Các nước đua nhau biệt đãi ô tô điện: Việt Nam đứng ngoài?

Tại văn bản gửi lấy ý kiến của các bộ, ngành trung ương về đề xuất ưu đãi thuế tiêu thụ đặc biệt và phí trước bạ đối với ô tô điện vừa được Chính phủ yêu cầu xem xét, Bộ Tài chính dẫn hàng loạt chính sách về ô tô điện của các nước để minh chứng.

Bộ Tài chính khẳng định, các quốc gia trên thế giới hiện đang có xu hướng hạn chế hoặc bỏ dần phương tiện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch, chuyển sang khuyến khích các phương tiện nhiên liệu sạch.

Đơn cử, Singapore có kế hoạch loại bỏ dần các phương tiện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch năm 2040 đồng thời hỗ trợ mức phí đăng ký lên đến 20.000 đô la Singapore đối với phương tiện sử dụng nhiên liệu sạch. Nước này dự kiến năm 2030 sẽ có khoảng 28.000 trạm sạc điện do nhà nước đầu tư.

Theo kinh nghiệm quốc tế, nhiều nước không đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ô tô điện hoặc giảm, miễn phí trước bạ, cho tiền người dân sử dụng xe điện, xe xanh.

Cụ thể như Ukraine không đánh thuế tiêu thụ đặc biệt xe điện. Hàn Quốc miễn thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ô tô điện và xe sử dụng nhiên liệu hydro.

Chính phủ Hàn Quốc trợ cấp từ năm 2011 đến năm 2020 cho người ô tô điện bằng các hỗ trợ 13.000 USD cho người mua xe chạy điện hoàn toàn năm 2011. Mức trợ cấp hiện nay đã được giảm đi do số người mua xe tăng lên và giá xe điện giảm đi. Các thuế khác cũng được Hàn Quốc ưu đãi mạnh như năm 2015, Hàn Quốc giảm tối đa 2.000 USD thuế tiêu dùng cá nhân và giảm 1.400 USD thuế mua xe cho người mua xe điện.

Tại Trung Quốc, Chính phủ nước này miễn thuế tiêu dùng cho người dân khi mua ô tô điện chạy pin, giảm 50% lệ phí đăng ký xe.

Tại Indonesia, nước này giảm hoặc miễn thuế cho xe điện chạy pin. Ngoài ra, họ miễn thuế nhập khẩu đối với xe điện ở dạng rời rạc hoặc không hoàn toàn đối với các cụm linh kiện xe chạy pin

Từ năm 2016, Thái Lan cũng giảm thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ô tô điện chạy pin theo mức độ phát thải 5-12,5%. Doanh nghiệp sản xuất ô tô điện sẽ được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp 5-8 năm. Nhà sản xuất nhiều hơn một linh kiện chính của ô tô điện cũng có thể được miễn thuế thêm một năm cho mỗi linh kiện chính, nhưng tối đa là 10 năm.

Malaysia áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt 10% cho toàn bộ ô tô điện chạy bằng pin, năm 2023-2025, xe điện chạy pin nhập vào nước này sẽ được miễn 50% thuế nhập khẩu và thuế tiêu thụ đặc biệt.

Hai cường quốc về ô tô là Nhật Bản và Mỹ hiện cũng đang có nhiều chính sách ưu đãi xe ô tô điện. Theo Bộ Tài chính, riêng về chính sách thuế đối với xe điện, nước này sẽ được giảm 7% thuế thu nhập cá nhân hoặc thuế thu nhập doanh nghiệp.

Tại Mỹ, ở cấp độ bang, áp dụng chính sách miễn giảm thuế tiêu thụ đặc biệt, hoàn tiền, giảm phí đỗ xe, hỗ trợ lắp đặt trạm sạc điện để khuyến khích người mua và sử dụng xe hybrid và xe điện.

Tại Phần Lan, xe điện chỉ bị đánh thuế 3% trong khi xăng áp dụng thuế 18%. Hay Nauy miễn phí di chuyển trên đường, phí phát thải, phí bảo trì đường và xe ô tô điện được chạy vào đường xe bus, miễn phí chỗ đỗ ở bãi xe công cộng...

Bộ Tài chính khẳng định, Thái Lan, Indonesia hiện tại ưu đãi thuế tiêu thụ đặc biệt trong khoảng thời gian 5 năm cho xe thân thiện với môi trường để khuyến khích phát triển công nghệ, nâng cao khả năng đáp ứng tiêu chuẩn khí thải, hạn chế ô nhiễm môi trường.

Tại Việt Nam, hiện các ưu đãi chính sách cho phát triển xe ô tô điện chưa có. Các chính sách thuế đối với xe ô tô điện mới dừng lại ở tiết giảm. Xe du lịch dưới 9 chỗ ngồi vẫn phải đóng 15% thuế tiêu thụ đặc biệt và chịu phí trước bạ 10-12% giống như xe động cơ đốt trong. Các mẫu xe thương mại từ 10 đến 24 chỗ bị đánh thuế tiêu thụ đặc biệt từ 5-10%.

Ở Việt Nam, hiện chỉ duy nhất VinFast đang thực hiện kế hoạch sản xuất ô tô điện, đến tháng 11, hãng xe này sẽ giao xe cho khách hàng. Còn lại các hãng xe nội hoặc xe liên doanh khác đều chưa có kế hoạch chuyển đổi sản xuất sang xe điện. Cơ sở hạ tầng về trạm sạc ô tô điện cũng chưa được xây dựng và có chính sách ưu tiên.

Việt Nam đang có lộ trình cắt giảm thuế nhập khẩu xe hơi từ các nước ASEAN, trong đó có Thái Lan, các nước châu Âu, Nhật, Hàn Quốc, Trung Quốc theo các cơ chế tự do thương mại song và đa phương (FTAs) thế hệ mới. Vì vậy, năm 2029 và 2030, xe nhập không thuế sẽ ồ ạt vào Việt Nam. Chính phủ Việt Nam cũng chưa có thời hạn cụ thể của việc loại bỏ xe động cơ đốt trong dù cho các nước trong khu vực và trên thế giới đã và đang lên kế hoạch, dự kiến thực hiện sớm hơn lộ trình.