Học sinh giỏi quốc tế: Bước trên đường sự nghiệp

1. Cuối năm 2002, trường THPT Trần Phú, Hải Phòng trở thành danh từ xuất hiện liên tiếp trên báo chí... cùng sự đăng quang của Hoa hậu Việt Nam Phạm Thị Mai Phương. Kỳ thi đại học năm 2003, lại một lần nữa trường này gây xôn xao dư luận với ý kiến xin đặc cách vào đại học cho người đẹp này.

Cùng 2 thời điểm ấy, một nữ sinh của trường, cũng dân chuyên khối ngành tự nhiên, cùng khoá với Hoa hậu lần lượt mang về 2 giải học sinh giỏi (HSG) quốc tế trong môn Hoá (HCB năm 2002 tại Groningen, Hà Lan và HCV năm 2003 tại Athens, Hy Lạp).

Một số phóng viên của vài tờ tạp chí Người đẹp, Thời trang... ngay lập tức chú ý đến cô học sinh duyên dáng, thông minh và đa tài: hoạt động phong trào, chơi đàn, hát hay...

"Em tên là Cao Thị Phương Anh, có một anh trai rất vui tính. Nhà em ở Hải Phòng, trong một ngõ nhỏ, và bố mẹ đều là dân thường". Cô bé ấy đã giới thiệu rất đơn giản về mình như thế ở phần lý lịch trích ngang, trong mail trả lời phỏng vấn.

Học khá các môn tự nhiên từ cấp 1 và cấp 2, Phương Anh chọn chuyên Hoá khi vào lớp 10, vì "nó thú vị và ít nặng nề hơn đối với con gái so với Toán và Lý".

Tháng 10/2005, đến lớp cử nhân tài năng, khoa Hoá, ĐHKHTN Hà Nội tìm thì được biết, Phương Anh vừa nhận học bổng sang Pháp, học Ecole Polytechnique (ở Việt Nam thường gọi là ĐH Bách Khoa Paris), qua một kỳ thi với sự giới thiệu của các thầy trường ĐHKHTN HN.

Hiện tại, Phương Anh đang theo khoá học tiếng do trường Polytechnique tổ chức tại Cherbourg, miền Bắc nước Pháp. Cô bé cho biết, sẽ tiếp tục chuyên ngành Hóa ứng dụng.

2. THPT chuyên Lam Sơn, Thanh Hoá là "địa chỉ tạm trú" của khá nhiều HSG quốc tế: Nguyễn Văn Quang, Vũ Xuân Hạ, Đỗ Ngọc Minh, Ngô Diên Hy, Bùi Anh Văn, Cao Văn Hạnh, Nguyễn Thành Vinh, Nguyễn Phi Lê, Lê Đình Hùng... Đỗ Quang Yên (HCB IMO 1998 và HCV IMO 1999) là một trong số đó.

Sang học ở ĐH Công nghệ Sydney, 3 lần liên tiếp Yên có tên trong Dean's List của Khoa Kỹ thuật, dành cho những SV xuất sắc nhất của khoa. "Hầu hết những bạn Việt Nam đi học cùng em đều có tên trong danh sách này. Đây là điều dễ hiểu vì các bạn đều là những SV xuất sắc nhận học bổng của Chính phủ Úc".

Tuy nhiên, Yên cho biết, việc là thành viên trong Dean's List cũng có ích trong những bước xin học bổng ở các bậc học cao hơn. 

Gửi hồ sơ xin học bổng TS trong 3 ngành: Kỹ thuật điện tử, Khoa học máy tính và Toán lý thuyết và ở cả 3 ngành, đều được nhận vào các trường Top 5 và Top 10 của Mỹ, nhưng Yên chọn học Toán lý thuyết.

Trường ĐHTH California, Los Angeles (UCLA) chỉ là một chi nhánh của ĐHTH California, tuy nhiên là một trong những trường có lượng SV đông nhất nước Mỹ và là trường rất mạnh về Toán lý thuyết. Tại đây, Yên gặp lại Lê Thái Hoàng, bạn thi IMO năm xưa (cựu SV Ecole Polytechnique, Pháp), cũng theo con đường này.

Quyết tâm theo Toán lý thuyết, Yên có sự tự hào của một SV Toán về đội ngũ giảng viên trường mình, đặc biệt như GS Terence Tao (sinh năm 1975), 11 tuổi thi IMO, 13 tuổi được HCV, 21 tuổi hoàn thành Tiến sĩ tại Princeton, 24 tuổi thành GS đầu ngành, được dự đoán năm nay sẽ được giải thưởng Field.

Trong thời gian học máy tính ở ĐH, Yên đã hoàn tất 3 đề tài nghiên cứu, trong đó có một luận án tốt nghiệp về Lý thuyết truyền dẫn, một về siêu máy tính, dùng trong xử lý nhân ma trận, một về Trí tuệ nhân tạo và tham gia phát triển một Thư viện nhân ma trận viết bằng C++ trên Unix. 

“Nói chung, những đề tài này đều hay nhưng chẳng hiểu sao em vẫn thích học Toán lý thuyết hơn cả. Đối với em, nơi nào có điều kiện phát triển khả năng khoa học, nơi đó sẽ phù hợp với em nhất" - Yên nói. 

3. Trở về từ IPhO (International Physics Olympiad - kỳ thi HSG quốc tế môn Vật lý) năm 2005. Nguyễn Thị Phương Dung, học sinh PTTH chuyên Vĩnh Phúc trở thành mối quan tâm của báo giới. Lý do: Trong 400 thí sinh của 74 đoàn dự thi, Dung là nữ duy nhất đoạt HCV. Đây cũng là HCV duy nhất của đoàn Việt Nam.

Những ngày sau đó, các hàng tít như “Cô bé vàng”, “Gương mặt vàng” và hình ảnh Dung... liên tục xuất hiện trên các phương tiện truyền thông. Được khen ngợi, được lăng xê... đôi khi gây tâm lý tự mãn cho những cô cậu vị thành viên. Nhưng, Dung không phải là cô bé dễ ảo tưởng.

Thi cử, ngoài các yếu tố thuộc về khả năng, trình độ, đôi khi còn là may mắn. Ở kỳ thi Olympic khu vực châu Á – Thái Bình Dương, Dung chỉ được giải khuyến khích.

"Thằng bạn cùng lớp em nói: Trước đây tao cứ nghĩ bọn HSG quốc tế là kinh khủng lắm, thần tượng lắm. Bây giờ, mày cũng được HCV quốc tế. Hoá ra, bọn ấy cũng chả siêu sao gì, bình thường như ai”.

Hơi đậm người, tóc cắt ngắn, hay tươi cười... Dung hồn nhiên tường thuật lại lời một cậu bạn thân.

Gặp lại vào kỳ thi Olympic sinh viên toàn quốc môn Vật lý cuối năm 2005, cô bé vui mừng khoe “Đội trường em giải Nhất tuyệt đối toàn đoàn”. Một lần nữa, Dung là thành viên nữ duy nhất và đóng vai trò quan trọng trong phần thực hành, kiếm thêm điểm cho đội trường ĐHKHTN Hà Nội".

Căn gác trọ rộng 6m2 ở tầng 3 một ngôi nhà trong khu Nhân Chính, Quận Thanh Xuân là thế giới riêng của Dung, nhưng công suất sử dụng không nhiều. Đi học cả ngày tại lớp Cử nhân tài năng Vật lý, trưa ăn cơm bụi, tụ tập bạn bè học nhóm, và thời gian còn lại dành cho những hoạt động giải trí tất yếu của một người trẻ. 

Tiền thưởng HSG quốc tế của Bộ GD-ĐT được 15 triệu nhưng đưa cho mẹ giữ hộ. Vẫn đi xe đạp mini, đơn giản vì cảm thấy thoải mái hơn và chưa có nhu cầu.

Những năm cấp 3 dành thời gian nhiều cho việc học đội tuyển, ít chú trọng các môn khác, Dung tiếc nhất là mình không giỏi ngoại ngữ. “Ở lớp em có nhiều bạn học rất giỏi, toàn diện. Em muốn đầu tư học tiếng Anh tốt hơn, để có thêm các cơ hội du học". 

4. Với đa số những người trẻ ở thế hệ 7X, 8X, huy chương Olympic quốc tế là những kỷ niệm đẹp thời học trò và cũng là bước khởi đầu thuận lợi cho họ trên con đường học vấn và sự nghiệp sau này.

Tốt nghiệp Ecole Polytechnique (ĐH Bách Khoa Paris), Nguyễn Đức Trung Kiên (HCB IPhO 1996 và 1997) làm tiếp Tiến sỹ về Vật lý chất rắn tại ĐH Địa Trung Hải, Marseille. Hiện tại, Kiên đi sâu hơn vào nghiên cứu các chất bán dẫn và cấu trúc nano, cho những đề tài thuộc lĩnh vực Quang điện tử. 

"Mình muốn làm việc ở nước ngoài 3,4 năm tích luỹ thêm kinh nghiệm và kiến thức trước khi về Việt Nam" - Kiên nói.

Nguyễn Thành Trung, cựu học sinh khối chuyên Lý, ĐHTH Hà Nội, HCĐ IPhO năm 1999 tại Italia đang là NCS ngành Vật lý chất rắn tại Trung tâm Năng lượng Nguyên tử Pháp (Commisariat à l'Energie Atomique CEA/Saclay).

Trung cũng là một người tích cực với các hoạt động, hiện là Phó Chủ tịch phụ trách mảng Học tập - Đời sống của Chi hội SV Paris.  

Hoàng Ngọc Thạch, cựu học sinh Quốc học Huế, HCĐ IPhO năm 2000 có hướng đi khác hơn. Tham dự Paris Air Show 2003, ấn tượng về sự phát triển của ngành hàng không Pháp, Thạch quyết định đi theo ngành này.

Tháng 9 tới, Thạch sẽ tốt nghiệp ĐH Hàng không Supaero (trường lớn trong ngành này) và sẽ học tiếp thạc sỹ. Thạch cho biết dự định sẽ tìm hiểu về kinh tế tài chính hàng không để có thể làm việc ở nước ngoài lấy kinh nghiệm trước khi "hồi hương" xây dựng sự nghiệp.

Không chỉ có những bạn kể trên, mà còn rất nhiều những bạn khác nữa, có nhiều điều kiện để phát triển cơ hội học tập và nghề nghiệp. Không bị bó buộc bởi những lý tưởng đao to búa lớn... Họ cũng giống như rất nhiều những bạn trẻ ở lứa tuổi 20 đang "walk the line" trong cuộc sống hôm nay...

Theo Hoàng Lê 

Vietnamnet