Tiến sĩ trẻ tuổi Việt và 4 lần được vinh danh trên đất Mỹ

Rạng danh đất Việt

Câu chuyện về tiến sĩ Phan Minh Liêm là câu chuyện về một người Việt trẻ với hành trình du học - đam mê, đã làm rạng danh Tổ quốc bằng những cống hiến vượt bậc và không ngừng nghỉ trong sự nghiệp nghiên cứu khoa học của mình.

Sinh năm 1983, trong một gia đình có bố mẹ đều là nhà giáo, cậu bé Liêm ham thích tìm hiểu, đọc sách và làm các thí nghiệm khoa học đơn giản từ nhỏ cùng với sự định hướng, khuyến khích của gia đình.

Năm lớp 10, Liêm được học bổng của tổ chức Soleil Francophone để sang Pháp học. Năm 2001, tiến sĩ Liêm thi vào ngành Công nghệ sinh học của ĐH Khoa học tự nhiên TPHCM và năng nổ tham gia vào các phong trào nghiên cứu khoa học tại trường. Năm thứ 3 đại học, anh nhận học bổng Tiến sĩ của Quỹ Giáo dục Việt Nam (VEF) và sang Mỹ du học năm 2005.

“Ngày đó, mình được các giáo sư của Viện Hàn lâm Khoa học Mỹ khuyên nên đến Viện MD Anderson, một trong các trung tâm ung thư hàng đầu của Mỹ để theo đuổi đam mê nghiên cứu về ung thư. Kể từ đó, mình dần bước vào thế giới y sinh học và nghiên cứu ung thư”, tiến sĩ Liêm nhớ lại.

MD Anderson (trụ sở tại Houston, Texas, Mỹ) là trung tâm ung thư số 1 của Mỹ do tạp chí US News của Mỹ xếp hạng trong suốt 12 năm qua.

Bằng niềm say mê, nỗ lực nghiên cứu y học với ước mong “phát triển các liệu pháp mới để giúp được đông đảo người bệnh”, tất cả những đóng góp xuất sắc của tiến sĩ Phan Minh Liêm đã được vinh danh trên đất Mỹ.

Anh nhận giải thưởng Phục vụ cộng đồng của Hiệp hội Sinh viên Đại học Texas tại Houston (2010); Giải thưởng và học bổng NCKH của các tổ chức Rosalie B. Hite Foundation, Cancer Answer Foundation, Andrew-Huggins Foundation,... dành cho các nhà nghiên cứu ung thư xuất sắc; Danh hiệu Học giả của tổ chức Sylvan Rodriguez, ĐH Texas - Viện Ung thư MD Anderson dành cho các nhà khoa học nghiên cứu ung thư xuất sắc và có đóng góp hiệu quả cho cộng đồng... Anh vinh dự được các giải thưởng của quốc hội Mỹ và chương trình nghiên cứu y học của Bộ Quốc phòng Mỹ về nghiên cứu, ung thư (2010 - 2013).

Năm 2010, tiến sĩ Liêm được bầu làm Chủ tịch Hội Sinh viên sau đại học của Đại học Texas - Viện Anderson. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, một sinh viên quốc tế được bầu vào vị trí chủ tịch.

Hiện, tiến sĩ Liêm có 15 công trình nghiên cứu xuất bản cùng với các cộng sự trên các tạp chí khoa học quốc tế về công nghệ sinh học và ung thư, như tạp chí của Viện Hàn lâm khoa học quốc gia Mỹ (Proceedings of The National Academy of Sciences), tạp chí của Viện Ung thư quốc gia Mỹ (Journal of National Cancer Institute)...

Và đặc biệt nhất, tiến sĩ trẻ sinh ra từ mảnh đất Khánh Hòa đã trở thành “hiện tượng Việt Nam” ở Trung tâm MD Anderson, Mỹ khi là người Việt Nam đầu tiên được 4 lần vinh danh trên bức tường danh dự của Viện Ung thư danh giá hàng đầu thế giới này.

Tiến sĩ Liêm (hàng thứ nhất, bên phải) cùng các cộng sự nghiên cứu thành công dự án gien trên tế bào ung thư tại Mỹ.

Tin vui cho bệnh nhân ung thư toàn thế giới

Công trình nghiên cứu với sự tham gia của 30 nhà khoa học các nước do tiến sĩ Liêm làm trưởng nhóm, thực hiện trong gần 6 năm qua đã có “trái ngọt”. Anh và các cộng sự của mình đã phát hiện một gien có khả năng ức chế hữu hiệu quá trình tạo năng lượng của khối u. Khi gien này được kích hoạt, các tế bào ung thư nhanh chóng bị tiêu diệt, hoặc ngừng tăng trưởng, cũng như mất khả năng di căn.

Tiến sĩ Phan Minh Liêm chia sẻ: “Trong bộ gien của mỗi tế bào luôn có nhiều gien kháng ung thư. Tuy nhiên, sau nhiều thập kỉ nghiên cứu, các nhà khoa học vẫn chưa hiểu hết về các gien này.

Trong một lần nuôi cấy tế bào ung thư trong phòng thí nghiệm, mình nhận thấy tế bào ung thư tăng cường hấp thu dinh dưỡng và chuyển hoá năng lượng mạnh mẽ khi có một đột biến quan trọng về di truyền xảy ra. Đây là một phát hiện rất tình cờ mà mình may mắn quan sát được. Từ đó, mình tìm hiểu sâu hơn cùng với các thầy cô hướng dẫn và các cộng sự.

Đề tài này sau đó trở thành luận văn Tiến sĩ của mình. Dự án nghiên cứu này phát hiện một gien kháng ung thư có khả năng đảo ngược hoặc ức chế quá trình tiến hoá của ung thư về mặt chuyển hoá năng lượng. Theo các thầy cô, dự án này có nhiều triển vọng và có thể giúp phát triển một hướng đi mới trong việc điều trị ung thư trong tương lai”.

Không chỉ say mê nghiên cứu và có nhiều công trình quan trọng và mở ra một hướng đi mới, nhiều triển vọng trong việc điều trị ung thư, tiến sĩ Liêm còn mong ước góp sức giúp khoa học và giáo dục nước nhà phát triển bằng những hành động thiết thực.

Năm 2013, tiến sĩ Liêm góp phần bắc nhịp cầu đưa các giáo sư hàng đầu của Viện MD Anderson giảng dạy khóa học về ung thư cho hơn 100 bác sĩ, nhà khoa học, sinh viên tại Việt Nam với sự hỗ trợ của Trường ĐH Khoa học Tự nhiên TPHCM và Quỹ Giáo dục Việt Nam. Năm 2014, khóa học được tổ chức tại 2 thành phố Hà Nội và TPHCM dưới sự tài trợ của Quỹ Giáo dục Việt Nam với gần 300 học viên.

Tiến sĩ Phan Minh Liêm cùng các bạn được học bổng VEF thành lập Tạp chí Khoa học Việt Nam trực tuyến (Vietnam Journal of Science VJS) đầu tiên của Việt Nam, nhằm cung cấp những nguồn thông tin khoa học cho người Việt Nam và nâng tầm nền khoa học nước nhà bằng các bài báo của các nhà khoa học Việt Nam công bố trên các tạp chí quốc tế.        

(Ảnh: NVCC)