Giấc mơ Trung Hoa chết dần, Bắc Kinh phải lựa chọn: mở cửa hoặc đình trệ

Trong nhiều thập kỷ, con đường phát triển của Trung Quốc có vẻ đã rất rõ ràng. Quản lý Nhà nước về các ngành công nghiệp chủ chốt cùng với mức độ tự do hóa thị trường nhất định đã khiến chúng ta dễ dàng hình dung rằng quốc gia này sẽ sớm có lại vinh quang siêu cường.

Nhưng điều đó sẽ không xảy ra bây giờ. Trung Quốc sẽ phải chấp nhận một trật tự thế giới do Mỹ thống trị hoặc bước vào làn đường phát triển chậm hơn. Sẽ không có thế kỷ của khu vực Thái Bình Dương, chắc chắn không phải lúc này.

Những gì Trung Quốc đã đạt được về mặt xã hội và kinh tế trong 40 năm qua là đáng chú ý xét trên bất cứ tiêu chuẩn nào. Từ việc là một quốc gia nghèo chủ yếu dựa vào nông nghiệp từ cuối Cách mạng Văn hóa, Trung Quốc đã trở thành nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới. Nó đã chuyển đổi cơ sở hạ tầng của mình bằng cách xây dựng một mạng lưới đường bộ, đường sắt cao tốc, cảng và sân bay hiện đại.

Hơn nữa, quốc gia này còn giúp hàng trăm triệu người thoát khỏi đói nghèo - nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào trong lịch sử loài người và tất cả mọi thử xảy ra chỉ trong một thế hệ. Nó đã xây dựng những thành phố mới rộng lớn, thu hút hàng nghìn tỷ đô la đầu tư và dần lan rộng tầm ảnh hưởng trên toàn thế giới, gần đây nhất là thông qua Sáng kiến Vành đai và Con đường.

Trong khi thật dễ để tưởng tượng rằng một số người ở Nhà Trắng, đã nhìn thấy những gì sắp diễn ra trong một thập kỷ tới, rằng kỷ nguyên tăng trưởng thần tốc của Trung Quốc cần phải dừng lại, nhưng thật khó cho người dân ở Trung Quốc, đặc biệt là trong giới lãnh đạo đất nước, chấp nhận rằng con đường dẫn đến vinh quang này sắp kết thúc.

Tuy nhiên, Trung Quốc đã tự đánh lừa mình, hy vọng của họ bị thu hút bởi các nhà đầu tư nước ngoài nhiệt tình, những lời hoa mỹ của các học giả địa phương và giấc mơ của chính người dân của họ.

Chính cuộc chiến thương mại đã đặt ra những yếu điểm của Trung Quốc. Bây giờ rõ ràng rằng Huawei, niềm hy vọng lớn nhất của Trung Quốc về công nghệ cao, cùng với ZTE và một số công ty công nghệ thông tin khác, đã không còn là lực lượng chủ chốt có thể giúp đỡ được giấc mơ vinh quang của quốc gia này. Không có phần cứng, giấy phép hoạt động và phần mềm của Hoa Kỳ, các công ty này thực chất sẽ bị bỏ rơi.

Họ chậm hơn 10 năm về mặt công nghệ và không thể phát triển các kỹ năng cần thiết để tồn tại dù bất bất cứ điều gì xảy ra. Một sự liên kết với Nga cũng sẽ không giải quyết được vấn đề này. Hai quốc gia thực tế không có sự bổ sung nhiều về công nghệ tiên tiến.

Bao gồm cả công nghệ quốc phòng, ngành công nghiệp ô tô, hàng không và nhiều lĩnh vực khác. Mặc dù với nhiều thập kỷ nỗ lực và rất nhiều kế hoạch của Nhà nước, Trung Quốc vẫn đang thiếu chiều sâu về kỹ năng kỹ thuật, bằng sáng chế và công nghệ cần thiết để sản xuất các sản phẩm cao cấp cạnh tranh toàn cầu.

Cuộc chiến thương mại không chỉ phơi bày tất cả những điều này, mà còn đẩy Trung Quốc tới một sự lựa chọn khó chịu. Bắc Kinh cần phải “mở ra”, như Mỹ yêu cầu, hoặc đi một mình mà không có các kỹ năng cần thiết để giành chiến thắng.

Mỹ hiện đang thực hiện các yêu cầu mà lợi thế chiến lược của quốc gia này cho phép. Hoa Kì muốn chấm dứt trợ cấp từ phía nhà nước Trung Quốc dành cho các công ty của mình, chấm dứt việc làm giả và chấm dứt cả việc buộc các nhà đầu tư nước ngoài phải bàn giao công nghệ của họ.

Hoa Kì muốn thâm nhập vào ngành nông nghiệp của Trung Quốc, muốn truy cập dữ liệu, để những gã khổng lồ công nghệ Mỹ có thể cạnh tranh mà không bị hạn chế. Họ muốn Trung Quốc chơi theo luật của Mỹ, vì biết rằng các đối thủ Trung Quốc không thể chiến thắng.

Trong một thời gian dài, dường như Trung Quốc có thể chống lại áp lực như vậy. Nó có thể thoải mái nắm giữ rất nhiều trái phiếu chính phủ Hoa Kỳ, kiểm soát tài nguyên đất hiếm, xây dựng cơ sở hạ tầng hiện đại, 1,4 tỷ dân, 5.000 năm lịch sử và ảnh hưởng ngày càng tăng ở châu Á. Nhưng vấn đề của Huawei đã tiết lộ ra điểm yếu của của giấc mơ Trung Hoa.

Vậy điều gì đến tiếp theo? Chấp nhận các điều khoản thương mại của Mỹ sẽ rất khó khăn. Trung Quốc có thể có thể giữ vai trò là trung tâm sản xuất toàn cầu nhưng chỉ khi họ trả tiền cống nạp tài chính cho các đặc quyền. Trung Quốc sẽ được phép phát triển các công ty công nghệ cao như Huawei nhưng chìa khóa cho công nghệ sẽ ở lại Mỹ, Đức, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Trung Quốc cũng sẽ có thể gửi đội quân khách du lịch và đồng Nhân dân tệ của họ để kết bạn. Nhưng quốc gia này sẽ chỉ có thể mua nguyên liệu thô nếu Mỹ đồng ý. Trung Quốc phải dần dần mở cửa thị trường và ngừng trợ cấp cho các ngành công nghiệp.

Đi một mình sẽ khó khăn như vậy. Từ chối Mỹ có nghĩa là chấp nhận rằng Trung Quốc không thể cạnh tranh trong các lĩnh vực kinh tế chủ chốt trên toàn cầu vì họ không thể bắt kịp công nghệ. Trung Quốc sẽ chỉ có thể cung cấp quốc phòng, ô tô, viễn thông và các sản phẩm cao cấp khác cho các quốc gia không có tiền để mua các sản phẩm tốt hơn, và chỉ khi Mỹ và các đồng minh cho phép.

Đi một mình có nghĩa là làn sóng đầu tư vào Trung Quốc sẽ dần dần chảy theo hướng ngược lại. Sự lựa chọn giữa chấp nhận mở cửa hay không sẽ gây ra hậu quả cho xã hội Trung Quốc trong nhiều thập kỷ và cho cả phần còn lại của thế giới.

Vũ Huy Hoàng

Theo Scmp