Chợ vẫn mở, người bán vẫn ngồi, chỉ khách quen không còn trở lại

Tiểu thương ngồi buồn khi khách quen thưa vắng

Tại chợ Bến Thành (phường Bến Thành), một trong những khu chợ sầm uất bậc nhất tại TPHCM, không khí giờ đây đã khác trước rất nhiều.

Chị Hoa, người đã có hơn 10 năm gắn bó với sạp may mặc tại đây, buồn bã cho biết lượng khách đã giảm gần một nửa so với thời điểm trước dịch Covid-19. “Khách quen lâu năm thì vẫn có, nhưng giờ họ đi chợ ít hơn hẳn. Nhiều người nói thẳng với tôi là cuối tuần rảnh rỗi mới ra mua vài thứ cho vui, cho có không khí chợ, còn ngày thường bận quá thì cứ mở điện thoại đặt hàng online cho tiện”, chị Hoa cho biết.

Cùng chung cảnh ngộ, cô Lan, một tiểu thương buôn bán lâu năm ở chợ, ngậm ngùi chia sẻ thêm: “Buôn bán giờ bấp bênh lắm. Có ngày bán từ sáng sớm tới trưa muộn, trừ hết chi phí đi thì coi như huề vốn, thậm chí có hôm còn phải bù lỗ. Cứ cố gắng bám trụ qua ngày thôi chứ không dám nghĩ đến chuyện làm giàu như xưa nữa”.

Nỗi niềm của chị Hoa, cô Lan cũng là tâm trạng chung của rất nhiều tiểu thương ở các chợ truyền thống khác tại TPHCM hiện nay. Họ cảm nhận rõ sự thay đổi trong thói quen của người tiêu dùng, nhưng lại gần như bất lực.

Phía sau những sạp hàng quần áo, phụ kiện đầy ắp tại các khu chợ truyền thống, không khí buôn bán không còn tấp nập như xưa. Thay vào đó là những tiếng thở dài, những ánh mắt đăm chiêu của các tiểu thương đang phải gồng mình trong cuộc chiến sinh tồn thầm lặng trước sức ép của làn sóng tiêu dùng hiện đại. Họ đang bị kẹt giữa vòng xoáy của chi phí ngày một tăng và lượng khách hàng vơi đi từng ngày. Có thời điểm sức mua chỉ còn bằng 1/10 so với trước đây.

Thực tế đáng buồn này được minh chứng bằng việc đi một vòng quanh các khu chợ lớn bây giờ, không khó để bắt gặp hình ảnh nhiều sạp hàng đã đóng cửa im lìm, phủ bụi, hoặc treo vội tấm biển “sang quán” với hy vọng tìm được người kế thừa. Nhiều người đã phải chấp nhận bỏ lại cái nghiệp đã gắn bó hàng chục năm để tìm một công việc khác ổn định hơn.

Thói quen mua sắm thay đổi

Theo ghi nhận, chợ truyền thống giảm dần sức hấp dẫn từ 5-7 năm trở lại đây và trở nên ế ẩm sau đại dịch Covid-19 khi thói quen mua sắm của người tiêu dùng có sự thay đổi mạnh mẽ. Người tiêu dùng ngày càng ít đi chợ, ít đến các cửa hàng, thay vào đó, họ mua sắm online nhiều hơn nhờ công nghệ phát triển mạnh mẽ và những chương trình khuyến mại bất tận.

Hình ảnh những khu chợ truyền thống tấp nập, tiếng mặc cả rộn ràng một thời dần nhường chỗ cho sự tiện lợi của các ứng dụng giao hàng. Nhiều bà nội trợ khác thay vì phải sắp xếp thời gian, đối mặt với thời tiết thất thường và không gian đông đúc của chợ truyền thống, giờ đây có thể dễ dàng lựa chọn từ thịt cá, rau củ đến các nhu yếu phẩm khác chỉ qua vài thao tác trên điện thoại.

Chị Minh Nguyệt (phường Bàn Cờ, TPHCM) chia sẻ: “Trước đây tôi hay ra chợ Tân Định mua đồ ăn sáng và thực phẩm, nhưng giờ chỉ cần đặt hàng qua ứng dụng là được giao tận nhà. Công việc bận rộn, việc này giúp tôi tiết kiệm được rất nhiều thời gian và công sức, không còn phải lo nắng mưa hay chen chúc”.

Điều đáng nói là xu hướng này không còn là đặc quyền của thế hệ am hiểu công nghệ. Ngay cả các bà, các mẹ, những người vốn gắn bó sâu sắc với văn hóa đi chợ, cũng đang dần thay đổi. Sức hấp dẫn của mô hình mua sắm mới nằm ở sự minh bạch và an toàn. Việc giá cả được niêm yết rõ ràng, nguồn gốc hàng hóa được truy xuất, và khả năng so sánh giá tức thì trên điện thoại mang lại cho họ cảm giác tin tưởng và kiểm soát chi tiêu tốt hơn.

Trước làn sóng mạnh mẽ này, các chợ truyền thống đang đứng trước những thách thức chưa từng có. Lượng khách hàng quen thuộc, đặc biệt là khách hàng trẻ, ngày càng thưa vắng. 

Hy vọng gì ở tương lai?

Ngày nay, nếu ai đó đến một số chợ truyền thống, hình ảnh dễ thấy không còn là cảnh người mua kẻ bán tấp nập, mà là những tiểu thương ngồi lướt điện thoại, mệt mỏi chờ khách trong những lối đi vắng hoe.

Doanh thu giảm nhưng mỗi ngày, các tiểu thương còn phải đối mặt với gánh nặng chi phí cố định không hề giảm: Tiền thuê mặt bằng, điện, nước, thuế và các loại phí quản lý khác. Khi lợi nhuận ngày càng teo tóp, những khoản chi này trở thành một sức ép vô hình, bào mòn sức lực và tài chính của họ.

Dù vậy, khi được hỏi về dự định tương lai, phần lớn những người còn bám trụ hiện nay vẫn bày tỏ mong muốn được ở lại với cái sạp, với khu chợ quen thuộc. Với họ, “chợ không chỉ là nơi kiếm sống, mà nó là cả cuộc đời, là nơi đã gắn bó mấy chục năm”. Đó là sự níu kéo của tình cảm, của thói quen và của một nét văn hóa đang dần bị mai một trước dòng chảy không ngừng của xã hội hiện đại.

Tuy vậy, chợ truyền thống rõ ràng đang thoái trào so với các kênh mua sắm hiện đại khác, đặc biệt là mua sắm online. Nếu không có chính sách hỗ trợ từ cơ quan quản lý, sự chuyển mình mạnh mẽ của tiểu thương để dung hòa giữa nét độc đáo vốn có và yêu cầu của người tiêu dùng hiện đại, những khu chợ mang đậm hồn phố sẽ sớm trở thành biểu tượng của quá khứ.

Thực hiện: Hồng Nhung, Quỳnh Nhi