Gần 20% trẻ em tuổi học đường bị thừa cân béo phì

Thông tin này vừa được đưa ra tại "Hội nghị tổng kết đánh giá kết quả triển khai mô hình bữa ăn học đường đảm bảo dinh dưỡng hợp lý kết hợp tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh năm học 2020- 2021", do Bộ GD-ĐT tổ chức chiều 8/10 tại Hà Nội.

Gánh nặng "kép" về dinh dưỡng

Ông Nguyễn Thanh Đề, Vụ trưởng Vụ Giáo dục thể chất (Bộ GD-ĐT) cho biết, hiện nay, học sinh ở Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với gánh nặng kép về dinh dưỡng. Tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ em dưới 5 tuổi trên toàn quốc là 19.6%, ở trẻ em tuổi học đường là 14,8%, tỷ lệ thừa cân béo phì đang có xu hướng tăng nhanh ở khu vực thành thị (26,8%), nông thôn là 18,3% và miền núi là 6,9%.

Theo báo cáo của WHO, 60% trẻ em Việt Nam tự học và sử dụng internet thay vì chơi thể thao. Việt Nam là 1 trong 10 quốc gia thiếu vận động nhất thế giới. Sức khỏe, thể lực của thanh niên Việt Nam được xếp vào mức kém.

Thống kê của Bộ GD-ĐT đưa ra, tỷ lệ thừa cân - béo phì đang có xu hướng gia tăng nhanh, nhất là ở khu vực thành thị. Trong đó, thừa cân béo phì trẻ dưới 5 tuổi: 7,4% (9,8% ở thành thị, 5,3% ở nông thôn), và rất cao ở tuổi học đường: Gần 20%. Điều tra của Viện Dinh dưỡng cho thấy, học sinh tiểu học thành thị tiêu thụ nước giải khát, bánh kẹo, món mặn rất cao, trong khi tiêu thụ trái cây và sữa thấp.

Gánh nặng "kép" về dinh dưỡng của trẻ em hiện nay có xu hướng nghiêng mạnh về phía thừa cân béo phì hơn suy dinh dưỡng.

Tỷ lệ suy dinh dưỡng nhẹ cân, gầy còm và thấp còi chung của nhóm trẻ mầm non và tiểu học 10 tỉnh thành tham gia Mô hình điểm dưới 5% (được tính là không còn nguy cơ về suy dinh dưỡng) và cần duy trì ở mức này.  

Đây là tình trạng báo động cần phải kiểm soát sớm bằng bữa ăn học đường, kết hợp với giáo dục dinh dưỡng và giáo dục thể chất, bữa ăn ở trường và bữa ăn ở nhà.

Theo nhìn nhận của Bộ GD-ĐT, tỷ lệ trẻ thừa cân béo phì tăng nhưng việc tổ chức bữa ăn học đường còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Điều kiện cơ sở vật chất phục vụ công tác tổ chức bán trú còn nhiều khó khăn đặc biệt là các trường, điểm trường vùng sâu, vùng xa, miền núi.

Nguồn nhân lực tổ chức bữa ăn bán trú đa phần là hợp đồng thời vụ và năng lực tổ chức bữa ăn học đường còn nhiều hạn chế. Việc xây dựng thực đơn, chất lượng bữa ăn dinh dưỡng hợp lý, đủ thành phần chưa được thực hiện tốt, chưa dựa trên nhu cầu năng lượng của lứa tuổi.

Một số tỉnh mong muốn tiếp tục chương trình

Đánh giá sau gần một năm thực hiện thí điểm mô hình bữa ăn học đường cho thấy, 100% cán bộ quản lý, nhân viên bếp, nhân viên y tế và 94,4% giáo viên các đơn vị thí điểm được truyền thông hoặc tập huấn nâng cao kiến thức về dinh dưỡng hợp lý, nguyên tắc xây dựng khẩu phần ăn; 97,9% phụ huynh học sinh được truyền thông về lợi ích của dinh dưỡng hợp lý, bữa ăn học đường, an toàn vệ sinh thực phẩm.

Hoạt động giáo dục dinh dưỡng và thể chất đã góp phần thay đổi tích cực nhận thức, thói quen ăn uống, vận động thể lực của học sinh. 95,4% PHHS được khảo sát cho biết đã phối hợp với nhà trường trong việc tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ (ít nhất 60 phút theo khuyến cáo của WHO).

Kết quả triển khai từ mô hình sẽ được sử dụng làm cơ sở khoa học và thực tiễn để nhân rộng góp phần thực hiện Chương trình "Sức khỏe học đường giai đoạn 2021-2025", đề xuất xây dựng chính sách về Dinh dưỡng học đường, hiện thực hóa một trong những nội dung quan trọng của Đề án tổng thể phát triển thể lực, tầm vóc người Việt Nam giai đoạn 2011-2030, Chiến lược quốc gia về dinh dưỡng giai đoạn và tầm nhìn đến năm 2040 góp phần nuôi dưỡng, cải thiện tầm vóc, sức khỏe và trí tuệ thế hệ tương lai.

Tại Hội nghị tổng kết, một số địa phương đánh giá cao tác động của mô hình này, đồng thời mong muốn Bộ GD-ĐT tiếp tục kết hợp kéo dài triển khai trong thời gian tới.

Ông Dương Chí Dũng, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT TPHCM thừa nhận, chương trình đưa lại nhiều hiệu quả to lớn dù thời gian thí điểm không dài, nhất là việc kết hợp giữa dinh dưỡng và vận động thể dục

Hiện TPHCM thí điểm mô hình đề án tại 2 trường mầm non nhưng nếu mở rộng triển khai để hiệu quả cần quan tâm đến một số vướng mắc khó khăn. Địa phương này kiến nghị, Bộ GD-ĐT lồng ghép chương trình với một số đề án khác, xem xét một số trang thiết bị sao cho phù hợp với mô hình đề án.

Ông Hà Thanh Quốc, Giám đốc Sở GD-ĐT Quảng Nam cũng mong muốn tiếp tục triển khai đề án vì ý nghĩa và những tác động tích cực mà mô hình đề án mang lại.

Đặc biệt, ông Quốc cho rằng các đơn vị chức năng cần có văn bản mạnh và chặt hơn, sao cho địa phương có nhận thức về tầm quan trọng của chương trình này để nghiêm túc triển khai.

Phát biểu kết luận Hội nghị, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Ngô Thị Minh đề cập đến việc nhân rộng mô hình đối với học sinh THCS, THPT, sinh viên.

Thứ trưởng đồng thời lưu ý một số nhiệm vụ trong thời gian tới như tập trung tập huấn, bồi dưỡng cho giáo viên, khắc phục những khó khăn trong công tác tập huấn thời gian qua; tăng cường đầu tư cơ sở vật chất; nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, nhân viên y tế, cán bộ giáo viên, kết hợp chặt chẽ với gia đình, tạo thành thói quen dinh dưỡng hợp lý cho học sinh.

Để chương trình được nhân rộng, Thứ trưởng kêu gọi sự vào cuộc của toàn xã hội bên cạnh sự đồng hành của Bộ GD-ĐT, các bộ ban ngành, các địa phương cũng cần chủ động tìm kiếm các đơn vị, doanh nghiệp tài trợ, truyền thông cho mô hình.