Khi giờ học khởi đầu bằng xem tranh và "ngửi" sản vật

Từ ngày 25-26/8, tại Hà Nội, tổ chức phi Chính phủ VVOB (vương quốc Bỉ) phối hợp cùng Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức tập huấn về "Học thông qua Chơi" dành cho cán bộ quản lý 55 tỉnh thành trên cả nước.

Hoạt động này nằm trong khuôn khổ dự án "Lồng ghép Học thông qua Chơi cho học sinh Việt Nam - iPLAY", do Bộ Giáo dục và Đào tạo và Tổ chức phi Chính phủ VVOB (Vương quốc Bỉ) phối hợp triển khai từ năm 2019 đến năm 2023 tại 8 tỉnh thành trên cả nước, gồm: Thái Nguyên, Lai Châu, Hà Giang, Quảng Trị, Quảng Ngãi, Đà Nẵng, Nghệ An và TP Hồ Chí Minh.

"Học thông qua Chơi"

Khác với mọi ngày, giờ học tại một lớp của Trường tiểu học Phú Thịnh (Đại Từ, Thái Nguyên) bắt đầu không theo thông lệ.

Bàn ghế của lớp học được xếp gọn sang một bên, thay vào đó là tranh ảnh, sản vật địa phương được cô giáo Nguyễn Ánh Tuyết sắp xếp thành 6 nhóm.

Thay vì khởi đầu bằng bảng đen và phấn trắng, giờ học của các em bắt đầu bằng bài hát "Quê hương tươi đẹp".

Sau đó, cô giáo khéo léo đặt câu hỏi, yêu cầu học sinh giới thiệu những nơi mình từng được đi du lịch, hoặc đã từng biết qua những địa danh du lịch nào.

Ở phần 2 là hoạt động khám phá, học sinh sẽ chia nhóm để tìm hiểu về 6 địa danh du lịch gồm: Hà Nội, Hạ Long, Sapa, Huế, TP Hồ Chí Minh, Đắk Lắk.

Mỗi địa điểm, giáo viên sẽ trưng bày các hình ảnh đẹp cùng nhiều đặc sản tiêu biểu của địa phương.

Trẻ sẽ tìm hiểu về các địa phương thông qua việc xem tranh, "ngửi" sản vật đồng thời ghi nhớ những điều "tai nghe mắt thấy".

Khi có hiệu lệnh từ cô giáo, trẻ sẽ đến địa danh kế bên và kể lại cho các bạn cùng nghe về những hình ảnh, những đặc sản địa phương phong phú mà mình đã nhìn thấy.

Thay vì đọc chép như trước đây, từ hoạt động này, các em sẽ ghi nhớ kiến thức rất tự nhiên và đầy hứng thú.

Tương tự như việc học thông qua xem tranh và "ngửi" sản vật, tại một trường tiểu học khác, giờ Khoa học và sức khỏe của các em bắt đầu từ 5 "khoa": "Khoa Xương";  "Khoa Cơ"; "Khoa Cơ quan Tiêu hóa"; "Khoa Tiêu hóa thức ăn"; "Khoa Vận động".

Sở dĩ như vậy vì giáo viên đã thay đổi hình thức truyền thụ, từ đó mang đến cho cả cô và trò những cảm xúc thích thú và trải nghiệm mới mẻ bằng các nhóm hoạt động trên đây.

Ở mỗi hoạt động, học sinh được tự mình hoàn thành các nhiệm vụ cùng với bạn trong nhóm.

Học sinh được tự nhớ - nhắc lại những kiến thức đã học qua chủ đề "Con người và sức khỏe" để tự tin khi trình bày những hiểu biết, kết quả làm việc của nhóm mình.

Lớp học không còn ngồi cố định như những tiết học truyền thống - không chỉ có một vị trí bảng mà giờ đây mỗi nhóm là một bảng lớp.

Việc thay đổi hướng nhìn và xoay chuyển vị trí ngồi cũng là một hình thức thu hút và làm trẻ không chán trong tiết học.

Phương pháp học tập này sẽ giúp học sinh được tự mình trải nghiệm, khám phá, phát hiện và giải quyết vấn đề. Giáo viên sẽ đóng vai trò là người khuyến khích khả năng học và hỏi qua các hoạt động giúp kích thích khả năng suy nghĩ của trẻ.

Để Chơi không chỉ là trò chơi

Ông Koen Verrecht, Cố vấn Giáo dục Chiến lược của VVOB cho biết: "Khi giới thiệu về cách tiếp cận "Học thông qua Chơi", giáo viên, cán bộ quản lý nhà trường và cán bộ giáo dục thường hỏi chúng tôi rằng, họ nên làm như thế nào".

Chuyên gia này cho rằng, sẽ rất dễ dàng nếu chúng ta có một quy trình để tuân theo. Vấn đề ở đây, cách tiếp cận dạy học này không có công thức cố định nào để thực hiện.

Tất cả phụ thuộc vào giáo viên, họ có thể chủ động lập kế hoạch bài dạy, pha trộn để tạo nên vô số những các thức, những tiết học thú vị khác nhau.

Cô Lê Thị Nếp, Trường Tiểu học & THCS Bắc Sơn, Thái Bình cũng nhớ lại, cô đã nhiều lần mày mò tìm phương thức để học sinh vui hơn trong học tập nhưng cũng chỉ dừng lại ở ý tưởng.

"Thế rồi khi được tiếp cận với việc dạy học thông qua chơi, tôi mới "vỡ" ra: À đây rồi, hóa ra đây là hướng đi tiếp theo của mình và mình rất vui khi xây dựng tiết học", cô Nếp nói.

Tại buổi tập huấn ngày 25/8, bà Karolina Rutkowska, Trưởng văn phòng dự án, tổ chức VVOB tại Việt Nam cho hay, nếu để đơn lẻ thì trò chơi đơn thuần chỉ là trò chơi tiêu tốn nhiều năng lượng mà thôi.

Thế nhưng khi các hoạt động "Học thông qua Chơi" được giáo viên lồng ghép vào bài giảng, các tiết học sẽ theo xu hướng lấy học sinh làm trung tâm, thậm chí học sinh có thể giúp dẫn dắt tiết học làm tăng tính tự chủ trong học tập.

Đây là mục tiêu của Dự án "Học thông qua Chơi" muốn hướng tới, đồng thời là hướng tiếp cận phù hợp với học sinh trong Chương trình giáo dục phổ thông mới sắp tới.
Ông Đinh Văn Phương, Chuyên viên chính, Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục (Bộ GD&ĐT) cũng nói rằng, Chương trình giáo dục phổ thông mới (Chương trình giáo dục phổ thông 2018) đang trong giai đoạn nước rút và rất cần những kiến thức, kỹ năng để đổi mới phương pháp theo hướng phát huy phẩm chất của học sinh tiểu học.

Do đó, những đợt tập huấn và hướng dẫn giáo viên như trên, sẽ giúp các đơn vị quản lý có thêm kiến thức để vận dụng ở địa phương.

Chia sẻ với PV Dân trí, ông Nguyễn Bảo Châu, cán bộ điều phối dự án cho biết, từ năm 2019 đến nay, có khoảng 200 khóa tập huấn về "Học thông qua Chơi" được tổ chức.

"Từ năm 2022- 2023, trong khoảng thời gian thực hiện dự án, các khóa tập huấn sẽ được nhân rộng ra toàn quốc theo phương thức từ cán bộ quản lý đến giáo viên cốt cán và triển khai về tận các nhà trường.

Việc "Học thông qua Chơi" nhằm đổi mới kỹ thuật dạy học, chú trọng đến người học, lấy người học làm trung tâm, giúp phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh.

Điều này cũng phù hợp và góp phần thực hiện mục tiêu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 hiện nay", ông Châu nói.

Cũng theo chuyên gia này, trước thực tế hiện nay ở một số thành phố lớn, lớp học còn quá tải hoặc điều kiện cơ sở vật chất chưa đảm bảo, cũng là một trong những thách thức với chương trình.

Do đó, giáo viên phải "tùy cơ biến hóa" sao cho phù hợp với thời gian và đối tượng học sinh của địa phương.

Chẳng hạn nếu học sinh đông, lớp chật, giáo viên có thể thay hoạt động vận động bằng cách cho các cặp đôi trao đổi hoặc lên bảng thực hiện các hoạt động khám phá, câu đố…. liên quan đến bài học

Cho dù bằng cách thức nào, mục tiêu mà giáo viên cần hướng tới là giúp học sinh có một môi trường học tập vui vẻ qua mỗi tiết học, thúc đẩy sự tham gia và tự chủ của học sinh từ đó các em có thể nhớ bài nhanh hơn, kết nối bài học với đời sống thực tế tốt hơn.