Chuyên gia: Xem xét đánh thuế thu nhập thừa kế của người siêu giàu

Tại hội thảo về thuế thu nhập cá nhân do Báo Lao Động tổ chức ngày 14/3, chuyên gia đưa ra đề xuất đánh thuế thu nhập thừa kế của người siêu giàu. Đề xuất được nêu trong bối cảnh Chính phủ sẽ trình Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) tại kỳ họp cuối năm nay và dự kiến thông qua tại kỳ họp vào tháng 5/2026.

Ông Phan Hữu Nghị, Phó Viện trưởng Viện Ngân hàng - Tài chính tại Đại học Kinh tế Quốc dân, cho biết theo thông lệ quốc tế, phần lớn các nước đều áp thuế với thừa kế nhằm đảm bảo công bằng và tránh thất thu ngân sách.

Xu hướng hiện nay của các nước là tách riêng quản lý thuế đối với giới siêu giàu. Nước ta có chi cục thuế quản lý doanh nghiệp lớn vì vậy với thuế thu nhập cá nhân cũng cần nghiên cứu quản lý tài sản của giới siêu giàu. Nguyên nhân do nhóm này chiếm số ít nhưng lại chiếm phần lớn tài sản trong xã hội và các tài sản có giá trị lớn.

"Để điều chỉnh phù hợp với thông lệ quốc tế, có thể xem xét áp dụng mức thuế suất 15-20% đối với tài sản thừa kế lớn, tương tự như thuế suất áp dụng ở một số quốc gia phát triển", vị này đề xuất.

Theo ông, cần có ngưỡng giá trị để miễn thuế hoặc áp dụng thuế suất thấp đối với các tài sản có giá trị nhỏ, không lớn để tránh tác động đến những hộ gia đình không thuộc nhóm thu nhập cao nhưng có tài sản thừa kế cho tặng.

Một số quốc gia áp dụng chính sách ưu đãi thuế đối với người thừa kế đã trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ hoặc người thân trong nhiều năm. Nếu Việt Nam áp dụng chính sách này, người thừa kế có thể được giảm xuống mức thuế suất còn 5-10%, hoặc miễn thuế hoàn toàn trong một số trường hợp đặc biệt như người già yếu, người khuyết tật…

Chuyên gia nhận định, việc mở rộng cơ sở thuế và đối tượng nộp thuế đối với thu nhập từ thừa kế và quà tặng không chỉ giúp đảm bảo công bằng trong hệ thống thuế, mà còn hạn chế tình trạng lách thuế, tích lũy tài sản bằng mọi cách cho thế hệ sau, đồng thời tăng nguồn thu cho ngân sách và đảm bảo sự minh bạch trong khai báo tài sản.

Cũng tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế - cũng nêu đề xuất mở rộng đánh thuế thu nhập từ quà tặng, thừa kế thêm các khoản thu nhập khác, gồm tiền mặt, các tài sản có giá trị để đảm bảo mục tiêu điều tiết của sắc thuế này.

Trước đó, tại dự thảo tờ trình đề nghị xây dựng dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) được Bộ Tài chính công bố lấy ý kiến rộng rãi, Bộ đề xuất nghiên cứu và bổ sung quy định về thu nhập từ thừa kế và quà tặng vào luật, nhằm mở rộng cơ sở thuế và đảm bảo công bằng trong việc đóng góp vào ngân sách Nhà nước.

Với thu nhập chịu thuế từ thừa kế, quà tặng, theo Bộ Tài chính, Việt Nam đang không tính thuế thu nhập cá nhân với một loại tài sản thừa kế.

Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành mới chỉ quy định thu thuế đối với tài sản thừa kế, quà tặng là chứng khoán, phần vốn trong các tổ chức kinh tế, cơ sở kinh doanh, bất động sản và tài sản khác phải đăng ký sở hữu hoặc đăng ký sử dụng mà không thu thuế thu nhập cá nhân đối với một loại tài sản thừa kế mà nhiều quốc gia trên thế giới đã áp dụng.

Trước đề xuất trên, UBND TP Đà Nẵng đã đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung một số trường hợp thừa kế, quà tặng vào thu nhập miễn thuế.

Cụ thể gồm thu nhập từ nhận thừa kế, quà tặng là động sản có đăng ký sở hữu hoặc quyền khác theo quy định của pháp luật giữa vợ với chồng; cha đẻ, mẹ đẻ với con đẻ; cha nuôi, mẹ nuôi với con nuôi; cha chồng, mẹ chồng với con dâu; cha vợ, mẹ vợ với con rể; ông nội, bà nội với cháu nội; ông ngoại, bà ngoại với cháu ngoại; anh, chị, em ruột với nhau.

Tuy nhiên, Bộ Tài chính cho biết tại dự thảo đã có đề xuất giải pháp mở rộng phạm vi thu nhập từ thừa kế, quà tặng thuộc diện chịu thuế thu nhập cá nhân để thực hiện mở rộng cơ sở thuế. Nội dung này sẽ được Bộ Tài chính nghiên cứu, đề xuất cụ thể khi dự án luật được đưa vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội.