Cập nhật tình hình lây lan virus corona mới và những điều bạn cần biết

Cập nhật tình hình đến ngày 26/1/2020: đã có 13 nước xác nhận có người nhiễm virut corona mới. Đó là Thái Lan 8 trường hợp, Mỹ 5, Singapore, Nhật, Đài Loan và Úc – mỗi nước 4 trường hợp, Malaysia và Pháp - mỗi nước 3 trường hợp, Việt Nam, Hàn Quốc – mỗi nước 2, Canada và Nepal – mỗi nước 1 trường hợp và cao nhất là Trung Quốc, hơn 2.700 trường hợp. Theo Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát dịch bệnh Mỹ (CDC), số người nhiễm vi rút corona mới sẽ còn tiếp tục tăng lên trong những ngày và nhiều tuần tới đây. Số người chết được công bố chính thức đến nay là 80 người. Trung Quốc đã ban hành lệnh cấm tạm thời việc mua bán động vật hoang dã ở chợ, nhà hàng và trên mạng.

Dưới đây là những thông tin mới nhất bạn cần biết về sự lây lan vi rút corona mới. 

Vi rút corona là gì?

Theo CDC, vi rút corona là một “gia đình” các vi rút có thể gây bệnh đường hô hấp như là cảm lạnh thông thường chẳng hạn. Hầu hết ai cũng nhiễm vi rút corona vào một thời điểm nào đó trong đời, nhưng các triệu chứng thường chỉ ở mức nhẹ đến trung bình. Trong một số trường hợp, các vi rút này có thể gây ra các bệnh đường hô hấp dưới như là viêm phổi và viêm phế quản.

Nhìn chung vi rút corona trú ngụ trong cơ thể động vật trên khắp thế giới, nhưng chỉ một số ít chủng vi rút trong họ vi rút này lây sang người. Các vi rút corona hiếm khi tiến hóa và lây từ các loài động vật khác sang người. Một trong số các vi rút đã lây sang người là vi rút corona gây hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS-Cov) và vi rút corona gây hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS-Cov), cả hai đều gây ra những triệu chứng rất nguy hiểm.

Bao nhiêu người nhiễm vi rút corona mới?

Tính đến ngày 26/1/2020, đã có hơn 2.700 người ở 13 nước được xác định nhiễm vi rút này và ít nhất 80 người đã chết.

Vi rút corona mới đã lan xa đến đâu?

Trường hợp đầu tiên được phát hiện là ở Vũ Hán, Trung Quốc, vào ngày 31/12/2019. Từ đó đến nay vi rút này đã lan đến 13 nước. Ngoài ra, Bộ Y tế Bồ Đào Nha cho biết họ đang theo dõi một bệnh nhân ở Lisbon bị nghi ngờ nhiễm, người này cũng mới từ Vũ Hán trở về.

Vi rút này đến từ đâu?

Những người đầu tiên ở Vũ Hán nhiễm vi rút này đều đã đến chợ hải sản và chợ động vật ở địa phương, nên các chuyên gia y tế cho rằng khả năng nhiều là họ bị lây từ động vật ở chợ. Theo một nghiên cứu mới về gen của vi rút corona mới thì nó lây sang người từ rắn.

Vậy thì loài rắn nào đã truyền vi rút này sang người? Các nhà khoa học nhận thấy có 2 loài rắn phổ biến ở miền Nam Trung Quốc là cạp nia bắc (ở Việt Nam còn gọi là mai gầm bạc, kim tiền bạch hoa xà, rắn hổ khoang, rắn vòng bạc) có tên khoa học là Bungarus multicinctus và rắn hổ mang Trung Quốc (ở Việt Nam còn gọi là rắn hổ mang hoặc rắn hổ mang bành) có tên khoa học là Naja atra. Tuy nhiên, một số chuyên gia vẫn nghi ngờ kết quả nghiên cứu này, họ cho rằng vẫn chưa thể khẳng định các chủng vi rút corona có thực sự cư trú trong cơ thể loài rắn hay không.

Do đâu mà vi rút này lây từ động vật sang người?

Một số vi rút có thể lây từ động vật sang người, và vi rút corona cũng vậy. Nhưng bằng cách nào? Một nghiên cứu đăng trên tập san Medical Virology cho biết có sự biến đổi của một trong những protein thiết yếu của vi rút corona mới khiến cho vi rút này có khả năng nhận ra và bám lấy vật chủ mới trên một số tế bào chủ nhất định. Khả năng này là một bước cực kì quan trọng để xâm nhập vào các tế bào, và các nhà nghiên cứu cho rằng biến đổi của protein cụ thể này có thể chính là yếu tố giúp cho vi rút corona mới lây sang người.

Vi rút này có thể lây từ người sang người không?

Có, trong một số ít trường hợp, nhưng cơ chế chủ yếu của việc lây bệnh vẫn là từ động vật sang người. Vậy vi rút này có thể lây từ người này sang người khác qua những đường nào? Đó là: qua không khí (khi người bệnh ho, hắt hơi), qua tiếp xúc cá nhân trực tiếp (sờ mó, bắt tay), qua vật trung gian nhiễm vi rút (sờ vào vật, sau đó đưa tay lên miệng, mũi hoặc mắt mà không rửa sạch tay), và hiếm khi do phát tán phân.

Vi rút này có thể gây đại dịch bằng cách nào?

Để vi rút này hay bất cứ vi rút nào khác gây ra đại dịch cho con người thì nó cần làm được 3 việc sau: lây nhiễm được vào người, sinh sôi trong cơ thể người và dễ dàng lây sang người khác. Hiện nay CDC xác định vi rút này lây từ người sang người một cách hạn chế, nhưng cơ quan này cũng đang tiếp tục điều tra thêm.

Vi rút này được so sánh ra sao với SARS và MERS?

MERS và SARS đều được biết là gây bệnh nặng cho con người. Người ta vẫn chưa biết rõ mức độ nguy hiểm của vi rút mới lần này so với 2 chủng vi rút trên vì ở một số người nhiễm thì bệnh tình rất nặng nhưng ở một số người khác thì bệnh nhẹ và qua khỏi. Có điều chắc chắn là cả ba chủng vi rút corona đều có thể lây lan từ người sang người qua tiếp xúc ở khoảng cách gần.

MERS đã từng lây từ lạc đà sang người do người sờ mó, ăn thịt hoặc uống sữa lạc đà nhiễm bệnh, được phát hiện lần đầu tiên vào năm 2012 ở A-rập Xê-út và chủ yếu gây bệnh ở khu vực bán đảo A-rập. SARS được phát hiện lần đầu vào năm 2002 ở Nam Trung Quốc, và từ năm 2004 đến nay chưa có ca nào được ghi nhận thêm, và được cho là lây từ dơi sang người. Vi rút corona mới rất có thể lây sang người do sờ mó hoặc ăn động vật nhiễm bệnh ở Vũ Hán.

Trong đợt bùng phát SARS, vi rút này đã gây tử vong với tỉ lệ 1/10 người nhiễm. Tỉ lệ tử vong do vi rút corona mới chưa được xác định, mặc dù hầu hết bệnh nhân tử vong đều trên 60 tuổi và đều mắc bệnh cơ hội. Tuy vậy, mới đây một người đàn ông khỏe mạnh ở Vũ Hán đã chết sau khi nhiễm vi rút này, khiến cho người ta lo ngại rằng vi rút này có thể nguy hiểm hơn nhiều những gì chúng ta vẫn nghĩ.

Các triệu chứng nhiễm vi rút corona mới và cách điều trị là gì?

Các triệu chứng khi nhiễm vi rút này bao gồm sốt, ho và khó thở. Đây là các triệu chứng giống như SARS. Mặc dù có phần giống SARS, vẫn có một số điểm khác biệt như là khi nhiễm vi rút corona mới, người bệnh không có các triệu chứng đường hô hấp trên (chảy nước mũi, hắt hơi, viêm họng) và triệu chứng đường tiêu hóa (tiêu chảy), trong khi 20-25% bệnh nhân SARS có các triệu chứng này.

Theo CDC, không có cách đặc trị cho người bệnh nhiễm vi rút corona và hầu hết mọi người sẽ tự hồi phục. Vì vậy cách điều trị chỉ là nghỉ ngơi và một số loại thuốc làm giảm triệu chứng bệnh. Bật máy tạo hơi ẩm hoặc tắm nước nóng có thể giúp người bệnh đỡ viêm họng và ho. Người bệnh nhẹ có thể uống nhiều nước, chất lỏng và nghỉ ngơi và cần lập tức báo cho nhân viên y tế khi có các biểu hiện tăng cường. Đây là lời khuyên dành cho người bị nhiễm tất cả các chủng vi rút corona chứ không chỉ vi rút mới này.

Hiện chưa có vắc xin cho vi rút corona mới nhưng các nhà nghiên cứu đang trong quá trình nghiên cứu để tìm ra vắc xin này.

Người ta đang làm gì để ngăn chặn sự lây lan của vi rút corona?

Chính quyền Trung Quốc đã cấm đi và đến Vũ Hán cùng 12 thành phố lân cận, cấm tạm thời buôn bán, ăn thịt động vật hoang dã, tăng cường bác sĩ đến chăm sóc người bệnh ở Vũ Hán. Ngày 26/1 vừa qua, chính quyền Đài Loan tuyên bố không cho phép bất cứ người nào từ tỉnh Hồ Bắc đến nước này. Hồng Công cũng cấm người dân của Hồ Bắc hoặc người đã từng đến Hồ Bắc trong vòng 14 ngày qua, đến Hồng Công.

Các sân bay lớn ở các nước đã kiểm tra hàng khách bằng máy đo thân nhiệt để sớm phát hiện người có nguy cơ nhiễm vi rút.

Một số nước có công dân ở Vũ Hán đang có kế hoạch sơ tán công dân nước mình ra khỏi thành phố này.

Tình hình trong những ngày tới sẽ ra sao?

Theo CDC, nhìn lại những gì đã xảy ra khi có dịch MERS và SARS, chúng ta có thể thấy sự lây nhiễm vi rút do tiếp xúc giữa người với người sẽ còn tiếp tục, sẽ có thêm các trường hợp được xác định dương tính với vi rút này và không loại trừ khả năng các nhân viên y tế cũng bị lây từ người bệnh.

Chúng ta có thể tự bảo vệ mình và người khác bằng cách nào?

Nếu buộc phải đến Vũ Hán, bạn cần tránh tiếp xúc với người bệnh, tránh xa động vật cả sống cả chết, chỉ ăn thức ăn đã nấu chín.

Hàng ngày, bạn nên rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, mỗi lần rửa trong thời gian ít nhất 20 giây; tránh tụ tập chỗ đông người; khi ho, hắt hơi, xì mũi, cần che mũi, miệng bằng khăn.

Khi thấy chảy nước mũi, ho nhiều, sốt, cần đến ngay cơ sở y tế để kiểm tra sức khỏe.

Nếu thấy có người có các biểu hiện nhiễm vi rút, hãy khuyên người đó đi khám hoặc thông báo cho cơ sở y tế biết.

Phạm Hường

Tổng hợp