Cổ phần hóa chậm do "sếp" doanh nghiệp Nhà nước đùn đẩy, sợ trách nhiệm

Theo đánh giá của lãnh đạo Chính phủ, mặc dù công tác cổ phần hóa, thoái vốn đã có nhiều thay đổi tích cực về chất nhưng cổ phần hóa vẫn rất chậm.

Tiến độ thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp cũng chậm so với kế hoạch đề ra từng năm. Theo Quyết định số 1233/QĐ-TTg yêu cầu cả nước phải hoàn thành thoái vốn tại 405 doanh nghiệp từ năm 2016 - 2020 nhưng tới nay chỉ được 88 doanh nghiệp Nhà nước (chiếm 21,8%).

Ngoài ra, một số bộ, ngành địa phương gặp vướng mắc trong triển khai thực hiện xác định giá trị sử dụng đất, giá trị doanh nghiệp. Việc chuyển giao quyền sở hữu Nhà nước sang SCIC và niêm yết trên sàn chứng khoán sau IPO còn ít (hiện còn 796 doanh nghiệp Nhà nước chưa niêm yết).

Phó Thủ tướng lo lắng khi mới có 737.000 doanh nghiệp và mục tiêu đạt 1 triệu doanh nghiệp vào năm 2020 là khó khi chưa có giải pháp hữu hiệu khuyến khích hộ kinh doanh nhỏ lẻ thành lập doanh nghiệp.

“Nhiều doanh nghiệp Nhà nước có quy mô lớn, sở hữu đất đai ở nhiều tỉnh, thành như Vinafood1, VNPT, Agribank nên việc xử lý tài chính, phê duyệt phương án sử dụng đất, giá trị doanh nghiệp... mất nhiều thời gian”, Phó Thủ tướng nhận định.

Phó Thủ tướng cũng cho rằng, Nhà nước đã ban hành nhiều quy định chặt chẽ hơn trong cổ phần hóa, bảo đảm chặt chẽ, minh bạch nên thời gian thực hiện cũng lâu hơn. Ví dụ việc đề nghị Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán doanh nghiệp có quy mô vốn Nhà nước từ 1.700 tỷ đồng trở lên cũng khiến quá trình cổ phần hóa kéo dài thêm từ 6 - 12 tháng.

Phó Thủ tướng cho rằng lãnh đạo các doanh nghiệp Nhà nước còn đùn đẩy, sợ trách nhiệm trong xử lý công việc nên thời gian triển khai cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước chậm.

“Tinh thần cẩn trọng là đúng và từ năm 2016 tới nay chưa phát hiện sai phạm nghiêm trọng nào trong cổ phần hóa thoái vốn trong thời điểm này. Nhưng Thủ tướng và Chính phủ muốn phải làm đúng nhưng phải làm nhanh", Phó Thủ tướng nhắc.

Lãnh đạo Chính phủ yêu cầu: "Đúng mà chậm, ách tắc trì trệ không được. Yêu cầu là khó nhưng phải làm chứ không còn cách nào khác cả. Cứ tròn vo đẩy công văn xin ý kiến vòng quanh là không được”.

Phó Thủ tướng yêu cầu, hết năm 2019, các bộ, ngành hoàn thiện các văn bản pháp luật liên quan tới cổ phần hóa, thoái vốn trong đó tiếp tục rà soát toàn diện các văn bản pháp luật liên quan để ban hành hướng dẫn, tháo gỡ vướng mắc khó khăn theo thẩm quyền, bảo đảm rõ ràng, minh bạch, khả thi trong triển khai thực hiện; trường hợp vượt thẩm quyền, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Theo báo cáo của Ban Chỉ đạo, trong 6 tháng đầu năm 2019, các bộ, ngành và địa phương đã bán cổ phần lần đầu (IPO) 5 doanh nghiệp và 1 đơn vị sự nghiệp thu về 562,707 tỷ đồng.

Lũy kế từ năm 2016 đến nay, cả nước cổ phần hóa 162 doanh nghiệp, với tổng quy mô vốn Nhà nước xác định lại 205.433 tỷ đồng. Các bộ, địa phương cũng phê duyệt phương án cổ phần hóa 4 doanh nghiệp, 2 đơn vị sự nghiệp công lập.

Về thoái vốn, trong 6 tháng đầu năm 2019, cả nước thoái tại 30 doanh nghiệp, lũy kế từ năm 2016 đến nay, đã thoái vốn Nhà nước tại 88 đơn vị với giá trị sổ sách 4.801 tỷ đồng.

Như vậy, tổng số thu từ cổ phần hóa, thoái vốn 6 tháng đầu năm 2019 là 5.501,691 tỷ đồng. Lũy kế từ năm 2016 đến nay, tổng số thu từ cổ phần hóa, thoái vốn đạt hơn 218.255,691 tỷ đồng, gấp 2,8 lần tổng thu từ cổ phần hóa, thoái vốn của cả giai đoạn 2011 - 2015 (khoảng 78.000 tỷ đồng).

An Linh