"Cả chục trường đại học kiện tụng nhau tối ngày"

Kiện tụng tối ngày ở trường ĐH Ngoại thương có phải là cá biệt?

Thứ trưởng Bộ Giáo dục - Đào tạo Nguyễn Thị Nghĩa tập trung vào mảng hoạt động của các trường đại học. Theo báo cáo thống kê, hiện Bộ Giáo dục trực tiếp quản lý 12,5% tổng số trường cao đẳng, đại học trên cả nước. Đến nay, hầu hết các trường đều đã lập Ban chỉ đạo thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, từ quy chế làm việc, quy chế tài chính, quy chế bổ nhiệm, thi đua khen thưởng… và tổ chức họp định kỳ để đánh giá. Đảm bảo dân chủ, theo đó, là cách tốt nhất để kiểm tra giám sát, nhất là về trách nhiệm người đứng đầu trường.

Kết quả trực tiếp nhất của hoạt động này, theo Thứ trưởng Nghĩa, thể hiện ở số đơn thư khiếu tại tố cáo vượt cấp trong khối các trường này đã giảm từ 32 đơn năm 2015 xuống còn 16 đơn trong năm 2016.

Lãnh đạo Bộ Giáo dục đánh giá khái quát, việc thực hiện quy chế dân chủ thời gian qua đã tạo ra chuyển biến, phát huy được quyền làm chủ của nhà giáo, của chủ cơ sở giáo dục, động viên được tinh thần, năng lực, nâng cao năng lực phẩm chất, đẩy lùi tiêu cực trong hoạt động giáo dục…

Tuy nhiên, những điểm hạn chế cơ bản cũng được chỉ ra. Qua kiểm tra, một số trường chưa phát huy được vai trò của cấp uỷ, của Đảng viên, người lao động. Quy chế xây dựng của nhiều trường còn hình thức, dù có quy chế nội bộ chi tiết nhưng công tác cán bộ không thực sự tuân thủ. Quy chế chi tiêu nội bộ chưa được cập nhật bàn bạc dân chủ ở một số trường. Hoạt động của ban thanh tra nhân dân chưa hiệu quả. Hoạt động của công đoàn trường cũng còn sơ xài, chất lượng chưa cao…

“Một yêu cầu để thực hiện quy chế dân chủ ở các trường là phải lập Hội đồng trường để ngăn chặn hiện tượng độc đoán, mất dân chủ nhưng thực chất là vẫn ít trường lập được Hội đồng trường (cụ thể mới có 16 trường lập), lập rồi hoạt động cũng còn hình thức. Chức năng của Hội đồng trường với Ban giám hiệu cũng còn chưa phân định rạch ròi, chưa rõ cơ chế. Một số cơ sở vẫn xảy ra mất dân chủ, cá biệt vẫn xảy ra vi phạm đạo đức nhà giáo, gây bức xúc trong dư luận” - Thứ trưởng Nguyễn Thị Nghĩa nhận xét, những người đứng đầu các trường vẫn chưa thực sự quan tâm tới vấn đề dân chủ với người lao động.

Thống nhất với các đánh giá đưa ra song Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam muốn Thứ trưởng Nghĩa đánh giá trực tiếp về mức độ dân chủ trong mỗi cấp học hiện nay, từ khối mầm non, tiểu học tới các bậc học cao hơn, có vấn đề gì nổi cộm?

Lãnh đạo Bộ Giáo dục cho biết, các khối trường nhìn chung đều đã đưa vào nội dung quy chế dân chủ, đã ban hành các quy chế nội bộ nhưng việc này có mang lại hiệu quả thực chất hay không thì phụ thuộc rất nhiều vào người đứng đầu, nếu thực sự quan tâm mới phát huy được. Và điểm nổi lên là “Giáo viên trường phổ thông vẫn rất ngại nói ra các vấn đề, ngại tham gia vào hoạt động quản lý”.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam tiếp tục đặt câu hỏi, đó là hiện tượng cá biệt hay phổ biến?

“Hiện tượng những trường bị kỷ luật vừa qua có phải là cá biệt không? Trong mười mấy trường đại học trực thuộc Bộ Giáo dục mà có chuyện kiện tụng nhau tối ngày hiện nay, như Đại học Ngoại thương đó, có phải là cá biệt không? Chúng ta có nhìn thẳng, nói thẳng thì mới phân tích và ngõ ngách vấn đề được” - lãnh đạo Chính phủ yêu cầu.

Cựu hiệu trưởng Nam Trung Yên giấu lỗi, mất dân chủ

Thứ trưởng Nghĩa xác nhận: “Một số việc như chuyện Đại học Ngoại thương có khiếu kiện kéo dài thì đúng là một trong những nguyên nhân cơ bản là do mất dân chủ tại cơ sở, người đứng đầu không đảm bảo thực hiện quy chế dân chủ. Nhưng nói chung các trường đại học thì phần lớn là thực hiện tốt quy chế, số trường không làm tốt là thiểu số, không nhiều”.

Nói thêm về khối phổ thông với sự việc nổi cộm vừa qua là vụ cô hiệu trưởng trường tiểu học Nam Trung Yên giấu chuyện đi taxi vào trường gây tai nạn làm gãy chân học sinh, bà Nghĩa đánh giá, nếu từ đầu khi sự việc xảy ra, hiệu trưởng trường nhận lỗi, trao đổi với học sinh, xử lý kịp thời thì việc đã không thành chuyện lớn. Nhưng thực tế cô hiệu trưởng này không trung thực, cố giấu lỗi, rồi bắt giáo viên, học sinh trong trường xác nhận cho việc sai sự thật, nghĩa là áp dụng một cách thăm dò ý kiến để phát huy dân chủ ở cơ sở nhưng lại là mất dân chủ.

Dù vậy, theo Thứ trưởng Bộ Giáo dục, hiện tượng mất dân chủ ở các trường như thế là có, nhưng không nhiều.

Đến phần báo cáo ở khối các trường dạy nghề do Tổng Cục dạy nghề - Bộ Lao động, Thương binh & Xã hội quản lý, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đặt câu hỏi, trong số 409 trường cao đẳng trực thuộc đơn vị, bao nhiêu trường đã lập Hội đồng trường?

Đại diện Tổng Cục dạy nghề nêu con số 30% số trường đã lập nhưng hoạt động cũng còn hình thức. Còn số trường từ Bộ Giáo dục chuyển sang thì Tổng Cục dạy nghề cũng chưa nắm được.

Lãnh đạo Chính phủ hỏi lại đại diện Bộ Giáo dục, người trả lời cũng khá lúng túng. Con số sau cùng được chốt lại là 6/38 đại học trực thuộc Bộ này đã lập được Hội đồng trường, còn số rất lớn các trường khác không trực thuộc, các bộ ngành khác chưa báo cáo nên Bộ Giáo dục cũng… không nắm được.

“Chúng ta cứ nói chung chung thì việc là tốt nhưng chính các con số mới là biết nói” - Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam bình luận.

P.Thảo