"Thuốc đắng dã tật"

Kết quả là học trò thật sự thi nghiêm túc ngoài sự lượng định ban đầu của tỉnh. Và lạ lùng thay, kỳ thi có mức độ lành mạnh nhất trong “lịch sử thi cử” của Khánh Hòa đã trở thành liều thuốc đắng gây sốc.

Kết quả kỳ thi TN THCS 2004-2005 của Khánh Hòa: cả tỉnh có 19.713 thí sinh nhưng 7.067 thí sinh đã bị rớt; tỉ lệ đậu đạt 64,15%. Trong đó, đạt tỉ lệ cao nhất tỉnh lại là ở hai huyện miền núi Khánh Vĩnh (92,99%) và Khánh Sơn (86,34%). Các huyện, thị còn lại chỉ đạt 56 - 61%. Riêng thành phố Nha Trang đạt tỉ lệ 71,55% và trong 27 trường THCS thì có bốn trường đạt kết quả dưới 50%; thấp nhất là Trường Trần Quốc Toản, chỉ được 20% và Trường Nguyễn Trường Tộ chỉ có 36,19%...

Kết quả này hầu như chưa có “tiền lệ trong thành tích thi cử” của Khánh Hòa. Nó đã khiến nhiều người giật mình, nhất là ở những người quen thích thành tích cao... Sau khi nhận được báo cáo của Sở GD-ĐT, ngày 13/6/2005 chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa đã có cuộc họp với lãnh đạo các địa phương trong toàn tỉnh và ngành giáo dục.

Chủ tịch tỉnh đã yêu cầu từng lãnh đạo của ngành giáo dục phải kiểm điểm trách nhiệm liên quan đến kỳ thi. Ngày 14/6/2005 UBND tỉnh Khánh Hòa có công văn đề nghị Bộ GD-ĐT cho tỉnh này tổ chức kỳ thi TN THCS lần 2 vào tháng 7/2005, dành cho hơn 7.000 thí sinh bị rớt. Đích thân giám đốc Sở GD-ĐT mang công văn đó “bay” ra Hà Nội ngay trong ngày...

Trong công văn, UBND tỉnh Khánh Hòa cho rằng kết quả TN THCS thấp hơn rất nhiều so với nhiều năm qua. Công văn khẳng định: “Do nhu cầu xét tuyển vào lớp 10 nên một số đề thi cao hơn trình độ thực tế của học sinh lớp 9 thuộc diện học lực trung bình dẫn đến kết quả thi thấp”.

Trong khi đó, theo nhiều giáo viên và cán bộ thuộc ngành giáo dục tỉnh Khánh Hòa, kết quả TN THCS phù hợp với trình độ thực tế của học sinh và của nhiều trường. Mỗi học sinh có năng lực trung bình, có học và chịu học bài, không “học tủ, học lệch”... đều hoàn toàn thừa sức để giải từng bài thi và đạt điểm trung bình trở lên... Và thực tế tại TP Nha Trang, bên cạnh trường tỉ lệ TN THCS 20% vẫn có nhiều trường học sinh đạt được tỉ lệ 80 - 96,51%.

Mặt khác, theo qui định của tỉnh, mỗi hội đồng thi tốt nghiệp Trung học cơ sở (TN THCS) ở Khánh Hòa vừa qua có thí sinh được ghép từ 2-3 trường với nhau để thi chung. Thế nhưng cuối cùng học sinh cũng chẳng chịu “giúp đỡ” gì cho nhau, học sinh của trường có chất lượng cao đậu tốt nghiệp đến 95,5%, còn “trường có chất lượng thấp” đã được ghép chung vẫn chỉ đậu được 20%...

Theo nhiều thầy cô giáo, giám thị của kỳ thi và các cán bộ của Sở GD-ĐT tỉnh Khánh Hòa, ngoài việc tổ chức thi cử nghiêm túc từ phía các cấp, các trường, các thầy cô giáo, “điều rất lạ là trong kỳ thi TN THCS năm nay, đến trường nào cũng thấy học trò lo làm bài rất nghiêm túc và chúng tự giác không cho nhau xem một cách dễ dãi như trong một số kỳ thi trước đây...”.

Lý giải về “chuyện lạ chưa từng có trong thi cử” ấy, vẫn theo các cán bộ và thầy cô giáo được nêu thì: “Dường như từng thí sinh dự thi cùng phụ huynh và thầy cô coi các em thi đều hiểu được “giá trị kép” của từng điểm thi ở “kỳ thi hai trong một” này, khi mà điểm thi ấy sẽ được lấy làm cơ sở để xét tuyển vào lớp 10 sắp tới... nên các em đã thật sự thi với nhau và thi thật hơn mọi lần thi tốt nghiệp khác...”. Và đương nhiên, kết quả của kỳ thi thật ấy phản ánh xác thực trình độ của học sinh.

Trong qui chế thi của Bộ GD-ĐT có nêu: “Trong từng trường hợp đặc biệt thì bộ trưởng Bộ GD-ĐT có thể quyết định tổ chức hai kỳ thi TN THCS trong một năm học...”. Nhưng lý do (đã nêu) để tỉnh Khánh Hòa xin tổ chức kỳ thi TN THCS lần 2 cho toàn bộ thí sinh đã thi rớt thì không thuyết phục. Nếu như Khánh Hòa được xem là “trường hợp đặc biệt” để cho tổ chức thi thêm lần 2 thì liệu cả nước và trong các kỳ thi tới sẽ còn có bao nhiêu địa phương tự xếp loại... “trường hợp đặc biệt” với những lý do tương tự, để chạy vạy “xin-cho” thi lại, thi thêm?...

Nếu chấp thuận cho toàn bộ 7.067 thí sinh đã bị rớt TN THCS của Khánh Hòa được thi tốt nghiệp thêm lần 2, sẽ đồng nghĩa là kỳ thi TN THCS chính thức vừa qua ở Khánh Hòa hoàn toàn không có học sinh bị rớt và coi như cả một kỳ thi thật đã bị xóa bỏ giá trị đích thực của việc thi cử... Và tất cả thí sinh bị rớt TN THCS ở các địa phương khác trong cả nước có quyền đòi hỏi để được cho thi thêm lần 2 để có cơ hội tốt nghiệp như thí sinh của Khánh Hòa.

Việc xin thi thêm của tỉnh Khánh Hòa cũng được “diễn giải” là “để tạo điều kiện” cho các em học sinh thi rớt “được tiếp tục con đường học vấn phổ thông một cách thuận lợi”. Thế nhưng, theo phương án tuyển sinh vào lớp 10 các trường THPT năm học 2005-2006 của tỉnh Khánh Hòa, những học sinh có bằng tốt nghiệp bổ túc THCS vẫn được xét tuyển vào các trường THPT (được Bộ GD-ĐT chấp thuận).

Như vậy, những học sinh của Khánh Hòa chưa đủ năng lực tốt nghiệp THCS trong kỳ thi chính thức vừa qua vẫn có quyền tham dự kỳ thi bổ túc văn hóa THCS vào tháng 8/2005 sắp tới, và nếu đậu vẫn được xét tuyển vào lớp 10 THPT để được tiếp tục con đường học vấn phổ thông.

Theo Thanh Hà – Phan Sông Ngân – Võ Văn Tạo

Tuổi Trẻ