Dân khóc ra... sữa, Bộ tài chính lắc đầu bất lực

“Biến hóa” để tăng giá

Thực trạng sữa đổi tên thành thức ăn công thức, sản phẩm dinh dưỡng... không thuộc danh mục mặt hàng thuộc diện bình ổn giá của nhà nước, khiến Bộ Tài chính xin kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Y tế chủ trì quản lý giá sữa.

Cụ thể, Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính để quy định các sản phẩm dinh dưỡng, thực phẩm dinh dưỡng công thức (trước đây là sữa) thuộc diện kê khai giá.

Đồng thời, nếu các sản phẩm trên thực chất là sữa hoặc có công dụng như sữa thì Bộ Y tế cần trình Chính phủ báo cáo Ủy ban thường vụ Quốc hội bổ sung vào danh mục bình ổn giá để bảo vệ người tiêu dùng, nhất là trẻ em.

Lý giải về việc đưa mặt hàng sữa vào danh mục thực phẩm bổ sung làm cho giá sữa tăng cao, Bộ Tài chính khẳng định đó là do “Bộ Y tế đã ban hành quy định quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với các sản phẩm sữa, sản phẩm dinh dưỡng và theo quy chuẩn này, hầu hết các sản phẩm trước đây được ghi là sữa thuộc danh mục bình ổn giá và đăng ký giá tại Bộ Tài chính hoặc Sở Tài chính đến nay đã được Bộ Y tế quy định tên mới là: thức ăn công thức, thực phẩm bổ sung vi chất dinh dưỡng, sản phẩm dinh dưỡng...

Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) cho biết, từ tháng 4 đến nay, không có doanh nghiệp nào kinh doanh sữa gửi thông báo, kê khai, đăng ký điều chỉnh giá bán. Mặt khác, qua báo cáo của 17/18 đơn vị kinh doanh sữa, không có sản phẩm nào mang tên sữa bột.

Trong khi hai cơ quan quản lý là Bộ Tài chính và Bộ Y tế đang đổ lỗi cho nhau việc “thay tên đổi họ” khiến giá sữa trở thành “con ngựa bất kham”, người tiêu dùng tiếp tục bị “móc túi” một cách trắng trợn.

Theo bảng thống kê giá một số sản phẩm sữa bột nhập khẩu của Tổng cục Hải quan, mức giá nhập khẩu là 4-5 USD/hộp (khoảng 80.00-100.000 đồng) song giá bán lẻ trên thị trường lên tới 400.000-900.000 đồng/hộp.

Trong những sản phẩm “1 vốn 8-9 lời”, sữa Nestle Kinder giá nhập khẩu chỉ 105.500 đồng nhưng giá bán lẻ trên thị trường đã lên tới 950.000 đồng; sữa Similac Advance có giá nhập khẩu 105.500 đồng, bán ra thị trường 560.000 đồng; sữa Similac Go&Grow nhập khẩu ở mức 105.500 đồng nhưng đến tay người tiêu dùng là 670.000 đồng...

Theo chuyên gia kinh tế TS Ngô Trí Long, giá sữa từ năm 2009 đến nay đã tăng đến vài chục lần, mỗi năm trung bình 2-3 đợt tăng giá, có năm tăng đến 5 lần. Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2013, giá sữa đã tăng đến 3 lần, mỗi lần tăng ít nhất 5%-10% giá bán.

“Việc ban hành quy chuẩn khiến các sản phẩm sữa trước kia biến thành “thực phẩm dinh dưỡng” là kẽ hở để doanh nghiệp lợi dụng tăng giá thoải mái, trốn tránh vòng quản lý giá của Bộ Tài chính” - ông Long khẳng định.

Sự bất lực của cơ quan chức năng

Dù được “đội lốt” với bất kỳ tên gọi nào thì thành phần các “sản phẩm dinh dưỡng” cũng không khác gì so với sữa. Thực tế, kể từ khi được “thay tên đổi họ”, cả bên bán lẫn người mua vẫn hiểu đây là sữa bột và trong giao dịch vẫn được gọi với tên duy nhất là sữa.

Theo TS Ngô Trí Long, nguyên nhân chính là do sự bất cập trong quản lý và sự bất lực của cơ quan chức năng.

“Quản lý giá sữa liên quan đến Bộ Tài chính và Bộ Y tế nhưng cả 2 cơ quan đều thiếu trách nhiệm. Hai bộ đã từng ngồi họp bàn với nhau nhưng bộ này đề nghị bộ kia làm, không bên nào đứng ra chủ trì, dẫn đến tình trạng sản phẩm thiết yếu đến đời sống bị bỏ lửng quản lý”, ông Long bức xúc.

Đại diện Cục Quản lý giá Bộ Tài chính cho rằng bộ này chỉ quản lý giá đối với những mặt hàng trong danh sách bình ổn, còn những sản phẩm gọi là sữa trước đây (nay là sản phẩm dinh dưỡng) không thuộc danh mục bình ổn nữa thì không quản được.

Bộ Tài chính đã đề nghị Bộ Công Thương, Bộ Y tế cần phải chuẩn hoá tên mặt hàng trước đây là sữa (nay là thức ăn công thức, thực phẩm bổ sung vi chất dinh dưỡng, sản phẩm dinh dưỡng...) và phối hợp với các cơ quan chức năng xem xét, đánh giá tổng thể về tính thiết yếu của mặt hàng này đến người tiêu dùng để đưa mặt hàng này vào danh mục mặt hàng bình ổn giá nếu cần thiết.

Như vậy ngay cả cơ quan quản lý có quyền trong tay mà còn thể hiện sự lúng túng, bất lực như vậy thì không biết người tiêu dùng sẽ phải ứng xử như thế nào trong trường hợp này.

Theo một chuyên gia nhận định: “Nếu cứ để thả lỏng kiểu phù phép tên gọi rồi tự ý tăng giá thế này thì sẽ ‘bóp chết’ sữa nội mà thôi".

Theo Phương Nguyên

Đất Việt