Đã có hiện tượng rửa tiền qua thị trường chứng khoán

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Phùng Khắc Kế đã thẳng thắn thừa nhận như vậy trong cuộc trao đổi với báo chí bên lề Diễn đàn đầu tư Việt Nam thường niên tại Hà Nội ngày 19/3. Theo ông Kế, TTCK Việt Nam đang hình thành một kiểu rửa tiền hết sức tinh vi.

Ông đánh giá như thế nào về sự phát triển của TTCK Việt Nam hiện nay?

Tôi cho rằng, TTCK chúng ta mới ở những bước đầu, cung ít, cầu nhiều nên chỉ số VN-Index có thể tăng lên mức tương đối nóng. Tôi nghĩ đó là yếu tố bình thường bởi ban đầu từ con số 0 lên 500-600 rồi 700, 1000... không phải có gì ghê gớm bởi đối với TTCK lâu năm, chỉ số của họ lên tới vài chục nghìn.

Như vậy chúng ta đang trong quá trình nâng lên, đi kèm một số yếu tố như đồng tiền mất giá, nguồn vốn vào nhiều nên chỉ số cũng sẽ tăng lên. Dù cầu tăng dẫn tới “cơn sốt” CK nhưng theo tôi tốc độ tăng chỉ số chứng khoán như hiện nay không có gì đáng sợ.

Từ thực tế này, đối với hệ thống NH nói chung sẽ không có gì quá rủi ro. Các NH sẽ có thêm một kênh huy động vốn trung và dài hạn, giảm rủi ro trong kinh doanh tài chính.

Thực tế lượng tiền cho đầu tư CK rất lớn với hai nguồn: trong nước và nước ngoài. Về nguồn trong nước, lâu nay báo chí và các nhà kinh tế ít nói đến là một lượng tiền được hình thành từ thất thoát, tham nhũng. Bởi từ nguồn vốn đầu tư nói chung, theo thanh tra cho biết thì có 10% bị tổn thất, hay nói cách khác là vào túi của những cá nhân, tổ chức.

Đây là con số rất lớn bởi ví dụ một năm đầu tư 200.000 tỉ đồng thì 10% đã là 20.000 tỉ rồi. Những con số này cũng là yếu tố thúc đẩy sự nóng lên của TTCK.

Như vậy hiện tượng này sẽ đúng nghĩa với hoạt động rửa tiền?

Đúng như vậy. Tôi cho rằng cách hữu hiệu nhất là ngăn chặn ngay từ bây giờ, từ gốc. Những vụ việc đã xảy ra rồi rất khó truy cứu, khó tìm ra nguyên nhân. Bây giờ mình phải ngăn chặn làm giảm tỉ lệ thất thoát, bằng cách đấu tranh chống tham nhũng quyết liệt hơn nữa.

NHNN sẽ chống rửa tiền thông qua TTCK như thế nào thưa ông?

Muốn chống rửa tiền của các tổ chức, cá nhân trước hết phải hạn chế lưu thông, thanh toán bằng tiền mặt. Mọi hoạt động thanh toán, giao dịch phải được thực hiện thông qua tài khoản cá nhân.

NHNN sẽ tham gia ở các khâu làm thế nào có thể phục vụ việc thanh toán của nền KT được tốt hơn, phục vụ việc mở tài khoản của người dân được tốt hơn. Còn các biện pháp để mọi người đều phải mở tài khoản NH là vấn đề của cả Chính phủ.

Các nhà đầu tư muốn tìm hiểu thêm về thị trường nợ Việt Nam, vậy phương hướng phát triển thị trường này của NHNN như thế nào thưa ông?

Thực ra nói về thị trường nợ rất rộng. Chúng ta đang tập trung, tăng cường và phát triển thị trường vốn nói chung, còn thị trường nợ hoặc trái phiếu thì những đơn vị phát hành sẽ tự thực hiện.

Trước đây chúng ta chỉ có các NHTM làm nhiệm vụ trung gian tài chính, huy động nguồn vốn nhàn rỗi trong dân cư để cung cấp cho những kênh cần vốn. Hiện nay, bên cạnh hệ thống NHTM còn có nhiều kênh dẫn vốn mới, đặc biệt trong đó là từ TTCK. Kênh này hiện cung vẫn chưa đủ cầu, gây nên một số hiện tượng như những cơn sốt chứng khoán vừa qua.

Để giải quyết nguồn cung cho thị trường này, Chính phủ đang chỉ đạo đẩy nhanh cổ phần hóa các công ty lớn để đưa ra nhiều sự lựa chọn hơn cho nhà đầu tư. Nhu cầu của thị trường hiện đang rất lớn, nguồn vốn nhàn rỗi trong nước nhiều, ngoài nước muốn đầu tư gián tiếp vào chúng ta cũng rất lớn, nên dẫn tới mất cân bằng cung-cầu.

NHNN đã chỉ đạo cổ phần các NHTM NN để tăng cung như thế nào thưa ông?

Vừa qua, việc cổ phần hóa (CPH) các NHTM NN bị chậm, Thủ tướng đã nhắc nhở các NH được CPH thí điểm là Vietcombank và NH Phát triển nhà ĐBSCL. Năm nay, NHNN tập trung chỉ đạo hai NH này hoàn thành bước thí điểm, tức là phát hành cổ phiếu ra thị trường.

Tiếp đến là BIDV, Incombank cũng được lập đề án CPH, chắc chắn rút được kinh nghiệm CPH của hai NH trước nên sẽ nhanh hơn, và sau đó là đến Agribank.

Chúng tôi cho rằng, các nhà đầu tư chắc chắn sẽ tin tưởng cổ phiếu các NH này vì vừa qua chúng ta đã có bước lành mạnh hoá tài chính của các NH này: nợ xấu tính đến năm 2000 đã cơ bản xử lý xong, đương nhiên trong thời gian qua có phát sinh thêm nhưng tỉ trọng giảm.

Có một thực tế hiện nay là các ngân hàng tăng vốn điều lệ quá nhanh bằng phát hành cổ phiếu, vậy NHNN sẽ điều chỉnh về vấn đề này như thế nào?

Quan điểm của NHNN rất rõ ràng, chúng ta đã đưa lên một mức gần như tối thiểu là các NHTM CP phải đạt được khoảng 1.000 tỉ đồng vốn điều lệ. Tuy nhiên vừa qua, song song với sự nóng lên của TTCK, một số NH đã đẩy quá nhanh việc tăng vốn điều lệ nên NHNN đã đưa ra cảnh báo phải huy động chậm lại và yêu cầu phải xin phép NHNN.

Các NHTM CP chỉ được tăng vốn điều lệ phù hợp với khả năng quản lý của mình, nếu đẩy nhanh quá các NH này sẽ không quản lý được nguồn vốn, dẫn tới rủi ro cao. Điều này có nghĩa là ban quản trị của NH đó có khả năng quản trị một nguồn vốn điều lệ đến mức thế nào thì NHNN cho phép đến như thế, không cho tăng quá nhanh, có thể gây rủi ro.

Dư luận cho rằng các NHTM sau khi huy động vốn lại cho vay để đầu tư chứng khoán, ông đánh giá thế nào về vấn đề này?

Tỉ trọng vốn mà các NHTM cho các nhà đầu tư vay để đầu tư chứng khoán rất nhỏ, không đáng kể. Những nguồn vốn vay này cũng đã được đảm bảo bằng những tài sản đảm bảo nhất định.

Chính HĐQT, Ban Giám đốc NHTM báo cáo tỉ lệ cho vay thấp, trong quá trình cho vay họ chú ý tới khả năng đảm bảo an toàn, ví dụ không cho vay đúng mệnh giá của cổ phiếu đó mà cho vay tuỳ theo uy tín của từng loại cố phiếu. Vừa qua dư luận cho rằng việc các NHTMCP cho vay quá nhiều vào đầu tư chứng khoán là không hoàn toàn chính xác.

Xin cám ơn ông!

Trần Đức - Thanh Trầm (ghi)