Bộ GD&ĐT: Cần tăng cường quản lý hoạt động giáo dục theo nhu cầu người học

Thực trạng nhiều trường, nhất là trường tiểu học, tổ chức dạy các môn học, hoạt động giáo dục liên kết với đơn vị tư nhân trong giờ học chính khóa gây nên nhiều tranh cãi.

Phụ huynh bức xúc vì phải "tự nguyện" đăng ký cho con học môn liên kết với tâm lý bị ép buộc, cùng áp lực đóng góp, chi phí học hành tăng.

Phóng viên Dân trí đã có cuộc trao đổi với TS Thái Văn Tài - Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) - về vấn đề này.

Không được chèn lịch các hoạt động giáo dục tự nguyện vào giờ học chính khóa

Hiện nay, để thực hiện dạy học 2 buổi/ngày, nhiều trường chèn các tiết liên kết vào giờ chính khóa và có thu phí. Cách làm này có gì chưa đúng với những quy định hiện có, thưa ông?

- Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) 2018 bảo đảm định hướng khung thống nhất với những nội dung giáo dục cốt lõi, bắt buộc đối với học sinh toàn quốc; đồng thời mở và trao quyền chủ động, trách nhiệm cho địa phương, nhà trường.

Đối với tiểu học, chương trình quy định tổ chức dạy học 2 buổi/ngày, mỗi ngày bố trí không quá 7 tiết học, mỗi tiết 35 phút.

Để hướng dẫn nhà trường thực hiện, Bộ GD&ĐT đã ban hành Công văn số 2345/BGDĐT-GDTH ngày 7/6/2021 về việc hướng dẫn xây dựng kế hoạch giáo dục của nhà trường cấp Tiểu học.

Theo đó, kế hoạch giáo dục của nhà trường phải bảo đảm thực hiện dạy học các môn học, hoạt động giáo dục bắt buộc, môn học tự chọn, đảm bảo tổng số tiết/năm học được quy định trong chương trình cấp tiểu học; bố trí thời khóa biểu thực hiện phải có tính khoa học, sư phạm, không gây áp lực đối với học sinh, bảo đảm học sinh được học đầy đủ các môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc của chương trình.

Ví dụ, buổi sáng 4 tiết thì kết thúc vào 10 giờ 30; buổi chiều 3 tiết thì kết thúc vào khoảng 15 giờ 30. Đây là những tiết chính khóa khi xây dựng kế hoạch giáo dục của nhà trường trong khung giờ này.

Nhà trường cần phải bảo đảm thực hiện hết định mức giờ dạy của giáo viên hiện có để tổ chức dạy học các môn học/hoạt động giáo dục bắt buộc, các hoạt động tăng cường, cũng cố để giúp học sinh nắm vững kiến thức, tổ chức các môn học tự chọn, các hoạt động giáo dục trải nghiệm môn học dưới hình thức tích hợp liên môn trong định mức giáo viên hiện có của nhà trường.

Khi đã thực hiện đủ định mức tiết dạy của giáo viên hiện có, nhà trường có trách nhiệm thực hiện khảo sát, tổng hợp nhu cầu của học sinh và cha mẹ học sinh trên tinh thần tự nguyện để tổ chức các hoạt động giáo dục theo nhu cầu người học và theo các quy định về hoạt động này do địa phương quản lý theo thẩm quyền như học tiếng Anh với người nước ngoài, tăng cường giáo dục nghệ thuật, các câu lạc bộ, hoạt động trải nghiệm STEM... 

Từ kết quả khảo sát, hiệu trưởng xây dựng kế hoạch thời gian thực hiện phù hợp với kế hoạch thời gian thực hiện chương trình các môn học, hoạt động giáo dục và điều kiện cụ thể của nhà trường; tạo môi trường cho học sinh được trải nghiệm, vận dụng các kiến thức đã học, phát huy năng lực đã đạt được trong chương trình các môn học, hoạt động giáo dục vào thực tiễn.

Thời khóa biểu cho các hoạt động này cần được sắp xếp một cách khoa học, phù hợp với nhu cầu của từng đối tượng học sinh, hợp lý về thời lượng, thời điểm trong ngày học và tuần học.

Đồng thời, thời khóa biểu cần phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi học sinh tiểu học, không được gây quá tải, không được ép học sinh tham gia, không được chèn lịch các hoạt động giáo dục tự nguyện vào giờ học chính khóa nếu trong lớp học có những học sinh không có nhu cầu đăng kí tham gia.

Trường cần sắp xếp theo nhóm đối tượng, linh hoạt và phù hợp với điều kiện thực tiễn của từng trường, số lượng đăng kí của học sinh từng lớp để tạo điều kiện thuận lợi cho người học, nhưng phải bảo đảm không ảnh hưởng đến các học sinh khác.

Trong các môn học, hoạt động giáo dục liên kết được nhiều trường đưa vào lịch học chính khóa có nội dung STEM. Trong khi đó, bài học STEM tích hợp trong các môn học là một hoạt động chính khóa. Cần phân biệt hai hoạt động này như thế nào thưa ông?

- Để hướng dẫn nhà trường thực hiện nội dung giáo dục STEM Bộ GD&ĐT đã ban hành Công văn số 909/BGDĐT-GDTH ngày 08/3/2023 về việc hướng dẫn thực hiện hoạt động giáo dục STEM đối với cấp tiểu học.

Theo đó, hoạt động chủ yếu là thực hiện Bài học STEM được tích hợp vào các môn học chính khóa là nhiệm vụ của giáo viên và nhà trường.

Ví dụ, giờ học môn Toán thì thầy cô có nhiệm vụ thực hiện tích hợp liên môn theo hướng Bài học STEM để dạy cho học sinh dễ hiểu, dễ vận dụng và hào hứng hơn theo đúng tinh thần của Chương trình GDPT 2018. Đây là hoạt động chính khóa, là nhiệm vụ của nhà trường, của giáo viên và đã được Bộ GD&ĐT hướng dẫn, tập huấn.

Còn hoạt động trải nghiệm STEM theo hình thức câu lạc bộ và theo nhu cầu người học, không được ép học sinh tham gia, không được chèn lịch các hoạt động giáo dục tự nguyện vào giờ học chính khóa nếu trong lớp học có những học sinh không có nhu cầu đăng kí tham gia.

Cần thực hiện nghiêm các quy định về dạy thêm học thêm trong trường học

Hiện hoạt động dạy tăng cường, dạy liên kết trong trường học được quản lý bằng những quy định nào, thưa ông?

- Để quản lý các hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa, tăng cường theo nhu cầu người học, Bộ GD&ĐT đã ban hành các văn bản để các địa phương tổ chức thực hiện theo thẩm quyền quy định.

Trong đó có Thông tư 04/2014-TT-BGDĐT ngày 28/2/2014 về ban hành Quy định quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống và hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa; Thông tư 21/2018/TT-BGDĐT ngày 24/8/2018 về ban hành quy chế tổ chức và hoạt động của trung tâm ngoại ngữ tin học...

Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định số 24/2021/NĐ-CP ngày 23/3/2021 về quản lý trường mầm non và trường phổ thông công lập.

Tại khoản 2, điều 6 của nghị định này nêu rõ: "Cơ sở giáo dục được chủ động liên kết với các cơ sở giáo dục đại học, cơ sở nghiên cứu, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, doanh nghiệp, hộ kinh doanh, các tổ chức, cá nhân và gia đình học sinh để tổ chức các hoạt động giáo dục phù hợp với điều kiện của địa phương theo quy định của pháp luật".

Khoản 3 điều 7 Nghị định số 24 cũng quy định: Mức thu các khoản thu dịch vụ phục vụ, hỗ trợ hoạt động giáo dục ngoài học phí đáp ứng nhu cầu người học của cơ sở giáo dục được thực hiện theo nghị quyết của HĐND cấp tỉnh trên cơ sở đề nghị của UBND cấp tỉnh phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương...

Như vậy, hệ thống văn bản về quản lý hoạt động này đã có. Thực tế nhiều địa phương đã tổ chức thực hiện bài bản, chặt chẽ và tạo hành lang pháp lý để các nhà trường triển khai, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo.

Với thực trạng hiện nay, Bộ GD&ĐT sẽ làm gì để hoạt động giáo dục tăng cường ngoài giờ chính khóa trong nhà trường đi vào quy củ, thưa ông?

- Cho dù các văn bản quy định về nội dung liên quan đã được Bộ GD&ĐT ban hành, tuy nhiên trong quá trình triển khai thực hiện tại các cơ sở giáo dục, công tác quản lý các hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa có nơi còn lúng túng trong tổ chức thực hiện.

Thậm chí, có hiện tượng buông lỏng quản lý hoặc chậm ban hành các văn bản hướng dẫn theo thẩm quyền trách nhiệm dẫn đến những băn khoăn, lo lắng và tạo ra một số dư luận xã hội không tốt về loại hình hoạt động giáo dục này.

Do đó, hoạt động tăng cường ngoài giờ chính khóa rất cần được chấn chỉnh kịp thời đối với những nơi đang thực hiện chưa đúng các quy định.

Trong thời gian tới, Bộ GD&ĐT sẽ ban hành văn bản yêu cầu các Sở GD&ĐT nghiêm túc báo cáo thực trạng quản lý, tổ chức thực hiện các hoạt động giáo dục tăng cường, ngoài giờ chính khóa theo nhu cầu của người học tại các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông để đánh giá đúng thực trạng, bổ sung các văn bản chỉ đạo để thực hiện đúng và hiệu quả hoạt động này.

Bên cạnh đó, Bộ GD&ĐT sẽ rà soát nếu Thông tư 04 sau gần 10 năm triển khai có những quy định không còn phù hợp, các đơn vị chức năng của Bộ sẽ có đánh giá và cần thiết sẽ bổ sung, sửa đổi.

Ngoài ra, Bộ GD&ĐT cũng yêu cầu các địa phương nghiên cứu Nghị định 24 của Chính phủ để nghiêm túc thực hiện nhằm quản lý và chấn chỉnh các nhà trường trong hoạt động liên kết giáo dục.

Bộ sẽ dựa trên các báo cáo thực trạng quản lý, đề xuất của địa phương dựa trên các văn bản như Thông tư 04 và Nghị định 24 để có những chỉ đạo hoặc chỉnh sửa hoặc đề xuất chỉnh sửa quy định cho phù hợp hơn với thực tiễn.

Xin trân trọng cảm ơn ông!