Các bộ "tranh cãi" với Bộ Tài chính về đánh thuế tiêu thụ đặc biệt lên nước ngọt

Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) cho rằng: Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung đề xuất bổ sung mặt hàng nước ngọt bao gồm loại có ga, không ga, tăng lực, thể thao, trà, cà phê vào đối tượng chịu thuế TTĐB mục đích nhằm để hướng dẫn, định hướng tiêu dùng vì loại đồ uống có đường gây tăng cân, béo phì và nhiều ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.

Tuy nhiên, để có căn cứ thuyết phục đề nghị cần nghiên cứu và đưa ra đánh giá cụ thể về tác động tới sức khỏe của người tiêu dùng ở nước ta với sản lượng, mức tiêu thụ nước ngọt bình quân/người hiện nay.

Bên cạnh đó, Bộ KH&ĐT đề nghị Bộ Tài chính cần có nghiên cứu đánh giá tác động của chính sách đối với ngành công nghiệp đồ uống, thu ngân sách nhà nước và các yếu tố khác như lao động, việc làm, cung ứng nguyên liệu nhất là nguyên liệu chè, cà phê, mía đường...

Cũng góp ý vào đề xuất đánh thuế TTĐB với nước ngọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho rằng: "Chưa có nghiên cứu nào đề cập đến sự lạm dụng trà, cà phê uống liền dẫn đến thừa cân, béo phí đưa đến tăng rủi ro bị các bệnh về tim mạch và tiểu đường ở Việt Nam, nhất là ở trẻ em – đối tượng vốn ít tiêu thụ sản phẩm này".

Do vậy, Bộ NN&PTNT đề nghị: Cần xác định rõ khái niệm “đồ uống có đường” nhằm xác định rõ ở mức độ hàm lượng đường nào thì xếp vào nhóm này để áp thuế TTĐB cho phù hợp. Bộ Tài chính không nên đưa trà và cà phê uống liền vào danh mục nhóm đồ uống có đường chịu thuế TTĐB.

Trong khi đó, Bộ Công Thương nhấn mạnh, theo phân tích tại Tờ trình đề nghị xây dựng Luật, lý do cần bổ sung nước ngọt vào danh sách hàng hóa chịu thuế TTĐB là do mặt hàng này chứa đường và do vậy gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Với quan điểm như trên không chỉ nước ngọt mà còn nhiều sản phẩm chứa đường cũng cần phải quản lý. Tuy nhiên khi liệt kê nước ngọt tại dự thảo Luật, Bộ Tài chính đã liệt kê các sản phẩm được coi là nước ngọt mà không thống nhất với lý do Bộ Tài chính đưa ra.

"Cụ thể coi trà, cà phê (loại không đường) là nước ngọt và loại trừ nước trái cây, nước rau quả (loại chứa đường), sữa ra khỏi nước ngọt. Do vậy, đề nghị Bộ Tài chính giải trình rõ hơn sự cần thiết đưa nước ngọt vào hàng hóa tính thuế TTĐB cũng như lý do cần thiết để hạn chế mặt hàng này", Bộ Công Thương khẳng định.

Các quan điểm về tăng thuế TTĐB đối với cà phê và nước ngọt có ga cũng bị các Hiệp hội lên tiếng yêu cầu làm rõ: Hiệp hội cà phê đề nghị cân nhắc không đưa nước ngọt cà phê uống liền được đóng gói theo dây chuyền sản xuất công nghiệp thuộc diện danh mục mặt hàng chịu thuế TTĐB vì nếu đưa vào áp dụng sẽ đánh trực tiếp vào nhà sản xuất, chế biến và người tiêu dùng trong nước.

Về phía doanh nghiệp, Công ty cổ phần Vina Cafe Biên Hòa cho rằng: Việc tính thuế TTĐB đối với mặt hàng cà phê sản xuất dây chuyền công nghiệp là không hợp lý, ảnh hưởng rất lớn đến các doanh nghiệp đầu tư trí tuệ, năng lực để đưa ngành cà phê phát triển.

Giải trình của Bộ Tài chính cho hay: "Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) hiện nay có khoảng 40 nước đang áp dụng thuế TTĐB nước ngọt. Tại thư của Tổ chức Y tế Thế giới gửi Bộ Tài chính ngày 08/09/2017 về khuyến nghị đánh thuế nước ngọt, Tổ chức Y tế thế giới đã đồng tình và đánh giá cao đề xuất áp dụng thuế TTĐB với nước ngọt để tăng giá các loại nước giải khát này và khuyến nghị Việt Nam nên tăng thuế sao cho có thể đạt được sự tăng giá bán ở mức 20%", báo cáo của Bộ Tài chính cho hay.

Bộ Tài chính cho rằng, khác với sản phẩm chưa đường khác (bánh, kẹo) nước ngọt là một nguồn năng lượng chính trong khẩu phần, và lượng tiêu dùng của sản phẩm này có xu hướng tăng ở nhiều quốc gia.

"Calo dưới dạng nước uống không gây cảm giác no, và vì vậy người ta sẽ có xu hướng dùng nhiều calo hơn nên dễ béo phì. Thành phần chính của nước ngọt chủ yếu là đường nên lượng đường nạp vào cơ thể nhiều hơn so với các loại bánh, kẹo có đường", Bộ Tài chính giải thích.

Nguyễn Tuyền