động xác lập quyền, nhận diện nguy cơ và nâng cao ý thức bảo vệ tài sản trí tuệ”, ông Nam nhấn mạnh. Đồng thời, ông đề xuất tăng cường xử lý vi phạm trên nền tảng thương mại điện tử, áp dụng Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa 2025, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về truy xuất nguồn gốc, ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI) để giám sát, cùng với đó là hợp tác quốc tế và hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa trong bảo hộ SHTT.

Theo ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, thời gian tới, lực lượng quản lý thị trường sẽ tăng cường ứng dụng công nghệ số trong giám sát, kết nối dữ liệu liên thông, đồng thời hoàn thiện cơ chế pháp lý phù hợp với đặc thù thương mại hiện đại. Các chuyên đề kiểm tra hàng giả, xâm phạm SHTT sẽ được triển khai thường xuyên, song song với hoạt động tuyên truyền, ký cam kết tuân thủ pháp luật cùng các tổ chức, cá nhân kinh doanh trực tuyến.

Tại Hà Nội, lãnh đạo thành phố cũng yêu cầu ban chỉ đạo chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (ban chỉ đạo 389) và các sở, ngành tập trung xử lý triệt để những lĩnh vực ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân như thực phẩm, dược phẩm, mỹ phẩm.

Các lực lượng được giao nhiệm vụ tăng cường kiểm tra đột xuất các địa bàn, lĩnh vực, mặt hàng trọng điểm, nhất là kinh doanh trên thương mại điện tử, đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật để nâng cao ý thức, trách nhiệm, ý thức của người dân và doanh nghiệp nói không với hàng giả; hỗ trợ người dân và doanh nghiệp xây dựng thương hiệu, đăng ký SHTT, sản xuất, kinh doanh đúng chất lượng, công bố đối với sản phẩm theo quy định.

Huyền Anh