Đón nhận cách mạng công nghiệp 4 sử dụng rộng rãi rô bốt thông minh

Trong thời đại đầu, rô bốt chỉ làm thay những cánh tay lao động, một cách đều đặn, chính xác, rô bốt không mệt, không cần ngủ, không đình công bãi thị. Trong giai đoạn thứ nhất này, công việc sản xuất vẫn cần những thao tác can thiệp của người, nhất là can thiệp có tính chuyên môn cao: lập trình rô bốt, lấy các quyết định, ra lệnh cho rô bốt.

Một thí dụ nhỏ, máy đọc chính tả cho máy tính viết – reconnaissance vocale. Thời đại đầu, người viết thư vẫn phải đọc lại trên màn hình và chỉnh lỗi chính tả. Những chữ nào không được lập trình trước và không có trong bộ nhớ thì máy chỉ biết nghe và viết y nguyên, theo âm, như đã nghe qua giọng nói .Hiện máy này biết tra cứu tự điển, và viết những chữ đúng và ghi vào trí nhớ cho những lần sau. Tức là rô bốt biết … tự học thêm. Dĩ nhiên là đọc lại vẫn cần nhưng không còn những chữ hay lỗi vô lý như ở thời đại trước. Khả năng này rất tiện lợi cho các từ ngữ chuyên ngành chuyên nghề – chủ máy “dạy” cho máy của mình những ngôn từ kỹ thuật.

Cũng trong lĩnh vực y khoa, một số thao tác ở phòng mổ, rô bốt hiện làm được, làm tốt như bác sĩ chuyên môn ngoại khoa, nhưng bác sĩ vẫn phải có mặt ở đó để điều khiển rô bốt. Nhưng hiện một số rô bốt đã có khả năng chẩn bệnh từ xa.

Từ từ, rô bốt thành những máy thông minh. Một số rô bốt còn biết quyết định giỏi hơn người nhờ trí tuệ nhân tạo và vì không bao giờ mệt, quên hay đãng trí. Xe hơi tự tìm chỗ đậu, xe hơi không người lái, biết chọn hành trình tránh những nơi bị ùn tắc. Hay những máy tính đa ngôn ngữ, đảm bảo việc dịch thuật tức thì.

Khởi thủy, cuộc cánh mạng tin học không những giúp thế giới tìm ra các phát minh dễ hơn - các kỹ sư vẫn nhờ máy tính để làm việc có hiệu quả hơn và nhanh hơn, cuộc cách mạng này còn giúp tích cực cho sản xuất, với những sản phẩm và dịch vụ giúp phát triển kinh tế và nhất là cải thiện cuộc sống của con người

Tiến hóa là một hiển nhiên. Không có lý do gì để chúng ta trở về tình trạng “như thời xưa” và ta không thể từ chối hướng đi tất yếu này. Một tương lai không có máy móc và trở về với thiên nhiên là điều bất khả thi.

Đúng theo quy luật phát triển, máy móc và phương tiện thông tin do con người tạo ra, không chống lại, mà hô trợ và con người vẫn giữ vai trò quyết định.

Dùng rô bốt cho những công việc lập lại và những công việc nặng nhọc thì chắc chắn rô bốt làm tốt hơn người và bảo đảm cho công nhân không phải làm việc nhàm chán.

Nhiều nhà máy dùng rô bốt để sản xuất đã vượt qua khó khăn nhờ có sự nhạy bén canh tân thiết bị để tiếp tục sản xuất, nhưng không cần nhiều thợ thuyền và chi phí sản xuất thấp hơn.

Trong quá trình tiến hóa của nhân loại, cần nhiều triệu năm để não bộ ta thích ứng với thiên nhiên và giúp ta sáng chế ra đồ đá hay đồ đồng. Cũng với não bộ đó ta đã sáng chế ra tin học và trí thông minh nhân tạo. Bây giờ là lúc có cơ hội để hưởng thành quả của thông minh nhân tạo.

Công việc của thợ thuyền và vốn liếng?

Hai cấu thành trong sản xuất là vốn và công việc. Cần vốn để đầu tư thiết bị và để thuê nhân công. Nhưng không có nhân công thì không ai sản xuất. Mối liên hệ giữa vốn và nhân công, nhiều kinh tế gia đã bàn đến, trong đó có Marx.

Khi Terry Gou, người sáng lập của Foxconn, mua 30.000 rô bốt để làm việc trong các nhà máy ở Trung Quốc thay thế nhân công, ông cho thấy là dùng vốn để mua rô bốt cho sản xuất rẻ hơn là thuê thợ thuyền. Rô bốt cạnh tranh với công nhân và thợ thuyền thất nghiệp. .

Những biện pháp cần để đối mặt với tương lai?

Theo các tác giả là phải cải tổ giáo dục, phải làm sao cố gắng đào tạo những người biết sống với rô bốt và làm những việc mà rô bốt không làm được.

Khi nói đến hoàn thiện hạ tầng, phải thấy trong đó có hạ tầng thiết bị rô bốt.

Song song, có lẽ công ăn việc làm sẽ hiếm hơn, thế nên sẽ cần một chính sách lương bổng thích hợp để chia sẻ cái bánh xã hội một cách công bằng, một hệ thống thuế vụ tạo bình đẳng hơn và thiết kế, chẳng hạn, một lợi tức tối thiểu cho tất cả mọi người.

Tức là ta cần nhiều ý tưởng phát minh thật sáng tạo cho một tương lai chưa từng có – khác với lối mòn hiện nay.

Đó là đúng nghĩa của những cải tổ đoạn tuyệt chứ không cải tổ trong tiếp nối. Với một sợi chỉ đỏ: giữ làm sao để vẫn tiếp tục có một xã hội đầy nhân ái giữa thời buổi của máy móc và rô bốt thông minh. Vì giới hạn hiện nay của thông minh nhân tạo là ở cảm xúc, đạo đức và tình cảm.

Nguyễn Huỳnh Mai (Liège, Bỉ)