Doanh nghiệp phải ứng dụng AI, chuyển đổi xanh để giữ lợi thế cạnh tranh

Trong bối cảnh thế giới chuyển mạnh sang sản xuất thông minh và phát triển chuỗi cung ứng xanh, các chuyên gia và lãnh đạo những tập đoàn lớn đã chia sẻ kinh nghiệm ứng dụng AI trong sản xuất tại phiên thảo luận “Sản xuất thông minh và chuỗi cung ứng toàn cầu”, diễn ra sáng 26/11 trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế mùa thu 2025.

Phát biểu mở đầu phiên thảo luận, Phó Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Dũng cho biết Việt Nam nói chung và TPHCM nói riêng đang khẳng định vị thế là trung tâm sản xuất quan trọng, một mắt xích tin cậy trong chuỗi cung ứng toàn cầu nhờ môi trường chính trị ổn định, nguồn nhân lực dồi dào và vị trí địa lý chiến lược.

Tuy nhiên, theo ông Dũng, ngành sản xuất trong nước vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Phần lớn hoạt động sản xuất vẫn dựa vào gia công, lắp ráp với giá trị gia tăng thấp; năng suất lao động cần được cải thiện mạnh mẽ để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Áp lực chuyển đổi xanh cũng ngày càng lớn khi các thị trường chủ lực như châu Âu và Hoa Kỳ siết chặt các quy định môi trường, trong đó có Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM). Nếu không “xanh hóa” quy trình sản xuất, hàng hóa Việt Nam sẽ mất dần lợi thế cạnh tranh.

Theo lãnh đạo UBND TPHCM, bối cảnh này đặt ra yêu cầu cấp bách đối với doanh nghiệp Việt Nam: Phải đổi mới mô hình sản xuất theo hướng thông minh, ứng dụng mạnh mẽ trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn (Big Data) và tự động hóa để nâng cao năng lực cạnh tranh và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Foxconn: Tăng 80% lợi nhuận nhờ công nghệ, trong khi nhân lực chỉ tăng 20%

Tại phiên thảo luận, ông Kyriakos Triantafyllidis, Trưởng bộ phận Tăng trưởng và Chiến lược, Trung tâm Sản xuất Tiên tiến và Chuỗi cung ứng của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), giới thiệu khái niệm Nhà máy Lighthouse - mô hình nhà máy thông minh tiên phong đang lan rộng trên thế giới.

Theo ông Triantafyllidis, mô hình này được WEF và McKinsey đề xuất từ năm 2018 nhằm vinh danh các nhà máy tiêu biểu trong Cách mạng công nghiệp 4.0 (4IR), nơi doanh nghiệp ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số để tăng năng suất, tối ưu vận hành và thúc đẩy tăng trưởng doanh thu. WEF đồng thời xây dựng mạng lưới Lighthouse Network để hỗ trợ triển khai các mô hình công nghệ quy mô lớn, mang lại hiệu quả rõ rệt về năng suất và phát triển bền vững.

Tại Việt Nam, ông cho biết đã có trung tâm đầu tiên tham gia mạng lưới này, và kỳ vọng số lượng nhà máy Lighthouse sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới.

Tiến sĩ Zongchang Liu, CEO Foxconn Industrial Internet (Fii Foxconn, Trung Quốc), chia sẻ rằng trí tuệ nhân tạo (AI) đang tạo ra những tác động trực tiếp và mạnh mẽ lên hoạt động sản xuất của Foxconn. Tại Việt Nam, mức độ tự động hóa được đầu tư bài bản giúp năng suất lao động tăng khoảng 50%.

“Dự kiến đến năm 2025, lợi nhuận của Foxconn Việt Nam sẽ tăng hơn 80%, trong khi số lượng nhân sự chỉ tăng khoảng 20%”, ông Liu cho biết.

Theo CEO Fii Foxconn, yêu cầu của khách hàng đối với các giải pháp thông minh ngày càng cao, buộc doanh nghiệp phải liên tục nâng cấp công nghệ. Foxconn hiện đã xây dựng các trung tâm thử nghiệm ứng dụng công nghệ tiên tiến và đang tìm kiếm những thị trường mới để phát triển các nhà máy có hiệu quả vượt trội so với mô hình hiện tại.

ESG trở thành mệnh lệnh của tương lai

Ông Andy Yu, Phó Chủ tịch Cấp cao phụ trách Chuỗi cung ứng toàn cầu Khu vực Quốc tế của Schneider Electric, cho biết chi phí năng lượng đang là một trong những bài toán lớn của doanh nghiệp. Theo ông, kể từ khi Schneider Electric áp dụng điện mặt trời vào vận hành, hiệu quả mang lại vượt trội so với sử dụng nguồn điện truyền thống.

Hiện Schneider Electric sở hữu 8 nhà máy thông minh tiên phong cùng hơn 100 nhà máy thông minh trên toàn cầu. Từ kinh nghiệm triển khai, ông Andy Yu cho rằng để chuyển đổi số thành công ở quy mô lớn, điều kiện tiên quyết là xây dựng một nền tảng công nghệ vững chắc. Nếu nền tảng không đủ mạnh, quá trình chuyển đổi số ở các cấp tiếp theo sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Ông cũng chỉ ra thách thức phổ biến là thị trường có nhiều nhà cung cấp giải pháp công nghệ, trong khi nhu cầu của mỗi doanh nghiệp lại rất khác nhau. Vì vậy, trước khi chuyển đổi số, doanh nghiệp phải có một đội ngũ nòng cốt am hiểu sâu về chuyển đổi số để xác định đúng nhu cầu, từ đó làm việc hiệu quả với các đối tác công nghệ.

Vị lãnh đạo Schneider Electric nhấn mạnh phát triển bền vững phải được đặt tại trung tâm chiến lược của doanh nghiệp. Theo ông, ESG không còn chỉ là bài toán tối ưu chi phí, mà đã trở thành mệnh lệnh của tương lai đối với mọi tổ chức.

Cần lộ trình phát triển AI phù hợp với từng doanh nghiệp

Tại phiên thảo luận, bà Nguyễn Dạ Quyên, Đồng Lãnh đạo Trung tâm Sản xuất thông minh và Chuỗi cung ứng toàn cầu của HCMC C4IR, cho biết 98% doanh nghiệp Việt Nam hiện là doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), nên khả năng ứng dụng công nghệ còn hạn chế.

Theo bà Quyên, những doanh nghiệp áp dụng công nghệ hiệu quả phần lớn là nhóm có vốn FDI, trong khi chỉ khoảng 26% doanh nghiệp trong nước đã sử dụng IoT (Internet vạn vật). “Việt Nam đi sau, nhưng đang từng bước bắt kịp xu hướng thế giới”, bà nhận định.

Ông Trần Anh Tú, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin (Bộ Khoa học và Công nghệ), bổ sung rằng với đặc thù phần lớn doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ, Việt Nam không thể “đi thẳng” vào AI một cách toàn diện. Theo ông, các doanh nghiệp cần một lộ trình phù hợp, triển khai tuần tự từ số hóa dữ liệu, sau đó mới tiến tới tự động hóa và các ứng dụng AI phức tạp hơn.

Ông Trần Anh Tú cũng bày tỏ kỳ vọng Việt Nam sẽ có thêm nhiều nhà máy Lighthouse trong tương lai, góp phần nâng cao năng lực sản xuất và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.