Các tỷ phú Nga âm thầm sang tên tài sản để né lệnh trừng phạt

Ngay trong đêm 4/3, cảnh sát Italy đã bao vây một siêu du thuyền dài 65 m của Alexey Mordashov - người giàu thứ 4 Nga - sau khi Liên minh châu Âu (EU) đưa ông này vào danh sách trừng phạt. Khối tài sản "khủng" của tỷ phú này ở châu Âu bao gồm siêu du thuyền Lady M trên dường như đã bị các chính quyền đóng băng.

Tuy nhiên, ngay trước đó, ông Mordashov đã có những động thái đối với các tài sản thuộc sở hữu của chính mình. Theo đó, cùng ngày với lệnh trừng phạt được công bố (28/2), ông trùm ngành thép Nga này đã chuyển quyền kiểm soát khoảng 1,1 tỷ USD cổ phần tại công ty khai thác Nordgold có trụ sở tại London, Anh cho vợ ông là bà Marina Mordashova.

Ngoài ra, vị tỷ phú giàu thứ 4 Nga cũng đã chuyển một phần tài sản trong cổ phần trị giá 1,7 tỷ USD tại công ty kinh doanh du lịch TUI AG sang một công ty được thành lập tại quần đảo Virgin.

Khi các nhà lập pháp trên thế giới gây áp lực lên một số người trong tầng lớp tinh hoa của Nga như một cách để gây sức ép với Tổng thống Nga Putin, họ thường nhắm vào các siêu du thuyền, bất động sản xa xỉ và các câu lạc bộ thể thao của những cá nhân đó để tịch thu.

Nhưng, theo Bloomberg, có một sự thật còn kinh khủng hơn. Tiết lộ từ các hồ sơ bí mật của công ty có thể được công khai trong vài ngày tới cho thấy các tỷ phú Nga đang âm thầm chuyển quyền sở hữu, từ bỏ vai trò trong hội đồng quản trị, quyền kiểm soát công ty. Những động thái này là một phần trong cuộc chạy đua né các lệnh trừng phạt của Mỹ, Anh và EU cũng như nhằm cơ cấu lại tài sản trong khi họ vẫn còn có thể.

Ví dụ như tỷ phú Mikhail Fridman, người đã bị EU trừng phạt cùng với ông Mordashov và ông Petr Aven, các hồ sơ cho thấy, 2 ngày sau khi bị EU trừng phạt, ông Fridman đã nhượng lại quyền kiểm soát tại ít nhất 3 công ty ở Anh, nơi ông không bị trừng phạt. Ông cũng đã chuyển cổ phần tại LetterOne, một công ty đầu tư do ông đồng sáng lập, cho một cựu nhân viên.

Danh sách những tỷ phú làm điều tương tự vẫn tiếp tục tăng, bao gồm cả những người phải chịu lệnh trừng phạt mới của EU trong tuần này.

Theo Bloomberg, tỷ phú Vadim Moshkovich cũng đã cắt giảm cổ phần tại tập đoàn nông nghiệp Ros Agro Plc xuống dưới 50% trước khi lệnh trừng phạt có hiệu lực.

Trong khi đó, tỷ phú Andrey Melnichenko cũng rút khỏi tư cách là người hưởng lợi khoản cổ phần trị giá 17 tỷ USD tại nhà sản xuất phân bón EuroChem và nhà cung cấp than nhiệt Suek từ ngày 9/3 - ngày mà ông bị áp lệnh trừng phạt. Song điều đó vẫn không ngăn được các nhà chức trách Italy tịch thu siêu du thuyền trị giá 580 triệu euro của ông đang đậu ở Trieste.

Đây không phải là lần đầu tiên các nhà tài phiệt Nga dùng cách sang tên tài sản. Trước đó, ông trùm dầu mỏ Gennady Timchenko đã bán gần 50% cổ phần tại một nhà phân phối xăng dầu Phần Lan vài ngày trước khi bị trừng phạt sau vụ Nga sáp nhập Crimea năm 2014.

Hồi năm 2018, ông Oleg Deripaska cũng bị Mỹ trừng phạt. Để đảm bảo công ty nhôm En + Group International PJSC's bị loại khỏi danh sách cấm vận OFAC, ông đã thoái cổ phần tại công ty này từ 70% xuống 45% thông qua một loạt giao dịch phức tạp liên quan đến đấu thầu cổ phần cho một ngân hàng quốc doanh, chuyển nhượng cổ phiếu và quyên góp từ thiện. Sau đó, OFAC đã dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt đối với En+ với lý do phần lớn thành viên hội đồng quản trị là độc lập.

Các giao dịch đã tăng lên gấp bội trong những ngày gần đây khi giới tỷ phú Nga cảm nhận các cánh cửa đang đóng lại với họ. Nhưng với một số người, điều này có thể đã quá muộn. Ví như tỷ phú Roman Abramovich, người sở hữu Câu lạc bộ bóng đá Chelsea, cho biết ngày 2/3, nhượng quyền thương mại thể thao đã được bán. Nhưng một tuần sau đó, Anh đã trừng phạt ông và 6 người khác khiến đội bóng trong tình trạng lấp lửng.

Với ông Mordashov, cổ đông lớn của một trong những nhà sản xuất thép lớn nhất Nga và đang sở hữu tài sản ròng trị giá 19,6 tỷ USD, cuộc xung đột ở Ukraine là "một thảm kịch". Ông nói rằng ông không hiểu tại sao EU lại áp lệnh trừng phạt với ông.

Theo Bloomberg, giới siêu giàu Nga đã mất hơn 90 tỷ USD kể từ khi cuộc chiến nổ ra.