Chứng khoán Việt Nam chưa được nâng hạng

Ngày 8/10, FTSE Russell đã công bố báo cáo phân loại thị trường chứng khoán năm 2024, theo đó, thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn được giữ nguyên trong danh sách theo dõi sau 6 năm kể từ tháng 9/2018.

Nguyên nhân khiến thị trường Việt Nam chưa được nâng hạng đến từ việc chưa đáp ứng tiêu chí "chu kỳ thanh toán (DvP)".

Tiêu chí này vẫn đang được đánh giá là "còn hạn chế" do việc tiến hành kiểm tra để đảm bảo tính khả dụng của tiền trước khi thực hiện giao dịch được thực hiện theo thông lệ tại thị trường. Như vậy, thị trường không có giao dịch thất bại dẫn đến tiêu chí "thanh toán - chi phí liên quan đến các giao dịch không thành công" không được đánh giá.

Bên cạnh đó, FTSE cũng cho rằng Việt Nam cần cải thiện quy trình đăng ký tài khoản mới vì thông lệ thị trường có thể dẫn đến việc kéo dài quy trình đăng ký. Việc đưa ra một cơ chế hiệu quả để tạo điều kiện thuận lợi cho giao dịch giữa các nhà đầu tư nước ngoài đối với các mã chứng khoán đã đạt hoặc đang tiến tới tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa cũng được xem là biện pháp quan trọng.

Báo cáo lần này của FTSE Russell  cũng ghi nhận quyết tâm nâng hạng thị trường của Việt Nam được duy trì một cách kiên định. Ví dụ, mô hình thanh toán "không yêu cầu có đủ tiền" (Non-Prefunding - NPF) đã được điều chỉnh.

Thông tư 68 của Bộ Tài chính ban hành ngày 18/9 đã loại bỏ yêu cầu phải có tiền trước đối với các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài mua cổ phiếu, bằng cách cập nhật nhiều quy định quản lý giao dịch chứng khoán, bù trừ và thanh toán giao dịch, hoạt động của công ty chứng khoán và công bố thông tin. 

FTSE Rusell cho biết, tới đây sẽ công bố các quy tắc hoạt động chi tiết hơn của Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC). FTSE Rusell tiếp tục khuyến khích các cuộc họp giữa Việt Nam và cộng đồng đầu tư quốc tế, để đảm bảo các quy tắc này đáp ứng nhu cầu của các bên liên quan.

Theo FTSE Russell, nếu Việt Nam muốn đạt mục tiêu được nâng hạng vào năm 2025 như tuyên bố của Thủ tướng Chính phủ thì điều quan trọng là phải duy trì tốc độ thay đổi. Các quy tắc thị trường đã sửa đổi cần được xác nhận và truyền đạt tương đối sớm và rộng rãi, bao gồm nội dung về việc hoàn thiện các vai trò và trách nhiệm bắt buộc trong mô hình thanh toán NPF cùng lộ trình, thời gian cụ thể.

FTSE Russell là một trong 3 tổ chức lớn về xếp hạng thị trường. Việc phân loại thị trường trong các chỉ số cổ phiếu toàn cầu FTSE được đánh giá liên tục, định kỳ mỗi năm 2 lần. Các lần đánh giá tiếp theo vào tháng 3/2025 và tháng 9/2025.

Theo ước tính của giới phân tích, với việc nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi hạng 2 (Secondary Emerging Market), dòng vốn từ các quỹ ETF có thể lên đến 1,7 tỷ USD, chưa tính đến dòng vốn từ các quỹ chủ động (FTSE Russell ước tính tổng tài sản từ các quỹ chủ động gấp 5 lần so với các quỹ ETF).

Nhìn chung việc lỡ hẹn nâng hạng lần này của chứng khoán Việt Nam không nằm ngoài dự đoán. Trước đó, giới chuyên gia phần lớn cho rằng, khả năng nâng hạng phải chờ tới năm sau.