Việt Nam chưa có câu triết lý giáo dục trích dẫn để thành kinh điển

“Việt Nam có triết lý giáo dục chứ không phải không có. Có điều Việt Nam không có những câu trích dẫn để thành kinh điển, hay “bất di, bất dịch”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Theo Phó thủ tướng triết lý giáo dục của Việt Nam trước tiên nằm ở triết lý chúng ta xây dựng đất nước, “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Đấy là nằm ở việc chúng ta xây dựng con người Việt Nam toàn diện, đức – trí - thể - mỹ và có trách nhiệm quốc tế.

“Tôi nhớ rằng, ngay trong đề án phê duyệt chương trình sách giáo khoa mới, ở phần mục tiêu cũng đã nói tương đối đầy đủ về các yếu tố cấu thành của triết lý giáo dục Việt Nam. Đó là nhằm vào mục tiêu như UNESCO đã nói: “Học để biết, học để làm, học để tự khẳng định và học để chung sống”. Đó là nhằm mục đích khuyến khích, sáng tạo, phát huy tài năng của học sinh và giáo viên.

Tôi trao đổi với nhân dân, từ những người rất bình thường họ cũng đồng ý. Nôm na rằng, từ ngày xưa, nền giáo dục của chúng ta đã hướng đến con người - nhân văn, khai mở trí tuệ nhưng không mất gốc (tức là có lòng tự tôn dân tộc, yêu nước nhưng không phải dân tộc hẹp hòi mà gắn với ý thức quốc tế, mà bây giờ là ý thức “công dân toàn cầu”)”.

“Có nghĩa chúng ta có triết lý giáo dục, nhưng tất cả vấn đề nêu ra phần nhiều nằm ở khâu thực hiện chưa được tốt”, Phó Thủ tướng khẳng định.

Giáo dục nước ta hơn các nước có trình độ KT-XH tương đương

Theo Phó Thủ tướng, không có một báo cáo nào có tính định tính chính xác, tuy nhiên các tổ chức quốc tế hàng năm đều đưa ra các nhận xét về các giác độ khác nhau đối với kinh tế - xã hội của từng nước.

Những năm gần đây, chỉ tiêu tính thu nhập đầu người của Việt Nam xếp hạng 130. Còn giáo dục đa phần chúng ta vào hạng từ 60 – 70, tức là so với trình độ kinh tế - xã hội chung, chúng ta hơn các nước có trình độ tương đương. Trong đó, đặc biệt lưu ý, giáo dục phổ thông cũng được xếp vào khoảng dưới 50, một số tổ chức còn xếp Việt Nam dưới hai chục. Nhưng giáo dục ĐH-CĐ thì kém hơn, ở vào khoảng thứ 70 – 75, cá biệt có chỉ tiêu 80, ví dụ về các chỉ số nghiên cứu chúng ta tương đối thấp.

“Có nghĩa, chúng ta còn nhiều điều không hài lòng, nhưng chúng ta cũng phải ghi nhận những cố gắng nỗ lực của ngành Giáo dục, không phải chỉ trong vài năm qua mà trong suốt một quá trình vì giáo dục bao giờ cũng là một quá trình. Đổi mới cũng phải có quá trình, nhiều đổi mới năm nay có khi phải 10 năm sau mới có kết quả”, Phó Thủ tướng nói.

Phó Thủ tướng cũng cho biết: Trong các báo cáo của các tổ chức quốc tế, họ có khuyến nghị Việt Nam 2 vấn đề: Giáo dục phổ thông cần đặc biệt lưu ý đối với giáo dục dân tộc thiểu số và Chất lượng giáo dục đại học.

Cũng trong phát biểu của mình, Phó Thủ tướng nhấn mạnh vấn đề kiểm định chất lượng giáo dục đầu ra chưa tốt. Phó Thủ tướng cho biết, sắp tới chúng ta hướng đến khuyến khích các trường tự kiểm định và có các trung tâm kiểm định. Gần gây, nhiều trường đã đi đầu, chủ động phối hợp với trung tâm nước ngoài và trong nước để có các chương trình theo tiêu chuẩn quốc tế cũng như các nước tiên tiến; có trường bắt đầu kiểm định, tham gia vào việc xếp thứ hạng (nói nôm na là xếp sao) của các trường đại học trên thế giới.

Tự chủ tài chính không có nghĩa là cắt toàn bộ ngân sách

Dành thời gian nói về vấn đề tự chủ tài chính đại học, Phó Thủ tướng nhấn mạnh, Bộ và Chính phủ đã cố gắng đẩy mạnh tự chủ đại học, cả về chuyên môn, tài chính, tổ chức nhân sự…

Ở đây, tự chủ về tài chính không có nghĩa là nhà nước sẽ cắt toàn bộ ngân sách nhà nước. Thực tế tự chủ là một yêu cầu của các trường đại học lớn trên thế giới, điển hình như Đức và Pháp, các trường tự chủ nhưng nhà nước vẫn lo 80-90% ngân sách. Vấn đề tự chủ ở đây thực chất là bớt can thiệp hành chính không cần thiết vào các công việc của nhà trường trong môi trường giáo dục khoa học; yêu cầu đi kèm với đó là chính sách để đảm bảo sự tiếp cận với giáo dục trình độ cao của người nghèo thông qua nhiều chính sách, trong đó có chính sách học bổng.

Thứ hai, tất cả các chỉ tiêu của nhà trường từ tuyển sinh đầu vào, đầu ra, danh sách các cựu sinh viên làm việc ở đâu… tới đây đều phải công khai minh bạch. Các quy chế phải rõ ràng, cụ thể, bàn bạc dân chủ để nhà trường, phụ huynh, học sinh và toàn xã hội giám sát. Năm vừa qua, đã có 15 trường thực hiện tự chủ đại học, cho kết quả rất tốt.

Trong phần phát biểu của mình, Phó Thủ tướng cũng đề cập vấn đề thi THPT quốc gia và tuyển sinh ĐH, CĐ; phương án tổ chức thi trắc nghiệm. Theo đó, thi trắc nghiệm hay tự luận không có phương pháp nào là toàn diện, cơ bản là trình độ ra đề. Việc ra đề Bộ GD&ĐT đã nghiên cứu và chuẩn bị đến giờ là hơn 10 năm và 2 năm qua ĐHQG Hà Nội đã tổ chức thi ở diện rộng và kết quả cho thấy có thể tin tưởng được. Về tuyển sinh, theo Phó Thủ tướng, đầu vào chỉ là một phần, quan trọng là đổi mới giảng dạy và kiểm định chất lượng đại học.

Lệ Thu