Cho, tặng ngoại tệ: Ngăn cấm cũng khó kiểm soát!

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đang lấy ý kiến tổ chức, cá nhân về Dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành một số điều của Pháp lệnh Ngoại hối và Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh Ngoại hối. Điểm nổi bật của dự thảo này phải kể đến quy định dự kiến cấm cá nhân cho - tặng ngoại tệ lẫn nhau và cấm người nước ngoài gửi tiết kiệm ngoại tệ tại Việt Nam.

Cụ thể, đối với việc sử dụng ngoại tệ tiền mặt của cá nhân, dự thảo bỏ quy định cho phép người cư trú, người không cư trú là cá nhân được sử dụng ngoại tệ tiền mặt để cho, tặng nhằm đảm bảo mục tiêu chống tình trạng đô la hóa, thống nhất với các quy định về hạn chế sử dụng ngoại hối. Đồng thời, dự thảo Nghị định cũng quy định rõ người cư trú phải là “công dân Việt Nam” mới được gửi tiết kiệm ngoại tệ.

Theo đánh giá của đại biểu Nguyễn Ngọc Bảo (đoàn Vĩnh Phúc), nếu những quy định trong dự thảo là hiện thực thì phải làm giá trị tiền Việt của tăng lên và mọi giao dịch bằng tiền phải quy đổi ra đồng tiền Việt.

“Tôi nghĩ mục tiêu mà Ngân hàng Nhà nước đưa ra là đúng vì mình coi trọng đồng tiền của mình. Nếu trao tặng đồ vật thì không nói, nhưng nếu giá trị là tiền thì phải bằng tiền Việt và phải công bố bằng tiền Việt. Quan điểm đúng hơn là đã sang đến Việt Nam, nếu trao tặng thì phải tặng tiền Việt. Người được trao tặng rất vinh dự và người được nhận cũng rất vinh dự; đặc biệt, cái vinh dự lớn hơn nữa là đất nước”, đại biểu Bảo nói.

Tuy nhiên, theo TS. Lê Xuân Nghĩa - thành viên ban cố vấn của Chính phủ thì, quà tặng đúng nghĩa mà bằng ngoại tệ không nên cấm, mà nếu có ngăn cấm cũng khó kiểm soát. Bởi người dân có những thu nhập hợp pháp bằng ngoại tệ hoặc ví dụ như đi nước ngoài không tiêu hết ngoại tệ thì để trong nhà, có thể mừng tuổi cho con, cháu vào dịp Tết hoặc hỗ trợ nhau theo cách tặng cho một người nào đó hát một bài hát… Nếu xảy ra tình huống đó mà cơ quan chức năng “nhảy bổ” vào bắt thì nghe chừng không ổn và khó thực thi.

Còn “những trường hợp mua bán, thanh toán bằng ngoại tệ mà núp dưới hình thức cho, tặng thì phải xử lý bằng một luật khác. Hành vi đó gọi là gian lận thương mại và gian lận thanh toán. Giống như chuyện hối lộ để làm một điều gì đấy rồi bảo cho vay, tặng nhau hoặc giúp đỡ nhau… thì cũng là hành vi phi pháp”, TS.Nghĩa cho hay.

Theo gợi ý của ông Nghĩa, hình thức mua bán, thanh toán bằng ngoại tệ mà núp dưới danh nghĩa cho, tặng cần xử lý vì nó liên quan đến công bằng thương mại, gian lận thương mại, gian lận thanh toán, kể cả việc dùng ngoại tệ để thanh toán các dịch vụ nội địa.

TS.Trương Trọng Nghĩa (đoàn TPHCM) cho rằng: “Trong điều kiện hiện nay, người Việt Nam còn được nhận kiều hối bằng ngoại tệ hợp pháp và gửi tiết kiệm ngoại tệ hợp pháp thì chuyện quà tặng bằng ngoại tệ hợp pháp ấy là hợp pháp. Khi đã được tặng rồi, sử dụng ngoại tệ ấy như thế nào thì phải theo qui định của luật pháp”.

Và trong trường hợp này, quy định mà dự thảo của Ngân hàng Nhà nước đưa ra, theo TS.Trương Trọng Nghĩa là “khó khả thi”.

Theo ông: “hiện nay có thực tế là ở mức độ nào đó, chúng ta chưa quản lý được USD, ngoại tệ lưu hành trên thị trường. Ví dụ người thân ở nước ngoài về và vẫn cho tặng trong một chừng mực nào đó thì nó vẫn lưu hành trên thị trường. Và việc mình cấm cũng không khả thi. Chừng nào người Việt Nam còn được nhận kiều hối bằng ngoại tệ, sở hữu ngoại tệ ở Việt Nam, được gửi tiết kiệm bằng ngoại tệ và hưởng lãi suất bằng ngoại tệ thì chừng ấy nên để người dân được tặng, cho, thừa kế kiều hối ấy lẫn nhau”.

Nói thêm về quy định mà Ngân hàng Nhà nước đưa ra, theo đại biểu Trương Trọng Nghĩa, quy định này nhằm hạn chế việc “núp bóng” giao dịch bằng ngoại tệ qua việc cho, tặng.

“Việc phát hiện và xử lý vi phạm về giao dịch bằng ngoại tệ là nhiệm vụ của các cơ quan chức năng, chứ không phải vì một thiểu số gian lận, hay tự mình nghĩ người ta gian lận để cấm đoán. Ngay cả chuyện người ta có gian lận thì cũng phải chứng minh được đó là tài sản phạm pháp. Người nào mà cố tình vi phạm luật thì bị trừng phạt nặng như tịch thu, thậm chí bị xử phạt hành chính, thậm chí là xử lý hình sự nếu với khối lượng lớn…”, TS.Trương Trọng Nghĩa nhấn mạnh.