Ngày mai, truy điệu và an táng GS Nguyễn Tài Cẩn tại Nghệ An

Lễ truy điệu sẽ được cử hành vào lúc 8 giờ ngày 12/4/2011, tại Trường tiểu học xã Thanh Văn, Thanh Chương và lễ an táng được cử hành tại nghĩa trang xã Thanh Văn.

Giáo sư Nguyễn Tài Cẩn sinh ngày 22/5/1926 tại làng Thượng Thọ (nay thuộc xã Thanh Văn, Thanh Chương, Nghệ An).

Lúc nhỏ ông tiếp thụ Hán học trong một gia đình Nho học, sau đó theo học trường Quốc học Huế.

Sau Cách mạng Tháng Tám, ông đã tham gia các công tác kháng chiến tại Nghệ An và là Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam từ năm 1949.

Ông bắt đầu dạy học từ năm 1948. Năm 1952, ông được bổ nhiệm làm trợ lý Đại học lớp đầu tiên tại Liên khu 4, năm 1953 - 1954 là Trưởng phòng chuyên môn của Khu Giáo dục Liên khu 4.

Từ năm 1955 đến năm 1960, ông được Bộ Giáo dục cử làm chuyên gia Việt ngữ học đầu tiên của nước ta tại Liên Xô (cũ) ở Trường Đại học Tổng hợp Leningrad. Năm 1960, ông bảo vệ thành công luận án Phó tiến sĩ Ngữ văn đầu tiên của Việt Nam tại Liên Xô về ngôn ngữ học với đề tài Từ loại danh từ tiếng Việt. Từ năm 1960 đến năm 1971, ông làm Chủ nhiệm Bộ môn Ngôn ngữ học, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội. Năm 1980, ông được Nhà nước phong học hàm Giáo sư. Trong các năm 1982, 1988 - 1990, ông được mời thỉnh giảng tại Trường Đại học Tổng hợp Paris 7 (Pháp), năm 1991, tại Viện Đại học Conell (Mỹ).

Năm 2000, GS Nguyễn Tài Cẩn được Nhà nước tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về các công trình ngữ pháp và lịch sử tiếng Việt.

GS Nguyễn Tài Cẩn là một trong những chuyên gia đầu ngành của ngôn ngữ nước ta, ông đã đào tạo rất nhiều thế hệ sinh viên, nghiên cứu sinh chuyên ngành ngôn ngữ học, Việt ngữ học, Hán - Nôm. Ông có công lớn trong việc xây dựng chuyên ngành ngôn ngữ học tại Trường ĐH Tổng hợp Hà Nội, nay là Khoa Ngôn ngữ học của Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn, thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội.

Trong lĩnh vực nghiên cứu, GS Nguyễn Tài Cẩn là một chuyên gia ngôn ngữ học am hiểu sâu sắc nhiều lĩnh vực, đặc biệt là Việt ngữ học và Hán - Nôm. Ông là chuyên gia hàng đầu của ngôn ngữ học Việt Nam. Ba lĩnh vực ông có đóng góp nổi bật là: Ngữ pháp học, Lịch sử tiếng Việt và Văn bản học. Ông là người am hiểu sâu sắc phương diện đồng đại và lịch đại trong nhiều địa hạt (ngữ pháp, ngữ âm, từ nguyên, văn tự) và đã dành nhiều thời gian để viết các giáo trình và chuyên khảo.

Các tác phẩm chính của ông đã được xuất bản là: Từ loại danh từ tiếng Việt (1975, 1977, 1996); Nguồn gốc và quá trình hình thành cách đọc Hán Việt (1979, 2000); Một số vấn đề về chữ Nôm (1983); Giáo trình lịch sử ngữ âm tiếng Việt - sơ thảo (1995); Ảnh hưởng Hán văn Lý Trần qua thơ và ngôn ngữ thơ Nguyễn Trung Ngạn (1998); Tìm hiểu kỹ xảo hồi văn liên hoàn trong bài Vũ trung sơn thủy của Thiệu Trị (1998); Một số chứng tích về ngôn ngữ, văn tự và văn hóa (2001); Tư liệu Truyện Kiều: bản Duy Minh Thị 1872 (2002); Tư liệu Truyện Kiều: từ bản Duy Minh Thị đến bản Kiều Oánh Mậu (2004); Tư liệu Truyện Kiều: thử tìm hiểu bản sơ thảo Đoạn trường tân thanh (2008); Cùng Nguyễn Tài Chất khảo sát về thơ Đinh Nhật Thận qua “Thu Dạ Lữ Hoài ngâm” (2008).

GS Nguyễn Tài Cẩn còn là tác giả của nhiều bài báo khoa học xuất bản ở trong và ngoài nước, nhiều báo cáo khoa học ở các hội nghị khoa học quốc tế.

GS Nguyễn Tài Cẩn tạ thế ngày 25/2/2011 tại Matxcơva (Nga) và sẽ được an táng tại quê nhà vào ngày mai 12/4.

Nguyễn Duy