“Giáo dục gia đình không còn tiêu chí đạo đức rõ ràng nữa?!”

HSSV nói dối, quay cóp, phạm tội… ngày càng gia tăng

Trong những hội thảo gần đây nhiều nhà nghiên cứu đã công bố những con số khảo sát về học sinh phạm tội ngày càng nhiều.

TS. Nguyễn Văn Tập, Hội viên Hội Khoa học tâm lý - Giáo dục (Hội KHTL- GD) ngành Công an đã đưa ra kết quả khảo sát thực trạng tội phạm hình sự do vị thành niên gây ra trên địa bàn thành phố Hà Nội từ năm 2007 đến năm 2011 có 2469 em phạm tội bị khởi tố bị can chiếm 5,9% tổng số người bị khởi tố hình sự.

Trong đó, tội trộm cắp tài sản là tội danh vị thành niên phạm vào nhiều nhất, trong 2469 em bị truy tố thì đã có 648 em phạm tội trộm cắp tài sản, chiếm 26,24% tổng số em phạm tội.

Sự gia tăng đột biến của tệ nạn ma túy học đường ngày càng trở thành vấn đề nhức nhối. Nếu như năm 2004 chỉ có 600 học sinh, sinh viên nghiện ma túy, thì đến năm 2007 con số này đã tăng lên 1.234 học sinh, sinh viên.

Trước những con số giật mình thế này, theo Tiến sĩ Tập: “Động cơ của các em phạm tội trộm cắp tài sản là để thoả mãn nhu cầu cá nhân - nhu cầu “cái tôi”, độc lập đã trưởng thành “ người lớn” của mình. Trong khi gia đình, bố mẹ vẫn coi là “trẻ con” không quan tâm đến, không tạo điều kiện để các em khẳng định mình dẫn đến các em phải giấu diếm, lén nút tìm cơ hội, điều kiện thoả mãn mình bằng hành vi trộm cắp tài sản. Tiếp sau tội trộm cắp tài sản là tội cướp tài sản có 618 em, chiếm 25,03% tổng số tội phạm vị thành niên, tội cố ý gây thương tích có 269 em, chiếm 10,89%, tội hiếp dâm và tội hiếp dâm trẻ em có 105 em, chiếm 4,28%.

Theo một khảo sát khác của GS.TSKH Trần Ngọc Thêm, giám đốc Trung tâm Văn hóa học lý luận và ứng dụng - ĐHQG TP.HCM, ở bậc Tiểu học, đã có tới 22% học sinh biết nói dối cha mẹ, còn ở bậc THCS và THPT thì có tới 50% và 64% học sinh “lừa cha dối mẹ”. Và ở bậc ĐH, CĐ có đến hơn 80% sinh viên sẵn sàng nói dối để qua mặt phụ huynh. Nguyên nhân tình trạng nói dối của học sinh, theo GS Thêm là do sự thay đổi nhanh chóng của môi trường, điều kiện sống của các em ngày càng đầy đủ hơn. Bên cạnh những tác động tích cực đã dẫn tới những tác động tiêu cực như giá trị trong xã hội bị đảo lộn và thâm nhập vào giới trẻ.

Tình trạng học sinh đánh nhau ngày càng nhiều, gia đình - nhà trường - xã hội khó kiểm soát?

Quên cách… “dạy con nên người”.

TS. Nguyễn Văn Tập, Hội viên Hội KHTL-GD ngành Công an cho biết, tìm hiểu hoàn cảnh gia đình của số tội phạm vị thành niên và sự ảnh hưởng của gia đình đến hành vi phạm tội của vị thành niên chúng tôi thấy: Có 1494 em có hoàn cảnh kinh tế gia đình nghèo, bố mẹ nghề nghiệp không ổn định chiếm 36,9% tổng số tội phạm vị thành niên; có 1603 em hoàn cảnh kinh tế gia đình đủ ăn, bố mẹ nghề nghiệp ổn định chiếm 39,9% tổng số tội phạm vị thành niên; có 939 em có hoàn cảnh kinh tế gia đình khá giả chiếm 23,2% tổng số tội phạm vị thành niên,

TS Lập cho rằng, yếu tố có ảnh hưởng lớn nhất đến trẻ vị thành niên phạm tội không phải là kinh tế mà là mối quan hệ gia đình. Đặc điểm tâm lý nổi trội của tội phạm vị thành niên là mâu thuẫn với gia đình chiếm một tỷ lệ lớn (76,5%). Mâu thuẫn trong quan hệ với người lớn là đặc trưng của tuổi vị thành niên. Tâm lý học lứa tuổi đã chỉ ra tuổi vị thành niên là tuổi quá độ từ trẻ con lên người lớn, “trẻ con không hẳn là trẻ con, người lớn chưa hẳn là người lớn” hay còn gọi là tuổi “dở ông dở thằng”. Mâu thuẫn trong quan hệ với người lớn góp phần đẩy vị thành niên đến với nhóm bạn bè xấu. Và chính trong mối quan hệ với nhóm bạn bè xấu (có 1766 em chiếm 71,5%), là một trong những nguyên nhân tâm lý dẫn đến hành vi phạm tội của vị thành niên.

Nói về nguyên nhân học sinh phạm tội ngày càng nhiều, ông Đỗ Văn Giảng - Văn phòng Tâm lí học đường, Đinh Tiên Hoàng - Hà Nội, trong gia đình hiện nay, trẻ hiện nay được cha mẹ yêu thương, chăm chút chu đáo hơn xưa rất nhiều về sức khoẻ, vật chất và đặc biệt về hình thức. Có thể nói trẻ em bây giờ được “cưng chiều” theo đúng nghĩa “nâng trứng, hứng hoa” vậy. Tuy nhiên, bên cạnh sự chăm sóc đó thì việc truyền cảm xúc tình cảm cho trẻ có phần bị sao lãng hoặc thiếu hụt. Thời gian bố mẹ sống với con cái không còn nhiều, những tiếp xúc, gần gũi, yêu thương ấy cũng là tiếp thêm nguồn “năng lượng yêu thương” cho trẻ. Việc đó đối với nhiều cặp vợ chồng trẻ họ ít quan tâm hơn là mua sắm quần áo, giầy dép, đồ chơi và chăm chút ăn uống cho con cái.

Ông Đỗ Văn Giảng cho rằng: “Cách nuôi dậy con cái trong gia đình hiện nay thường nuôi dưỡng những “thú tính” của trẻ đó là thói tham lam, ích kỉ, lười biếng và ỷ lại; những thói xấu đó nhiễm dần vào chúng và sẽ trở nên khó gạt bỏ nên đã trở thành thói quen. Trẻ bây giờ ít có những khả năng tự lập tự làm chủ nên thường hay rụt rè, e ngại, thiếu năng động; hoặc dễ bị kích động trở nên liều lĩnh, dễ bị lừa gạt, hoặc a dua theo đám đông, không ý thức được việc làm của mình.

Tất cả những đặc điểm trên hầu như đều do cách nuôi dạy nuông chiều, che chở bao bọc cho con cái quá cẩn thận và chu đáo, khiến trẻ dần trở nên thụ động thiếu tự tin, thiếu những kĩ năng úng xử thích hợp cùng với sự phát triển thể chất của trẻ. Có thể nói giáo dục gia đình hiện nay không còn tiêu chí đạo đức rõ ràng nữa, chỉ có tiêu chí về “trí lực”! Gia đình nào cũng muốn con cái học giỏi và “thành đạt” chứ mấy ai quan tâm đến “dạy con nên người” - ông Giảng chia sẻ.

Nhận định về sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội, GS.TSKH. Thái Duy Tuyên cho rằng: “Tuy đã có thực hiện trong nhiều năm, nhưng chất lượng còn thấp. Chỉ trừ một số địa phương, nói chung, mối quan hệ này còn lỏng lẻo. Ngay các cơ quan trung ương như Bộ giáo dục và Đào tạo, Bộ văn hóa thông tin, Đài phát thanh và Truyền hình Trung ương... đều làm một nhiệm vụ là giáo dục những người công dân tốt, nhưng cũng chưa có sự phối hợp cần thiết, làm giảm hiệu quả giáo dục”.

Hồng Hạnh