Cấu trúc đề thi ngữ văn vào lớp 10 tại TPHCM năm học 2024-2025 thế nào?

Theo Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) TPHCM, cấu trúc đề thi môn ngữ văn trong kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 năm học 2024-2025 giữ ổn định so với năm học trước. 

Cấu trúc 3 phần: Đọc hiểu (3 điểm), nghị luận xã hội (3 điểm) và nghị luận văn học (4 điểm). Thời gian làm bài 120 phút.

Về năng lực đọc hiểu, các văn bản được chọn có thể là văn bản nghị luận, văn bản thông tin, văn bản văn học, văn bản khoa học,... Các câu hỏi được tổ chức theo các mức độ tư duy từ dễ đến khó, từ mức độ nhận biết, thông hiểu đến phân tích, suy luận và đánh giá, vận dụng. Trong các câu hỏi đọc hiểu có 1 câu hỏi về tiếng Việt.

Sở định hướng học sinh nên lựa chọn các văn bản từ các nguồn báo chí, bài bình luận, sách khoa học,… có nội dung phù hợp với lứa tuổi, gắn với tình hình thời sự,… để luyện tập các kỹ năng đọc hiểu như phát hiện, nhận diện, giải mã từ ngữ, chi tiết, hình ảnh.

Qua các văn bản, học sinh tìm các vấn đề tiếng Việt có trong văn bản; tập tóm tắt văn bản; nối kết văn bản đang đọc với văn bản khác liên quan, nối kết với thực tế cuộc sống, đưa ra quan điểm cá nhân về vấn đề đặt ra trong văn bản; sáng tạo cách thể hiện khác, đề xuất giải pháp, đặt nhan đề mới,…

Khi trả lời các câu hỏi đọc hiểu, các em cần đọc toàn bộ văn bản để nắm nội dung. Phần trả lời nên ngắn gọn, rõ ràng theo đúng yêu cầu của đề, tránh lan man, dài dòng không cần thiết.

Nội dung viết bài nghị luận xã hội sẽ dài khoảng 500 chữ. Bài viết cần đảm bảo cấu trúc bài nghị luận: Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài.

Trong đó, mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài kết luận được vấn đề. Học sinh cần tập phân tích, xác định đúng vấn đề cần nghị luận; triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; vận dụng tốt thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lý lẽ và dẫn chứng.

Các em chú ý cần rút ra bài học nhận thức và hành động. Học sinh cần rèn luyện các thao tác lập luận, đặc biệt là thao tác lập luận giải thích, chứng minh, bình luận.

Những điều cần tránh gồm: Thiếu thao tác lập luận (ví dụ thiếu giải thích về vấn đề bàn luận); vận dụng các thao tác lập luận chưa hiệu quả (dẫn chứng chưa sát với vấn đề, thiếu phân tích dẫn chứng để làm rõ vấn đề,…)  hoặc chưa rút ra được bài học cho bản thân thông qua việc bàn luận về vấn đề, các ý bàn luận chưa phong phú, chưa sâu sắc, còn sơ sài.

Phần cao điểm nhất là nghị luận văn học (4 điểm). Học sinh được lựa chọn một trong hai đề để làm bài.

Đề 1 sẽ yêu cầu học sinh tự chọn một tác phẩm (hoặc đoạn trích) theo yêu cầu của đề, cảm nhận tác phẩm ấy và chỉ ra ảnh hưởng, tác động của tác phẩm đối với bản thân mình hoặc liên hệ đến tác phẩm khác, liên hệ thực tế cuộc sống để rút ra một vấn đề văn học hoặc cuộc sống.

Đề 2 sẽ đặt ra một tình huống cụ thể và yêu cầu học sinh sử dụng kiến thức, sự trải nghiệm trong quá trình đọc để giải quyết tình huống ấy.

Để làm bài tốt, học sinh cần rèn luyện để nắm vững kỹ năng viết bài văn nghị luận văn học; Rèn luyện kỹ năng phân tích, cảm nhận tác phẩm văn học theo thể loại thơ, truyện.

Ngoài nội dung trong sách giáo khoa, học sinh đọc thêm các tác phẩm bên ngoài có cùng thể loại và chủ đề với tác phẩm trong sách giáo khoa.

Học sinh dùng kiến thức và trải nghiệm đọc tác phẩm để giải quyết một tình huống cụ thể.

Sở GD&ĐT cũng chỉ ra hạn chế mà học sinh thường mắc phải khi làm bài nghị luận văn học là diễn xuôi lại tác phẩm; bài làm thiếu cảm xúc do ít đọc, ít suy tư, cũng có thể do học vẹt.

Một lỗi khác là không hiểu rõ yêu cầu của đề, viết lại các nội dung đã học một cách máy móc.

Ngoài ra, một số nguyên nhân sau cũng ảnh hưởng đến bài làm của các em như: Phân bố thời gian không hợp lý cho các phần, các câu; đọc đề không kỹ dẫn đến trả lời không đúng trọng tâm, hoặc trả lời dài dòng, thừa ý.

Một lỗi khác là trình bày, viết chữ cẩu thả, khó đọc; bài làm không hoàn chỉnh do quá say sưa viết về một ý dẫn đến quên kết bài hoặc kết bài quá sơ sài. Mặt khác, có những em quá lo lắng, căng thẳng dẫn đến ảnh hưởng đến bài làm.

Kỳ thi tuyển sinh lớp 10 TPHCM năm 2024 dự kiến tổ chức vào tháng 6. Thí sinh sẽ thi 3 môn văn, toán, ngoại ngữ. Thời gian làm bài thi môn văn và toán là 120 phút, ngoại ngữ 90 phút. Thí sinh có nguyện vọng thi vào lớp 10 chuyên, lớp 10 tích hợp sẽ thi môn thứ 4 là môn chuyên hoặc tích hợp trong 150 phút.