Trẻ Việt thi trường chuyên ở Úc, cạnh tranh với học sinh gốc Á "luyện lò"

Cuộc đua trường chuyên của các học sinh gốc Á tại ÚC

Chị H.K.L. cho biết, có thể xem Trường Perth Modern như trường chuyên. Đây là môi trường đào tạo học thuật dành cho các "gifted" (từ chỉ những học sinh xuất sắc, có tài năng đặc biệt) bắt đầu từ lớp 6 - tương đương với bậc THCS tại Việt Nam. 

Tại khu vực Tây Úc, Trường Perth Modern là trường công lập số 1. Còn trên phạm vi toàn nước Úc, trường này cạnh tranh với một ngôi trường khác ở thành phố Sydney vị trí đầu bảng trong hệ thống giáo dục quốc dân của quốc gia này.

Các trường công lập ở Úc tuyển sinh theo nơi ở, riêng "trường chuyên" như Perth Modern phải thi tuyển. Kỳ thi do Bộ Giáo dục Australia chủ trì.

Thí sinh dự thi vào trường phải trải qua các bài thi toán học, IQ (tư duy logic), đọc hiểu và viết luận.

Chị L. cho hay, bài viết luận không đánh giá kỹ năng viết đúng ngữ pháp mà đánh giá ý tưởng, khả năng tưởng tượng, sáng tạo của học sinh.

Thông thường, đề thi sẽ đưa ra một bức tranh và không có yêu cầu, chú thích gì. Học sinh nhìn tranh, tự viết ra những gì cảm thấy, nhìn thấy.

Trong buổi gặp gỡ phụ huynh có con tham gia thi tuyển vào trường, đại diện nhà trường khẳng định họ mong muốn tìm được những học sinh có tài năng thiên bẩm. Cách thức khảo thí của họ sẽ cho phép phát hiện ra tố chất đặc biệt của học sinh. 

Tuy nhiên, thực sự trải qua quá trình thi tuyển và học tập tại trường, chị H.K.L. nhận định, một cuộc "chạy đua vũ trang" vào trường chuyên lớp chọn đang hình thành tại Úc giống như ở Việt Nam và có thể làm thay đổi sự vận hành của những ngôi trường đào tạo tài năng.

"Trước ngày thi một thời gian, Trường Perth Modern công bố đề thi minh họa. Đề thi có rất nhiều câu hỏi dạng IQ test (kiểm tra tư duy logic). Mỗi câu IQ test chỉ có từ 10-15 giây để trả lời. Như vậy, học sinh nào làm được phải thật sự rất giỏi. 

Tuy nhiên, người Úc không biết được rằng, người Việt Nam, Trung Quốc, Hàn Quốc cho con luyện IQ từ trước lớp 1 để thi vào lớp 1 trường điểm", chị H.K.L. chia sẻ.

Theo chị L., vài năm trở lại đây, để phục vụ nhu cầu ngày càng cao của một bộ phận lớn người dân gốc Á khao khát muốn con học trường chuyên, các trung tâm luyện thi ra đời tại bang Perth.

Những trung tâm này bỏ tiền ra mua đề thi minh họa từ nhiều bang khác nhau để luyện cho học sinh, phần đa là người Trung Quốc. Kết quả, tỷ lệ học sinh Trung Quốc đỗ vào trường rất đông.

"Học sinh tài năng tự nhiên không "lại" được với những học sinh tạm gọi là "luyện lò" nói trên", chị L. nhận định.

Khi đã vào trường, nhóm học sinh được ôn luyện gia sư thường xuyên, hoặc học thêm tại trung tâm cũng có kết quả học tập vượt trội so với nhóm còn lại, tạo ra sự khác biệt lớn. 

Mặc dù nhà trường gửi thư "trấn an" tới từng gia đình, khuyên phụ huynh không nên so sánh con với các học sinh khác bởi mỗi đứa trẻ có một năng lực riêng biệt.

Tuy nhiên, không phải phụ huynh nào cũng tiếp nhận được điều này mà không bị mất phương hướng khi thành tích học tập của con quá chênh lệch với nhóm học sinh nói trên.

"Người Úc không tin vào việc một đứa trẻ được luyện từ bé sẽ có kết quả vượt trội. Hàng xóm nhà tôi là một giáo sư toán học nổi tiếng của Úc. Ông kể chuyện đi công tác tại Đại học Tokyo Nhật Bản và nhận ra học sinh ở đây phần lớn là những cái khuôn bánh, hệ quả của nền giáo dục máy móc và áp lực từ nhỏ. 

Ông nhấn mạnh, cách giáo dục theo kiểu nhét học sinh vào một cái lò luyện sẽ giết chết sự sáng tạo của con người. 

Nhưng với những gì đang diễn ra, tôi lo lắng rằng một ngày, trước ngưỡng cửa của các trường đào tạo tài năng, những đứa trẻ thông minh tự nhiên sẽ bị đào thải. Thay vào đó là những đứa trẻ được cha mẹ định hướng chuyên chọn và cho luyện thi từ sớm", chị H.K.L. bày tỏ.

"Trường chuyên" ở Úc dạy như thế nào?

Mặc dù lo lắng với cách thức khảo thí vào trường đào tạo tài năng hiện tại, chị H.K.L. chỉ ra nhiều ưu điểm của mô hình đào tạo này.

"Sự khác biệt lớn nhất của trường chuyên kiểu Úc so với trường chuyên kiểu Việt là không chia lớp chuyên từ đầu vào. 

Trong trường không có lớp chuyên toán, chuyên lý, chuyên văn, chuyên ngữ… Học sinh đỗ vào trường sẽ được bố trí vào các lớp học một cách ngẫu nhiên.

Sau đó, nhà trường tổ chức thêm một bài test nữa để đánh giá và tìm kiếm năng lực nổi trội ở từng em, đồng thời giúp các em nhận ra sở thích của bản thân và tự lựa chọn sẽ học "chuyên" gì", chị L. cho hay.

Với mục tiêu hỗ trợ từng học sinh phát triển tốt nhất năng lực của mình, nhà trường thiết kế thời khóa biểu cho mỗi cá nhân, tương ứng với nhóm môn học mà học sinh đó lựa chọn. Khi học sinh đã chọn môn học yêu thích thì các môn học khác được tiết giảm, thậm chí một số môn không cần học nữa. 

Nhà trường thể hiện quan điểm rõ ràng, khi trẻ có năng lực mạnh ở lĩnh vực A thì phải giảm bớt năng lực ở lĩnh vực B, không thể yêu cầu trẻ phải toàn diện. Nhờ vậy, mỗi học sinh được tập trung cho môn học mà các em yêu thích.

"Trong trường Perth Modern, học sinh có tài năng gì thì được phát triển tài năng đó, tốt cái gì thì được đầu tư phát triển cái đó, chứ không phải chỉ có "chuyên" các môn toán, lý, hóa. Trường có học sinh là diễn viên ballet hàng đầu nước Úc, có học sinh vô địch quốc gia thể dục dụng cụ. 

Trong quá trình học, học sinh được quyền thay đổi môn học khi không thích môn học cũ hoặc cảm thấy có hứng thú với môn học khác. 

Có hai môn được nhà trường có vẻ dành nhiều chú trọng hơn là nghệ thuật và ngoại ngữ", chị L. nói.

Chị L. chia sẻ thêm, mặc dù hệ thống trường công lập đào tạo học thuật từ cấp 2 được coi trọng ở Úc nhưng không phải chuẩn mực xã hội Úc. 

"Vào "trường chuyên" chỉ là một sự lựa chọn. Khi đã lựa chọn "trường chuyên" thì học tập chính là tuổi thơ. Muốn con học nhàn, không có áp lực gì thì học trường công bình thường.

"Trường chuyên" không phải chuẩn mực giáo dục để đánh giá một đứa trẻ và vô tình tạo ra áp lực cho chúng một cách không cần thiết".