Bộ trưởng Công Thương: Phát triển quá nóng nguồn điện vừa qua gây lãng phí

Tại phiên thảo luận chiều 9/11, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã giải trình làm rõ một số ý kiến của các đại biểu Quốc hội. Trong đó có đề cập đến đề xuất gia hạn cơ chế giá FIT cho điện gió.

Liên quan đến vấn đề này, Bộ trưởng Công Thương cho biết do giá FIT là cơ chế giá hỗ trợ của nhà nước nên chỉ được áp dụng trong một thời gian nhất định để khuyến khích đầu tư. 

"Việc kéo dài thời gian hưởng thời gian chính sách giá FIT là không hợp lý, không đúng bản chất có thời hạn của chính sách, gây bất bình đẳng với những dự án đúng tiến độ", ông Diên lý giải.

Cũng theo người đứng đầu ngành công thương, hiện nay giá đầu vào điện gió cũng đã giảm so với thời gian ban hành chính sách, dự báo sẽ tiếp tục giảm mạnh thời gian tới. Nếu kéo dài thì theo ông Diên, gây hậu quả về pháp lý, thiệt hại cho nhà nước, đối tượng sử dụng điện. 

Bộ trưởng cho biết thêm, trong quá trình lấy ý kiến về vấn đề này, Bộ Công Thương không nhận được sự thống nhất của các bộ ngành và cơ quan liên quan. Hiện Bộ đang xây dựng dự thảo Quyết định của Chính phủ về dự án điện gió mặt trời theo hình công tác công tư, trong đó điểm cốt yếu là cơ chế đấu thầu đấu giá để xác định nhà đầu tư, giá điện. Các nhà đầu tư sẽ đàm phán với EVN trong khung giá Bộ Công Thương ban hành.

"Các dự án dở dang sẽ được xem xét trong điều khoản chuyển tiếp trong dự thảo quyết định nêu trên. Bộ đang khẩn trương để có căn cứ cho nhà đầu tư đàm phán", ông Diên cho hay.

Ông Diên cũng cho biết, phát triển năng lượng tái tạo đang được xem là cơ hội tăng thu ngân sách cho một số địa phương. Tuy nhiên năng lượng sạch, năng lượng tái tạo vẫn có giá thành cao, chưa phù hợp với khả năng thanh toán nhiều đối tượng.

Người đứng đầu ngành Công Thương nói thêm, Việt Nam có nghịch lý nhiều nơi tiềm năng để phát triển điện năng thì là nơi có phụ tải thấp, điển hình như Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Trong khi miền Bắc phụ tải luôn tăng nhưng nguồn thấp so với nhu cầu.

Việc phát triển quá nóng các nguồn điện trong thời gian vừa qua ở một vài địa phương theo Bộ trưởng Diên, đã khiến cho hệ thống truyền tải điện không thể đáp ứng, không thể huy động hết công suất các nhà máy hiện có, gây lãng phí nguồn lực xã hội.

Đồng thời việc xây dựng thêm các đường dây truyền tải cao áp, siêu cao áp kết nối liên vùng miền khiến chi phí sản xuất tăng rất cao làm tăng giá thành điện năng. 

Việc mở rộng quy mô nâng cấp các dự án điện, nhất là thủy điện theo Bộ trường cũng cần được tính toán kỹ. Bởi điều đó phụ thuộc rất nhiều yếu tố khí hậu, kết cấu địa chất cùng các điều kiện tự nhiên khác.

Ông Diên cũng khẳng định Bộ Công Thương thời gian qua đã phối hợp chặt chẽ với Ninh Thuận trong việc phát triển các dự án điện trên địa bàn. Theo đó về quy hoạch đã bổ sung thêm 24% công suất nguồn điện so với trước thời điểm dừng điện hạt nhân. Một số đề xuất tỉnh, Bộ đã và sẽ cân nhắc kỹ lưỡng trong mặt bằng chung của cả nước. 

Trước đó thảo luận tại hội trường, đại biểu Nguyễn Thị Mai Phương cho biết ngày 31/10/2021 hết hạn biểu giá điện gió ưu đãi. Theo Quyết định 39 của Thủ tướng Chính phủ có 37/106 dự án điện gió đã đăng ký với 2.355KW tổng công suất, chiếm 46% tổng công suất không kịp hoàn thành. Đại biểu cho rằng dịch bệnh cùng với thiên tai có thể coi là một yếu tố bất khả kháng. 

"Nhiều nhà đầu tư các địa phương có dự án đã gửi nhiều văn bản tới Chính phủ, Bộ Công Thương xin lùi thời hạn áp dụng giá ưu đãi cho điện gió. Xem đây là một giải pháp để phục hồi phát triển kinh tế sau đại dịch tăng thu ngân sách, ổn định kinh tế vĩ mô", đại biểu Phương nói. 

Nếu không được gia hạn biểu giá ưu đãi, đại biểu Phương cho biết phương án tài chính của 37 dự án chậm tiến độ do Covid-19 khả năng cao sẽ bị phá vỡ, phá sản, ảnh hưởng đến môi trường đầu tư. Hơn 2.355MW của 37 dự án sẽ không thể phát điện, nhất là khi khủng hoảng năng lượng và điện năng có nguy cơ trở thành hiện thực. Trong khi đây là một nguồn vốn đầu tư của tư nhân, là điểm nhấn trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế đột phá trong phát triển của nhiều địa phương có tiềm năng về điện gió.

"Hơn thế nữa, tại Hội nghị về biến đổi khí hậu COP 26, Việt Nam đã cam kết mạnh mẽ tham gia chống biến đổi khí hậu khi đặt mục tiêu trung hòa khí thải vào năm 2050 bằng các kế hoạch khả thi. Do vậy, đề nghị Chính phủ nghiên cứu sớm gia hạn áp dụng biểu giá điện gió", đại biểu kiến nghị.