“Cuộc chơi” TPP: Sẽ có kẻ cười, người khóc!

Dự báo TPP được ký kết sớm nhất vào đầu 2016

Đàm phán Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) vẫn đang tiếp diễn, với vòng đàm phán mới nhất kéo dài từ tuần cuối cùng tháng 9 cho tới nay tại Atlanta (Mỹ).

Nhìn chung, 12 nước tham gia đàm phán TPP đang tiến tới một thỏa thuận cơ bản nhất liên quan tới các lĩnh vực thương mại chủ chốt sau khi đạt được một bước đột phá trong vấn đề dược phẩm vào đêm qua (ngày 4/10, theo giờ Việt Nam). Tuy nhiên, vẫn còn một số gút mắc cần phải giải quyết, tiêu biểu là trên các lĩnh vực thị trường sản phẩm sữa, sở hữu trí tuệ và đặc biệt là nguồn gốc xuất xứ linh kiện đối với ngành ô tô.

Tại báo cáo vừa phát hành, Công ty chứng khoán Ngân hàng BIDV (BSC) cho rằng, trong trường hợp các nước thống nhất được các thỏa thuận cơ bản, TPP sơ bộ sẽ có khả năng được ký kết sớm nhất vào đầu năm 2016. Sau đó, TPP sẽ có hiệu lực khi được thông qua tại từng quốc gia thành viên.

Nhiều nghiên cứu cho rằng, Việt Nam sẽ là quốc gia được hưởng lợi nhất khi hiệp định TPP được thông qua, song theo BSC, TPP sẽ không chỉ có tác động một chiều mà là cả hai chiều đến Việt Nam.

Theo nhận định của BSC, nếu đàm phán TPP thông qua các thỏa thuận chung cơ bản nhất, tác động trong ngắn hạn đối với thị trường chứng khoán không quá đáng kể do quy mô vốn hóa của các ngành có ảnh hưởng tích cực nhờ TPP không lớn, song sự tích cực từ khả năng trên sẽ lan tỏa dần.

Dự kiến, với việc TPP được ký kết thì các ngành như dệt may, da giày, thủy sản, gỗ, ô tô, cảng biển… sẽ được hưởng lợi trong khi đó các nhóm ngành như mía đường, dược, nông sản… có thể sẽ phải đối mặt với những khó khăn nhất định.

Cuộc chơi với các “ông lớn” và tác động ngành

Tại ngành dệt may, các nước tham gia TPP là đối tác xuất khẩu quan trọng của Việt Nam, đặc biệt là Mỹ và Nhật. 40% giá trị hàng hóa của Việt Nam được xuất khẩu sang 11 nước trong TPP. Việt Nam xuất khẩu chủ yếu các mặt hàng quần áo dệt may và da giầy sang các nước trong TPP, chiếm 31% tổng giá trị. Đặc biệt, Việt Nam là nước xuất khẩu hàng dệt may đứng thứ hai (chỉ sau Trung Quốc) vào thị trường Mỹ và thứ ba vào thị trường Nhật.

Sản lượng ngành dệt may sẽ tăng 21% và tốc độ tăng trưởng xuất khẩu vào thị trường Mỹ có thể đạt kỷ lục 90% vào năm 2020, dựa trên dự báo của World Bank. Cũng theo dự báo của tổ chức này, tính chung tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của ngành có thể ở mức 41%, tương ứng với giá trị xuất khẩu tăng thêm 11,5 tỉ USD đến năm 2020.

Sau khi gia nhập TPP, BSC cho rằng, cơ cấu nhập khẩu nguyên liệu đầu vào của các doanh nghiệp dệt may Việt Nam sẽ có sự thay đổi lớn, chuyển dịch nguồn cung sang các nước trong TPP, giảm thiểu sự phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc và Đài Loan.

Tuy không được hưởng thuế suất 0%, một số doanh nghiệp dệt may sẽ được hưởng lợi gián tiếp từ việc gia tăng các đơn hàng của các doanh nghiệp nước ngoài để gia công.

Trong khi đó, với ngành thủy sản, tại thị trường Nhật, các doanh nghiệp xuất khẩu tôm, bạch tuộc, cá ngừ sẽ được hưởng lợi khi thuế nhập khẩu được giảm về 0% so với mức trung bình là 6,4% - 7,2% hiện tại.

Tại thị trường Mỹ, TPP sẽ không tác động lớn đến các doanh nghiệp thủy sản do ngay cả tham gia vào TPP thì các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam vẫn phải chịu thuế chống bán phá giá rất cao. Với mức thuế là 0,97 USD/kg, các doanh nghiệp cá tra hầu như không thể xuất khẩu sang thị trường Mỹ do không đủ bù đắp các chi phí nhiên liệu, nhân công…

Việc tham gia TPP đồng thời cũng là thách thức với các doanh nghiệp ngành mía đường. Theo đó, TPP sẽ buộc Việt Nam phải mở cửa ngành mía đường, gỡ bõ các hạn ngạch nhập khẩu. Ngành mía đường dự báo sẽ gặp nhiều khó khăn do chi phí sản xuất cao hơn đáng kể so với các nước trong khu vực và thế giới. Đặc biệt trong các nước tham gia TPP có Úc - nước xuất khẩu mía đường lớn thứ 3 thế giới chi phí sản xuất khoảng 20 USD/1 tấn trong khi ở Việt Nam là khoảng 55-60 USD/1 tấn.

Còn tại ngành dược, việc tham gia hiệp định TPP và các hiệp định thương mại khác sẽ làm tăng doanh số nhập khẩu thuốc của Việt Nam. Theo hiệp định TPP, thuế suất nhập khẩu sẽ giảm từ mức trung bình hiện nay khoảng 2,5% về 0%, làm tăng tính cạnh tranh trên thị trường dược phẩm. Đồng thời, TPP kéo dài thời gian bảo hộ đối với thuốc bản quyền, từ đó hạn chế khả năng tiếp cận và sản xuất các loại thuốc mới của doanh nghiệp nội.

Ngoài ra, ngành thức ăn chăn nuôi cũng sẽ là một trong những ngành phải chống chọi mạnh mẽ với những thách thức mà TPP mang lại. Theo đó, giá thành thức ăn chăn nuôi hiện tại của Việt Nam cao hơn khoảng 10% so với các nước trong khu vực. Áp lực cạnh tranh sẽ gia tăng khi thuế nhập khẩu thịt bò, gà, lợn vào Việt Nam sẽ giảm từ 5% xuống còn 0%, đặc biệt là cạnh tranh các sản phẩm từ Úc và Mỹ do đây là những nước có chi phí sản xuất thấp, năng suất lớn.

Bích Diệp