Học sinh có nên "kinh doanh"?

Đủ kiểu kinh doanh

"Các bạn nữ lớp em đã nảy ra sáng kiến đi mua những món đồ nhỏ như kẹp tóc, sổ nhạc, hay làm thiệp... để bán cho bạn bè trong lớp. Thường các bạn ấy bán giá rẻ thôi, không lấy lời nhiều" - em Hoàng Thị Thu - học sinh lớp 3 (Q.Thủ Đức, TPHCM) cho biết. Một số bạn nam ở lớp Thu thì cho bạn thuê các món đồ chơi điện tử như máy bay điều khiển, người máy, giá từ 500-2.000đ/ngày tùy theo sản phẩm. Còn em Nguyễn Văn Lâm - học sinh lớp 4 (H.Củ Chi) thì nuôi cả một hồ cá xiêm, cá bảy màu trong vườn nhà. Mỗi hôm đi học, Lâm chỉ đem vài con đẹp theo "chào hàng". Nếu bạn nào thích thì sau giờ học em sẽ dẫn về nhà để chọn. Lâm khoe: "Cứ bốn tháng em bán một đợt cá, trừ chi phí mua cá, thức ăn... em lãi được hơn 200 ngàn đồng".

Công phu hơn, em Võ Thanh Từ - lớp 5 (Q.2, TPHCM) thì bán những chiếc túi len nhỏ xíu do em tự đan. "Chiếc túi len cất được bút, tẩy, thước kẻ rất đẹp. Ban đầu em không định bán nhưng các bạn thấy em đan đẹp nên hay nhờ đan để làm quà tặng bạn bè. Em bán chủ yếu là lấy đủ tiền len và một ít tiền công thôi, các bạn vui thì em cũng thấy vui khi các bạn sử dụng sản phẩm của mình" - Từ chia sẻ.

Cho vay lấy lãi, giải bài tập lấy tiền

Một số học sinh khác còn cho bạn vay tiền lấy lãi. Em Nguyễn Phương Nam, (học sinh lớp 3, Q.1, TPHCM) kể: Lớp em có mấy bạn thường cho bạn khác mượn tiền rồi lấy lãi, cứ 1.000đ trả lãi 100-200đ/ngày. "Nhiều bạn mượn tiền chơi game nên bị nợ tiền đến cả trăm ngàn. Khi đòi không có trả còn cãi lộn, có khi đánh nhau nữa. Việc này cô giáo em không biết đâu" - Nam tiết lộ. Gần đây, tại trường T.Q.T, Q.3, TPHCM có nhóm học sinh lớp 5 cho bạn vay tiền cứ 10.000đ/tuần thì trả thành 15.000đ - 30.000đ, nhiều em nợ lâu không có tiền trả, thường bị hăm dọa. Học sinh vay tiền lãi cao từ bạn phần lớn là để chơi game hoặc tụ tập "ăn chơi". Theo em Hồ Văn Út, học sinh lớp 8 (Q.3, TPHCM): "Lớp em có bạn vay hơn 50 ngàn nhưng đến cuối tháng số tiền lên đến mấy trăm ngàn, không có tiền trả, bị bạn tát vào mặt, phải đem thế chấp cả chiếc đồng hồ mẹ tặng để trả nợ, không thì bị bạn hăm dọa tiếp tục đánh".

Ngoài chuyện cho vay tiền lãi cao, các học sinh còn "kinh doanh" cả việc giải bài tập về nhà cho những bạn làm biếng hoặc không biết giải. Theo một số học sinh lớp 10 (Q.5, TPHCM), phần lớn những bạn nào có nhu cầu mượn bài tập của bạn để chép thì phải bỏ tiền ra để mua.

Giá mỗi bài khác nhau, tùy theo khó hay dễ, dao động từ 5.000-10.000đ. Với kiểu "kinh doanh" giải bài tập này, những học sinh có tiền thường không chịu học tập mà nhờ bạn giải giúp mỗi khi có bài tập về nhà. Em Bùi Xuân Hiếu (học sinh lớp 11, Q.6, TPHCM) kể: "Năm lớp 10, em nhờ bạn làm giúp bài tập làm văn về nhà rồi trả 50 ngàn đồng. Ai ngờ bạn ấy còn làm giúp cho sáu bạn khác cũng na ná giống bài em. Cô giáo phát hiện và "thưởng" mỗi bạn một điểm không".

Riêng các môn như Toán, Lý, Hóa thì các học sinh mua bài giải về nhà ít bị phát hiện hơn. "Lớp em có một bạn viết thư tỏ tình với bạn gái rất hay nên có nhiều bạn trong lớp và lớp khác nhờ viết với giá mỗi bức là 10.000đ. Nếu bạn ấy mỗi ngày viết 10 bức thì "thu nhập" rất khá” - em Ngô Văn Lộc (học sinh lớp 11, Q.1, TPHCM) cho hay.

Phụ huynh lo ngại

Hầu hết các phụ huynh đều không ủng hộ việc học sinh kinh doanh. Chị Nguyễn Thị Lan Q.1, TPHCM, có con đang học lớp 5, cho rằng: "Trẻ ham kinh doanh sẽ bị phân tán thời gian, khó tập trung học. Con tôi, lúc trước cũng thích kinh doanh bằng cách mua dế về rồi bán lại kiếm lời. Tôi khuyên cháu nên lo học và cháu không làm việc này nữa". Còn chị Võ Thị Uyên, giáo viên dạy lớp 8, Q.7, TPHCM thì bày tỏ: "Tôi không đồng ý với việc học sinh cho bạn vay tiền với lãi suất cao hay giải bài tập để lấy tiền. Nếu tình trạng này diễn ra càng lâu thì tính thực dụng và sự vụ lợi trong học tập của các em càng lớn. Không thể có việc kinh doanh kiểu này trong nhà trường. Tất nhiên, thật khó mà phát hiện nếu phụ huynh không giám sát con mình một cách kỹ lưỡng".

Tuy nhiên, cũng có ý kiến của phụ huynh cho rằng, nên khuyến khích việc kinh doanh của các em. "Tôi nghĩ trẻ sớm kinh doanh sẽ giúp các em tự khẳng định mình, biết quý trọng công sức mình làm ra. Dù vậy, phụ huynh cũng nên khuyên con đừng lấy lợi nhuận ra làm mục tiêu, mà thông qua tự kinh doanh, các em sẽ có nhiều kinh nghiệm, sẽ năng động hơn. Nhiều trường ở nước ngoài còn khuyến khích cho học sinh kinh doanh khi đã trình bày ý tưởng với nhà trường và phụ huynh. Sau đó nhà trường sắp xếp để tổ chức buổi bán hàng, khách hàng là phụ huynh và các học sinh. Tiền lợi nhuận sẽ dùng làm quỹ từ thiện. Như vậy sẽ hướng học sinh sớm có ý thức quan tâm đến cộng đồng hơn" - anh Hồ Văn Thảo chia sẻ.