Chủ sở hữu Zara đau đầu khi dùng máy bay để vận chuyển quần áo

Báo cáo thường niên của Inditex SA - tập đoàn Tây Ban Nha sở hữu chuỗi cửa hàng thời trang lớn như Zara, Bershka, Pull & Bear và Massimo Dutti - cho thấy lượng khí thải từ hoạt động vận chuyển đã tăng gấp đôi so với tốc độ tăng sản lượng, đạt mức cao kỷ lục trong năm 2024. Điều này đặt ra thách thức lớn cho cam kết giảm phát thải của tập đoàn này. 

Theo báo cáo, lượng khí thải từ vận chuyển tăng 10% trong năm 2024, trong khi tổng khối lượng nguyên liệu thô sử dụng cho sản phẩm - chỉ số gần nhất để đo lường sản lượng - chỉ tăng 5%. Điều này cho thấy lượng khí thải sinh ra từ chuỗi logistics của Inditex đang vượt xa mức tăng trưởng sản xuất, làm dấy lên những lo ngại về tác động môi trường.

Inditex và sự phụ thuộc vào vận tải hàng không

Mặc dù Inditex không công bố chi tiết về phương thức vận chuyển hàng hóa, công ty báo cáo mức tiêu thụ năng lượng dành cho vận chuyển đầu vào và đầu ra. Cụ thể, năng lượng cần thiết để vận chuyển hàng hóa từ nhà máy đến trung tâm logistics đã tăng 15% so với năm trước.

Gần đây, Inditex bị chỉ trích vì sử dụng hàng không - phương thức vận chuyển có lượng khí thải cao nhất. Hình thức này giúp tập đoàn duy trì quy trình quản lý hàng tồn kho chặt chẽ và đưa các thiết kế mới ra thị trường với tốc độ nhanh hơn so với đối thủ cạnh tranh.

Tại sân bay Zaragoza, trung tâm vận tải hàng không chính của Inditex ở Tây Ban Nha, tập đoàn này chiếm phần lớn diện tích kho bãi (vào năm 2020, tỷ lệ này đã vượt 75%). Theo đơn vị vận hành sân bay Aena, lượng hàng hóa được vận chuyển qua đây đã tăng 40% trong năm 2024, làm dấy lên nghi vấn về mức độ phụ thuộc của Inditex vào vận tải hàng không.

David Hachfeld, nhà nghiên cứu và vận động viên chiến dịch tại tổ chức phi lợi nhuận Thụy Sĩ Public Eye, nhận định, sự gia tăng đáng kể của vận tải hàng không là nguyên nhân hợp lý nhất giải thích cho mức tăng đột biến về lượng khí thải từ vận chuyển của Inditex". Public Eye từng điều tra về việc sử dụng vận tải hàng không của Inditex và năm ngoái đã phát động chiến dịch kêu gọi tập đoàn này giảm bớt sự phụ thuộc vào phương thức vận chuyển này.

Không chỉ Inditex, một số nhà bán lẻ thời trang và các nhà xuất khẩu từ châu Á cũng đã tăng cường sử dụng vận tải hàng không do những gián đoạn tại tuyến vận tải biển truyền thống ở Biển Đỏ.

Trước những chỉ trích, Inditex khẳng định: "Vận tải đường biển và đường bộ vẫn là phương thức chủ yếu để vận chuyển sản phẩm của chúng tôi". Công ty cũng nhấn mạnh rằng mức tăng khí thải từ vận chuyển vẫn thấp hơn mức tăng trưởng doanh số, vốn tăng 10,5% theo tỷ giá hối đoái cố định.

Tiến bộ và thách thức trong nỗ lực giảm phát thải

Inditex đã tuyên bố đang nỗ lực giảm lượng khí thải từ hoạt động vận chuyển bằng cách sử dụng nhiên liệu thay thế, tối ưu hóa tuyến đường và nâng cao tỷ lệ lấp đầy container.

Tuy nhiên, nếu xét theo số lượng sản phẩm, lượng khí thải từ vận chuyển đã tăng gấp đôi. Báo cáo cho thấy tổng khối lượng nguyên liệu thô mà Inditex sử dụng trong năm 2024 là 678.596 tấn, tăng 5,1% so với năm 2023. Đồng thời, tập đoàn cũng đạt mức tăng trưởng doanh số 10,5%, tương đương 38,6 tỷ EUR (42,06 tỷ USD).

Mặc dù tổng lượng khí thải nhà kính của Inditex trong năm 2024 không thay đổi so với năm 2023, điều này chủ yếu là nhờ vào sự sụt giảm khí thải từ chuỗi cung ứng nguyên liệu - lĩnh vực đóng góp tỷ trọng phát thải lớn nhất của công ty.

Cụ thể, lượng khí thải từ "hàng hóa và dịch vụ mua vào" giảm 6%, từ hơn 7,1 triệu tấn CO2 tương đương xuống còn gần 6,7 triệu tấn. Inditex lý giải sự sụt giảm này là nhờ việc tăng cường sử dụng các loại vải có tác động môi trường thấp hơn. Công ty cũng cho biết 33% sợi và nguyên liệu thô trong năm 2024 đến từ rác thải tái chế sau tiêu dùng, tăng đáng kể so với mức 18% vào năm 2023.

Tuy nhiên, Inditex vẫn chưa đạt được tiến triển đáng kể trong việc cắt giảm lượng khí thải gián tiếp, đặc biệt là khí thải từ hoạt động sản xuất tại nhà máy của các nhà cung cấp, vận chuyển hàng hóa, công tác kinh doanh và xử lý rác thải sau tiêu dùng.

Tập đoàn đặt mục tiêu cắt giảm 51% lượng khí thải "phạm vi 3" vào năm 2030 và 90% vào năm 2040, so với mức của năm 2018. Tuy nhiên, lượng khí thải phạm vi 3 của Inditex trong năm 2024 đạt hơn 13,4 triệu tấn CO2 tương đương - tăng nhẹ với năm 2018, cho thấy chưa có sự sụt giảm đáng kể.

Theo các cột mốc được công bố trong báo cáo, để đạt mục tiêu khí hậu vào năm 2030, Inditex cần giảm con số này xuống còn hơn 4,9 triệu tấn CO2 tương đương, và đến năm 2040 chỉ còn hơn 1 triệu tấn. Các mục tiêu này đã được Sáng kiến Mục tiêu Dựa trên Khoa học (Science Based Targets Initiative - SBTi), một tổ chức phi lợi nhuận toàn cầu chuyên đánh giá các cam kết khí hậu của doanh nghiệp, phê duyệt.

Public Eye nhận xét, Inditex vận chuyển một lượng lớn quần áo trên toàn cầu bằng máy bay. Nhưng gã khổng lồ thời trang nhanh này không phải là công ty duy nhất làm vậy. Chúng tôi cũng tìm thấy bằng chứng về hàng nghìn tấn sản phẩm được vận chuyển bằng máy bay một cách không cần thiết, gây tổn hại nghiêm trọng đến môi trường.

Với áp lực ngày càng lớn từ các tổ chức môi trường và khách hàng, Inditex sẽ phải đối mặt với những thách thức không nhỏ trong việc cân bằng giữa tốc độ tăng trưởng kinh doanh và trách nhiệm cắt giảm lượng khí thải trong những năm tới.