Ý nghĩa từ bảng xếp hạng đại học mới của THE

Bảng xếp hạng THE Emerging Economies University Rankings (THE EEUR) công bố kết quả xếp hạng của các trường lần đầu tiên vào năm 2014. Mục đích ra đời của bảng xếp hạng này là nhằm đánh giá một cách công bằng cho các tổ chức giáo dục đại học thuộc các quốc gia có nền kinh tế mới nổi bằng cách điều chỉnh các trọng số cho phù hợp.

Danh sách các quốc gia này được lấy từ kết quả phân loại của Công ty Financial Times Stock Exchange: FTSE (một công ty thuộc sở hữu của Tập đoàn giao dịch chứng khoán Luân Đôn, London Stock Exchange Group: LSEG). Trong bảng phân loại của FTSE có 04 nhóm quốc gia: đã Phát triển (Developed), nhóm Mới nổi loại 1 (Advanced Emerging), nhóm Mới nổi loại 2 (Secondary Emerging) và nhóm Cận biên (Frontier). Bảng này chọn 3 nhóm còn lại, trừ nhóm Developed.

Vì sao có việc tổ chức ra bảng này?  THE nhận thức rằng hệ thống đại học của các quốc gia đã phát triển có quá nhiều lợi thế so sánh so với các đại học những quốc gia còn lại; không những là về truyền thống, sự giàu có và đương nhiên theo nó là việc đầu tư quá đầy đủ cho trang bị - cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm và kinh phí nghiên cứu; mà còn là khả năng chi trả của người học; sự phong phú của nguồn nhân lực quản trị; mà còn là sự hợp tác rất tốt với giới công nghiệp.

Đại học ở các quốc gia đang phát triển thua kém gần như đầy đủ các phương diện này.

Do đó, đặt các đại học của tất cả các nhóm trong 1 bảng so sánh chung (thí dụ THE WUR 2022) là không thể nào đo lường được các đại học của quốc gia đang phát triển đã phải cố gắng như thế nào để được xếp vào TOP 500 thế giới, ngang vai với các đại học tại các nước đã phát triển.

Khi và chỉ khi ta vừa có bảng chung cho tất cả đại học của thế giới; ta vừa có bảng riêng cho những đại học ở các quốc gia kém điều kiện hơn để xem họ thế nào, chúng ta mới có thể hiểu được giá trị sự thành tựu của các đại học ở 3 nhóm còn lại này.

Tiêu chí của bảng xếp hạng này cũng là 13 tiêu chí của bảng THE WUR, tuy nhiên có điều chỉnh trọng số để phù hợp hơn với các đại học tại quốc gia có nền kinh tế mới nổi. Trong đó:

Các trọng số về chỉ số trích dẫn giảm 10% là hoàn toàn hợp lý vì thực tế việc đầu tư cho các hoạt động nghiên cứu khoa học tại các quốc gia này khiêm tốn hơn các quốc gia phát triển rất nhiều. Đồng thời, gia tăng trọng số cho các nghiên cứu chuyển giao khoa học công nghệ đang là thế mạnh và xu hướng ưu tiên của các quốc gia này.

Nhiều ý nghĩa rất quan trọng:

Thứ nhất, Căn cứ các thông tin trên thì các trường đại học thuộc các quốc gia mới nổi nào được xếp hạng trong bảng THE WUR 2022 thì chắc chắn sẽ được xếp hạng trong bảng THE EEUR 2022.

Thứ hai, Việc điều chỉnh trọng số cho thấy nỗ lực đưa các đại học toàn cầu vào một sự đối sánh công bằng: anh có lợi thế này mà người khác không có, thì khi xếp hạng tại bảng riêng của những quốc gia cùng hoàn cảnh họ, tôi đặt trọng số (cho cùng chỉ tiêu) có tỷ lệ chênh lệch tương ứng với sự chênh lệch giữa lợi thế của anh và họ. Nghĩa đen có thể hiểu là người có chiều cao và cân nặng là A thì vác 70 Kg mới xem là đạt yêu cầu. Nhưng người có chiều cao và cân nặng B, thì chỉ cần vác được 50 Kg là chúng tôi có thể xem thành tựu đấy tương đương người A.

Thứ ba, Bảng xếp hạng này cung cấp thêm thông tin bổ ích cho các trường đại học trong định vị cơ sở giáo dục của mình trên bản đồ thế giới (trong sự tương quan với điều kiện kinh tế/trình độ phát triển của công nghệ nói chung, trình độ giáo dục đại học nói riêng). Đồng thời có thể thấy các cơ sở giáo dục đại học được xếp hạng trong bảng này có tương quan đầu vào nhiều hơn khi các vị trí được xếp hạng trong cùng biên độ.

Ngày 19/10/2021, THE đã công bố kết quả xếp hạng THE Emerging Economies University Rankings 2022, trong đó, 698 đại học thuộc 50 vùng/lãnh thổ được xếp hạng vào bảng này.

Như vậy, khi đã điều chỉnh các trọng số tính cho từng tiêu chí/cho từng đại học một cách có căn cứ vào điều kiện kinh tế, mức độ đầu tư của quốc gia (không kể công hay tư) vào cho đại học trên cơ sở các chỉ số phát triển quốc gia (từ GDP Per capita đến trình độ khoa học - công nghệ, mức độ công nghiệp hóa, mức độ thị trường hóa, mức độ quốc tế hóa, chỉ số nhân lực bình quân...) bức tranh xếp hạng đại học thế giới có nhiều tính chính xác hơn.

Từ đó, Việt Nam, Thái Lan, Malaysia đều có đại học được xếp TOP 100 đại học xuất sắc nhất thế giới theo THE EEUR 2022. Căn cứ vào sự khác biệt điều kiện kinh tế và trình độ phát triển giữa các nước này với các quốc gia đã phát triển có các đại học được xếp TOP 100 đại học xuất sắc theo THE WUR 2022; thì thành tựu ở tất cả các tiêu chí (THE) của các đại học của Việt Nam, Thái Lan, Malaysia... trong TOP 100 này hoàn toàn tương đương với các đại học danh tiếng TOP 100 trong bảng THE WUR 2022.

Việt Nam có thể tự hào rằng trong điều kiện còn khó khăn của đất nước, quốc gia mình đứng nhóm cuối của 4 nhóm; nhưng chúng ta vẫn có đại học được xếp tương đương TOP 100 đại học xuất sắc nhất của thế giới.