Thứ trưởng phải đạt ngoại ngữ bậc 6: Không thuyết phục, thiếu thực tế!

Theo đó, dự kiến chức danh thứ trưởng phải đạt được một số tiêu chuẩn tối thiểu như: đang giữ ngạch chuyên viên cao cấp hoặc các chức danh tương đương trở lên, đã tốt nghiệp các khóa đào tạo, bồi dưỡng chương trình quản lý hành chính nhà nước ngạch chuyên viên cao cấp, phải tốt nghiệp các khóa đào tạo, bồi dưỡng chương trình lý luận chính trị cao cấp.

Đặc biệt về trình độ ngoại ngữ, thứ trưởng phải sử dụng được ít nhất 1 ngoại ngữ thông dụng như Anh, Nga, Pháp, Đức, Trung Quốc, trình độ cao cấp bậc 6, hoặc sử dụng được tiếng Lào, Campuchia hoặc tiếng dân tộc thiểu số. Thứ trưởng cũng phải có thời gian từ 3 năm trở lên đảm nhiệm chức vụ tổng cục trưởng. Các tiêu chuẩn này cũng được áp dụng với các chức danh tổng cục trưởng, vụ trưởng cấp bộ và giám đốc sở.

Bậc 6 ngoại ngữ là trình độ tương đương với trình độ sử dụng ngôn ngữ của người bản ngữ được đào tạo bài bản.

Quy định này không thuyết phục!

Trước hết, tại sao Thứ trưởng lại cần phải có trình độ ngoại ngữ cấp độ 6? Cá nhân tôi thấy rằng quy định này không thuyết phục. Đồng ý rằng chúng ta cần nâng cấp chất lượng chuyên môn và khả năng hội nhập của cán bộ, nhưng đó là đối với bộ máy, chứ không riêng gì thứ trưởng. Thêm nữa, càng ở cấp cao, đòi hỏi về năng lực lãnh đạo và tổ chức càng lớn, đồng thời các yêu cầu có tính chất kỹ thuật càng trở nên ít cấp thiết. Tất nhiên, nếu các thứ trưởng thành thạo ngoại ngữ thì rất tốt, nhưng điều cần hơn ở họ là tầm nhìn, khả năng quản lý, và khả năng dùng người, trong đó có khả năng dùng người giỏi ngoại ngữ. Nếu chúng ta quy định cứng nhắc điều kiện về ngoại ngữ, nhiều người có năng lực lãnh đạo và chuyên môn giỏi sẽ bị loại ra.

Thứ hai, giả sử các thứ trưởng cần phải có năng lực ngoại ngữ cấp độ 6 (tương đương C2 theo khung chiếu Châu Âu), liệu chúng ta có thể đào tạo được những thứ trưởng đạt trình độ đó không? Theo tôi, trừ những người đã đạt trình độ ngoại ngữ đó rồi, việc đạt trình độ đó trong vòng 1 - 2 năm là không tưởng. Xin nhớ rằng ngay cả giáo viên dạy ngoại ngữ ở bậc phổ thông hoặc đại học, phần lớn cũng chưa đạt trình độ đó. Đa số giáo sư đại học của Việt Nam, tức là những người làm việc trong lĩnh vực học thuật, cũng chưa đạt được trình độ C2 như vậy. Và thật vô lý nếu đòi hỏi tất cả các nhà quản lý cấp Thứ trưởng phải đạt trình độ đó, trong khi họ có thể dùng phiên dịch.

Thứ ba, giả sử chúng ta có thể đào tạo được đội ngũ thứ trưởng có trình độ ngoại ngữ như vậy, tại sao chúng ta không đòi hỏi chứng chỉ IELTS, TOEFL hay TOEIC, mà lại đưa ra tiêu chí là cấp độ 6 do Bộ GD-ĐT quy định. Bởi lẽ, việc đòi hỏi chứng chỉ IELTS, TOEFL hay TOEIC sẽ giúp chúng ta phòng chống tiêu cực trong thi cử và cấp bằng, đồng thời giúp cho quá trình bổ nhiệm công bằng và khách quan hơn".

Đồng quan điểm với TS Lập, ông Lê Quốc Hạnh, trưởng phòng đào tạo trường ĐH Hà Nội cho biết: “Tôi hoan nghênh việc đánh giá vai trò quan trọng của ngoại ngữ trong công tác quản lý, điều hành, đối ngoại, hoạch định chính sách của công chức trong các cơ quan hành chính nhà nước, đặc biệt là đối với cán bộ cao cấp”.

Tuy nhiên, ông Hạnh cho rằng, nếu đưa ra các tiêu chí cứng nhắc về ngoại ngữ để bổ nhiệm thì e rằng không thuyết phục, thiếu thực tế.

Ông Hạnh dẫn giải, để đạt được trình độ ngoại ngữ ở cấp độ 6/6 theo Khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dùng cho Việt Nam được Bộ GD-ĐT ban hành ngày 24/1/2014, tương đương cấp độ C2 theo Khung tham chiếu chung Châu Âu. Về ngôn ngữ, thì người sử dụng ngoại ngữ có thể hiểu một cách dễ dàng hầu hết văn nói và viết; có thể tóm tắt các nguồn thông tin nói hoặc viết, sắp xếp lại thông tin và trình bày lại một cách logic; có thể diễn đạt tức thì, rất trôi chảy và chính xác, phân biệt được các ý nghĩa tinh tế khác nhau trong các tình huống phức tạp. Đây là trình độ tương đương với trình độ sử dụng ngôn ngữ của người bản ngữ được đào tạo bài bản. Đạt được trình độ này quả là rất khó, thậm chí đối với các giáo viên chuyên ngữ!.

Theo ông Hạnh, tiêu chí về trình độ ngoại ngữ nên được đưa ra như một điều kiện có thể thực hiện được khi cần bổ nhiệm một vị trí có nhiều ứng viên xứng đáng, tương đương nhau ở các tiêu chí cơ bản khác đối với công chức. Việc khuyến khích về năng lực ngoại ngữ cũng na ná như việc cộng điểm cho các đối tượng ưu tiên trong tuyển sinh đại học vậy.

Về phía mặt học thuật trình độ ngoại ngữ C2 theo khung chiếu châu Âu, ông Jacques Gilles Souliere (ảnh) - Giám đốc học vụ Trung tâm Anh ngữ GLN cho biết: “Nhìn chung, sẽ mất trên dưới 1 năm để học tốt Tiếng Anh lên đến trình độ C2. Điều này bao gồm từ 9 đến 12 tiếng 1 tuần học cùng với giáo viên cộng với thời gian tương đương như vậy dành cho việc làm bài tập về nhà. Một yếu tố cực kỳ quan trọng khác là khả năng một người có thể tiếp thu nhanh tới cỡ nào đối với ngôn ngữ. Đối với 1 số người có năng khiếu, họ sẽ học dễ dàng hơn rất nhiều so với những người không có năng khiếu.   Tuổi tác cũng là một yếu tố quyết định đến việc tiếp thu này (tuy còn gây tranh cãi) nhưng yếu tố quan trọng hơn cả là sự quyết tâm và cam kết (commitment) với việc học. Khoảng thời gian mà họ dành cho việc học chắc chắn sẽ quyết định việc họ thành công sớm hay không.   Một yếu tố quan trọng khác là môi trường. Những người Việt mà tôi biết có khả năng dùng ngôn ngữ tiếng Anh rất tốt, ví dụ như các thầy cô giáo dạy ở các trường đại học đều có quãng thời gian ở nước ngoài.    Theo ông Jim Han - Phó Tổng Giám đốc công ty Langmaster: “Để đạt trình độ C2 hoàn toàn không hề dễ dàng vì trình độ C2 thể hiện năng lực ngôn ngữ rất cao. Người đạt được trình độ C2 có thể sử dụng tiếng Anh tương đương với những người bản ngữ được học tập bài bản tại các trường đại học. Cho đến thời điểm hiện tại, rất ít người tại Việt Nam đạt được IELTS 8.0- 9.0 (tương đương với C2 theo khung quy đổi năng lực Tiếng Anh quốc tế). Nói cách khác, để đạt được trình độ C2, hoặc tương đương C2, người học cần đầu tư nhiều thời gian vào việc học Tiếng Anh học thuật, tăng cơ hội tiếp xúc với nguồn tư liệu bản ngữ càng nhiều càng tốt. Và, nên học càng sớm càng tốt, vì tuổi tác cũng là một trong những hạn chế khi học tiếng Anh muộn".