Điểm mặt doanh nghiệp xăng dầu tạm nhập “quên” tái xuất

Các DN xăng dầu luôn tạm nhập nhưng "quên" tái xuất.

Thống kê về tình hình tạm nhập tái xuất từ 1/1/2009 đến 31/6/2012 của Tổng cục Hải quan cũng cho thấy, Petrolimex đã có lượng xăng tạm nhập hơn 899 nghìn tấn, còn lượng hàng tái xuất chỉ là 763 nghìn tấn. Như vậy, khối lượng xăng tạm nhập nhưng chưa tái xuất của Petrolimex lên tới hơn 136 nghìn tấn, tương đương hơn 40,9 triệu USD.

Tương tự, Công ty cổ phần dầu khí Mê Kông cũng có khối lượng xăng tạm nhập cao hơn mức tái xuất là 48,5 nghìn tấn, tức là khoảng hơn 35 triệu USD. Lượng dầu diezel đơn vị này tạm nhập nhưng chưa tái xuất cũng ở mức hơn 110 nghìn tấn.

Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Hàng không Việt Nam thậm chí có mức chênh lệch giữa xăng máy bay tạm nhập và tái xuất lên tới 164,8 nghìn tấn. Khối lương xăng tạm nhập nhưng chưa tái xuất của công ty này cũng là 10,9 nghìn tấn.

Ngoài ra, những đơn vị cũng được nhắc tên bao gồm: Công ty cổ phần hóa dầu Quân đội, Tổng công ty xăng dầu Quân đội, Tổng công ty dầu Việt Nam, Công ty cổ phần lọc hóa dầu Nam Việt, Công ty cổ phần nhiên liệu bay Petrolimex…

Ông Nguyễn Văn Cẩn, phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Hải quan cho biết, theo quy định, mặt hàng xăng dầu khi tạm nhập thì nguyên trạng thì cũng phải để nguyên trạng khi xuất sang nước khác. Tuy nhiên, bản thân xăng hoặc dầu tạm nhập tái xuất thời gian qua đôi khi không phân biệt được lô nào là tạm nhập, lô nào là tái xuất.

Theo số liệu thống kê, sản lượng xăng dầu tạm nhập nhưng không tái xuất năm sau đều cao hơn năm trước. Cụ thể, năm 2009 có 365.600 tấn xăng dầu không được tái xuất thì năm 2010 tăng lên 495.900 tấn, năm 2011 tăng lên 580.000 tấn. Riêng 6 tháng đầu năm 2012, con số này là 544.000 tấn và tính chung từ năm 2009 đến hết tháng 6/2012 đã có hơn 1,984 triệu tấn xăng dầu không được tái xuất, tương đương hơn 1.391 triệu USD.

Cũng theo ông Cẩn, tạm nhập tái xuất xăng dầu theo Nghị định 12 hướng dẫn thi hành luật thông quan, được lưu tại Việt Nam 120 ngày và 2 lần gia hạn mỗi lần 30 ngày, tờ khai 15 ngày, với thời hạn nộp thuế có thể lên đến 195 ngày kể từ ngày tạm nhập … Đối với hàng xăng dầu rất khó quản lý, bởi xăng có nhiều chủng loại, có thể bị trộn chung và trên thực tế, 13 doanh nghiệp đầu mối không bỏ riêng xăng dầu tạm nhập nên rất khó kiểm tra.

Theo luật thuế và quy định của pháp luật, nếu doanh nghiệp không tái xuất, chuyển tiêu thụ nội địa thì phải nộp thuế. Theo ông Cẩn, có sự chiếm dụng tiền thuế của Nhà nước một phần là do sơ hở trong cơ chế chính sách. Thông lệ quốc tế thì hoạt động tạm nhập tái xuất phải thực hiện theo 2 hợp đồng là hợp đồng tạm nhập và hợp đồng tái xuất. Nhưng quy định hiện nay chỉ cần có một hợp đồng tạm nhập mà không có hợp đồng tái xuất. Bên cạnh đó, quy định thời gian trong vòng 180 ngày cũng là một kẽ hở trong chính sách. Lợi dụng kẽ hở này, doanh nghiệp sẽ bán hàng ra lấy tiền nộp thuế.

Biến tướng thành hành vi buôn lậu

Cũng theo Tổng cục Hải quan, do hình thức tạm nhập tái xuất xăng dầu bằng đường biển khó quản lý nên đã biến tướng thành hành vi buôn lậu. Điển hình ngày 28/7, Cục Điều tra Chống buôn lậu của Tổng cục Hải quan đã bắt giữ 1.360 tấn xăng trị giá 40 tỷ đồng tạm nhập từ kho xăng Vũng Áng, tái xuất đi Trung Quốc nhưng lại chia nhỏ sang 3 tàu để tiêu thụ trên biển.

Ông Nguyễn Văn Cẩn cho biết, đơn vị đã phải lập chuyên án, cử trinh sát theo dõi 90 ngày mới bắt được quả tang tàu Giang Châu phá kẹp chì, vận hành không đúng quy định hàng hải (tắt các tín hiệu liên lạc). Vụ việc đã được chuyển giao cho Tổng cục Cảnh sát Điều tra tiếp tục xử lý. Viện kiểm sát nhân dân Tối cao đã phê chuẩn lệnh khởi tố bị can, bắt tạm giam 13 đối tượng và phát lệnh truy nã đặc biệt một đối tượng có liên quan.

Từ thực tế trên, Bộ Tài chính đã kiến nghị Chính phủ chấm dứt cho phép tạm nhập tái xuất xăng dầu bằng đường biển. Đồng thời, Tổng cục Hải quan cũng có kế hoạch rà soát lại tất cả các lô hàng tạm nhập tái xuất từ năm 2009 đến tháng 6/2012 để phát hiện số lượng hàng tạm nhập không tái xuất, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm với hình thức xử phạt hành chính, truy thu thuế, tịch thu, buộc tái xuất… và không loại trừ khả năng khởi tố hình sự.

Đặc biệt, trước thực tế Bộ Công Thương hằng năm chỉ giao hạn ngạch nhập khẩu tối thiểu cho các đầu mối nhập khẩu xăng dầu mà không quy định sản lượng tiêu thụ nội địa đã dẫn đến tình trạng không phân biệt được đâu là xăng dầu tạm nhập tái xuất, đâu là xăng dầu tiêu thụ nội địa. Lợi dụng chính sách này, các doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu xăng dầu đã có các hành vi tranh thủ lúc thuế cao xin tiêu thụ nội địa để bán đi kiếm lời từ mức chênh lệch thuế.

Nguyễn Hiền