Giá dầu tiết lộ gì về một cuộc suy thoái và các khoản đầu tư sinh lời?

Giá khí đốt trung bình ở Mỹ đã đạt mức giá cao nhất kể từ năm 2008 và thị trường chứng khoán luôn dao động khi mà Nga, một trong những nhà sản xuất dầu thô lớn nhất thế giới, và Ukraine đang có chiến sự. Trong bối cảnh đó, giá dầu thô và cổ phiếu năng lượng là mảnh đất màu mỡ thu hút nhiều nhà đầu tư. Song liệu cổ phiếu năng lượng có phải là một món hời? Và liệu giá dầu có gây ra một cuộc suy thoái?

Theo Bespoke, tuần đầu tháng 3, giá dầu WTI chỉ tăng hơn 20% trong tuần. Đơn vị này lưu ý rằng việc giá cả tăng đột biến trước đây thường xảy ra trong thời kỳ suy thoái. 

Rystad Energy, một trong những công ty nghiên cứu và tư vấn hàng đầu trong lĩnh vực năng lượng toàn cầu, dự kiến xuất khẩu dầu của Nga sẽ sụt giảm khoảng 1 triệu thùng mỗi ngày. Cùng với khả năng nguồn dự phòng hạn chế của Trung Đông để thay thế các nguồn cung này, giá dầu có thể tiếp tục tăng cao, vượt mức 130 USD/thùng và các biện pháp cứu trợ như việc xả kho dầu dự trữ chiến lược sẽ không tạo ra sự khác biệt. 

Tuy nhiên, có nhiều quan điểm trái chiều về vấn đề trên. Tuần trước, Citi cho biết "có khả năng" giá dầu đã đạt đỉnh hoặc có thể sớm tiến gần mức đỉnh. Nhưng điều đó đồng nghĩa với việc chiến sự tại Ukraine bớt "nóng". Hàng tồn kho của Mỹ đang ở mức thấp hoặc gần mức thấp, nhưng Citi cho biết lượng hàng dự trữ đang tăng lên trong quý II.

Còn theo ông Nicholas Colas, đồng sáng lập của DataTrek Research, đây là thời điểm tốt để xem xét giá trị của cổ phiếu năng lượng trong danh mục đầu tư và suy nghĩ về nguy cơ giá dầu có thể gây ra suy thoái.

Làm thế nào nhận biết suy thoái qua giá dầu?

Từng là một nhà phân tích trong lĩnh vực ô tô, ông Colas nhớ lại bảng thuyết trình được các nhà kinh tế học của các nhà sản xuất ô tô lớn "Big Three" (những nhà sản xuất ô tô lớn nhất Mỹ - PV) sử dụng 3 thập kỷ trước kể từ những cú sốc dầu trong những năm 1970. Ông nói: "Theo quy tắc Ngón tay cái mà tôi học được từ kinh tế học ngành ô tô vào những năm 1990, khi giá dầu tăng 100% trong vòng một năm thì một cuộc suy thoái sẽ xảy ra". 

Một năm trước, ngày 4/3/2021, giá dầu thô là 63,81 USD/thùng. Hiện tại thì giá đã tăng gấp đôi. Vào ngày 4/3, WTI ở mức 115 USD/thùng, nhưng ngày 7/3 đã chạm mức 130 USD/thùng trong bối cảnh các cuộc đàm phán giữa Mỹ và các đồng minh về lệnh cấm nhập khẩu dầu của Nga được tiến hành. 

"Cuộc suy thoái đang đến gần", Colas nói.

Tuy nhiên bằng chứng về một cuộc suy thoái gắn liền với giá dầu không thật sự rõ ràng. Ông Colas cho biết: "Các cuộc suy thoái không thường xảy ra cùng với điều đó, theo như quan sát từ 3 giai đoạn tăng giá dầu thô kể từ năm 1990".

Các phân tích thị trường khác cho rằng hiện tại không giống những năm 1970, và dầu chiếm hiện một phần nhỏ hơn nhiều trong GDP và tiêu dùng kinh tế so với thời điểm đó. Một phân tích của JPMorgan từ mùa thu năm ngoái đã đưa ra khả năng thị trường chứng khoán sẽ giữ vững ngay cả khi giá dầu đạt mức 130 - 150 USD/thùng.

Nhu cầu tiêu dùng, sử dụng khí đốt và nền kinh tế

Tỷ lệ lấp đầy văn phòng đang ở mức 35 -37% và nhu cầu di chuyển đang tăng do khoảng 65% người lao động ở nhà cần đi làm, điều này sẽ tăng sức ép lên giá xăng. Việc sử dụng khí đốt ở Mỹ đang tăng đều đặn với gần 8,7 triệu thùng và có xu hướng tăng nhanh.

Việc người lao động quay lại văn phòng làm việc không hẳn là một điều xấu đối với nền kinh tế, vì tốc độ tăng trưởng đô thị phụ thuộc vào nó, nhưng ông Colas cho biết nếu giá dầu cứ tăng 100% thì câu chuyện lại có thể khác. "Liệu nền kinh tế có thể tăng trưởng nếu giá dầu tăng 100%? Các bằng chứng gần đây cho thấy điều đó là không thể", ông nói. Ông cho biết có những thời điểm khi giá dầu tăng vọt nhưng không phá hủy nền kinh tế, tuy nhiên mỗi thời một khác. 

Lịch sử về cổ phiếu năng lượng trong S&P 500

Đến nay, lĩnh vực năng lượng chỉ chiếm 3,8% thị trường chứng khoán Mỹ. Ngay cả khi giá các cổ phiếu năng lượng tăng trở lại kể từ mức thấp nhất của đại dịch vào tháng 3/2020, thị trường tổng thể vẫn không tăng. Bằng chứng là Apple (7%), Microsoft (6%) và Alphabet (4,2%) đều có tỷ trọng trên thị trường chứng khoán Mỹ cao hơn toàn bộ ngành năng lượng.

Năng lượng là một ngành "nhẹ đô" trên thị trường chứng khoán Mỹ, và lý do cũng rất dễ hiểu: lĩnh vực này thường có hiệu quả kém nhất hoặc kém thứ hai trong 7 ngành trong 10 năm qua.

Tuy nhiên, tập đoàn Berkshire Hathaway của tỷ phú Warren Buffett gần đây đã tăng gấp đôi khoản đầu tư vào Chevron (tăng khoảng 30%) và tuần trước tiết lộ giá trị cổ phần trị giá 5 tỷ USD khi đầu tư vào Occidental Petroleum.

Ngay cả khi giá dầu là nguyên nhân có thể gây ra suy thoái, thì các cổ phiếu năng lượng vẫn được mua vào. Nhưng điều này không có nghĩa là cổ phiếu năng lượng sẽ tránh được ảnh hưởng của suy thoái kinh tế. Nếu giá dầu tăng từ từ chứ không phải đột biến thì cổ phiếu ngành này sẽ được hưởng lợi. 

Ông Colas lưu ý rằng thị trường chứng khoán sẽ không sụp đổ. Những sự kiện địa chính trị hiện nay và sự mất cân bằng cung cầu tổng thể trên thị trường dầu thô cho thấy giá dầu hiện tại tương đối bền vững. 

Tại sao lại là cổ phiếu năng lượng?

Việc mua cổ phiếu năng lượng vào mức đáy năm 2020 khi lĩnh vực này giảm xuống mức thấp nhất là 2% trong S&P 500 là điều khôn ngoan, nhưng ông Colas cho rằng 3,8% vẫn chưa phải là con số lý tưởng để bán ra cổ phiếu ngành này. 

Colas cho biết thực hiện phép toán về các cổ phiếu năng lượng định giá thấp rất đơn giản: Năm 2011, tỷ trọng của ngành năng lượng trong S&P 500 gần như gấp 3 lần chỉ số hiện tại, lên tới 11,3% và khi đó năng lượng ở mức giá tương tự. "Bạn còn cần gì nữa?" ông nói. 

Các nhà đầu tư nên tập trung vào việc phòng ngừa rủi ro trên thị trường chứng khoán ngay bây giờ với các cổ phiếu năng lượng. Ở châu Âu, cổ phiếu năng lượng đã bị ảnh hưởng nặng nề vào tuần trước. "Thị trường chứng khoán châu Âu đang bị phá hủy," ông Colas nói và kết luận rằng đối với các nhà đầu tư đang xem xét thị trường chứng khoán trong môi trường này, "nếu muốn chiến thắng, hãy đầu tư vào năng lượng". 

Thực tế thì các công ty dầu mỏ lớn nhất Mỹ có lãi ít hơn so với các doanh nghiệp niêm yết tại S&P 500. Chính Colas cũng nói 130 USD/thùng mới thiết lập là mức giá tối đa của dầu và đầu tư cổ phiếu năng lượng khó mà đạt lợi nhuận hơn 100%. "Nhưng cổ phiếu dầu hiện quá rẻ và doanh nghiệp dầu khí trả cổ tức rất tốt", theo Colas.