Bình tĩnh trước "sạn" sách giáo khoa: Phản biện chứ không thoá mạ

Trong những ngày qua, từ những phát hiện "sạn" trong sách Tiếng Việt lớp 1, cụ thể là của bộ sách Cánh Diều, mạng xã hội bị "đốt nóng" về chủ đề này. 

Từ những phát hiện, góp ý, phản biện, không ít phản hồi đã đi quá đà khi chuyển sang trạng thái chửi bới, miệt thị, châm biếm. Kể cả những thông tin chưa rõ ràng, cũng được đưa lên để mổ xẻ, bôi nhọ, tấn công. 

Bên cạnh đó, có thể ở số ít, một số người bình tĩnh, chọn cho mình trạng thái tích cực trước một vấn đề.

Chủ động "nhặt" sạn 

Chị Trần Thu Hảo, có con học lớp 1 ở Q.8, TPHCM cho biết, trường con chị học sách Tiếng Việt bộ Cánh Diều. 

Khi thấy sách có nhiều sạn trong việc dùng từ ngữ chưa phù hợp, rồi tính giáo dục trong các câu chuyện... chị cũng rất băn khoăn.

Đặc biệt là rất khó chịu khi trong sách rất nhiều từ ngữ, câu cú rời rạc, lủng củng, cụt lủn, có những câu, đoạn đọc "trẹo" cả lưỡi, chưa nói đến tính giáo dục trong các đoạn văn..

Nhưng chị không quá lo lắng, hoảng loạn đến mức sợ con mình ảnh hưởng đạo đức này nọ. 

Chị bày tỏ, thay vì dùng năng lượng để lo lắng, chửi bới, chị cùng con "nhặt sạn". Khi học, đọc, thấy từ nào chưa hợp lý, chị sẽ chỉ cho con, để chọn những từ hay hơn, đặt câu lại sao cho "mượt" hơn.  

"Tôi cũng nói với con, sách giáo khoa (SGK) do con người làm nên, cũng có thể viết chưa đúng, viết chưa hay. Để con có tư duy, chủ động trước ngôn ngữ, trước mọi văn bản, trước mọi vấn đề trong cuộc sống", chị Hảo nói. 

Khi dùng sách để dạy trẻ, bất cứ cuốn sách nào thì phụ huynh, giáo viên (GV) cũng cần ở thế chủ động, linh hoạt, không thể chăm chăm theo sách. 

Tuy nhiên, chị thừa nhận, không phải phụ huynh nào cũng có thể kèm con. Nên việc làm sách, nhất là SGK sao cho "sạch", chỉnh chu là trách nhiệm của các nhà chuyên môn, quản lý. 

Một giáo viên ở quận Tân Bình chia sẻ, khi dạy học, nếu thấy từ ngữ, đoạn nào trong sách chưa phù hợp, GV sẽ chủ động thay thế, điều chỉnh. 

Họ không nhất thiết phải dùng câu, đoạn trong sách để dạy cho trẻ, họ hoàn toàn có thể thay bằng những câu, đoạn khác, đảm bảo chương trình. 

Nhưng với GV đây rõ ràng cũng là việc cực chẳng đã. Trọng tâm của hoạt động giáo dục lớp 1 là dạy cho các em từng con chữ, tập nề nếp, làm quen trường lớp... Không dùng tư liệu trong SGK, GV lại phải mất thêm thời gian, công sức mày mò. 

Như ý kiến của một giảng viên tại ĐH Sư phạm Hà Nội, nếu SGK chuẩn mực thì GV đỡ được rất nhiều thời gian và công sức, cũng như gạo đã được xay xát kĩ, trước khi nấu cơm không cần nhặt lại thóc. Đó là chưa nói tới năng lực của một bộ phận GV hiện nay chưa tốt. 

Phản biện chứ không buông lời độc ác

Chị Lê Hồng Diệu, có hai con học tiểu học ở Bình Thạnh, TPHCM cho biết, chị đọc sách cho con từ bé. Khi biết chữ, các con tự đọc, mỗi năm cả trăm cuốn dày mỏng. 

Vậy nên, bản thân chị không quá kỳ vọng, tập trung vào vài cuốn SGK. 

"Con tôi học ngoài SGK nhiều hơn. Thế giới ngoài kia có bao nhiêu thứ để học, bao nhiêu sách hay để đọc. Nếu chỉ chăm chăm vào vài cuốn SGK, nói thật, con tôi sẽ bỏ phí nhiều thông tin, kiến thức bổ ích ngoài cuộc sống", chị nói. 

Thế nhưng, những ngày qua, ngoài đọc những lời góp ý, phản biện, chị cũng "run rẩy" trước làn sóng chửi bới, thoá mạ trên mạng xã hội liên quan đến SGK. 

"Ai cũng khoe trước đây mình được học những cuốn sách ngôn ngữ tiếng Việt trong sáng, có tính giáo dục, nhân văn. Nhưng chính họ lại buông những ném đá, chửi bới, tấn công... rất độc ác. Sao họ không dùng những từ ngữ nhân văn, đẹp đẽ để góp ý, phản biện?", người mẹ bộc bạch. 

Trước làn sóng "ném đá" đi quá đà về tranh cãi SGK những ngày qua, dường như ai ai cũng có thể trở thành nhà giáo dục, nhiều GV đã chọn cách rút lui. 

"Dư luận góp ý, phản biện là cần thiết nhưng đi quá đà thành đả kích, tấn công, chửi bới... thì thật đáng sợ. Tôi không tham các diễn đàn tranh cãi nữa, lui về dành năng lượng để làm việc", cô Nguyễn Quỳnh Hương, giáo viên tiểu học ở TPHCM chia sẻ. 

TS Dương Minh Thành, Trường ĐH Sư phạm TPHCM nêu quan điểm, về lâu dài, SGK sẽ trở thành một tài liệu tham khảo chính trong nhà trường nhưng không phải là duy nhất. GV có thể tham khảo một lúc nhiều bộ sách khác nhau để soạn được giáo án tốt nhất có thể cho mỗi bài học, phù hợp với lớp học của mình.

"Một hệ quả tốt đẹp do nhiều bộ sách mang lại là các giáo án cũng sẽ tốt lên hằng ngày nhờ liên tục cải tiến trong sự đa chiều về quan điểm. Sau đó, các bộ sách lại cập nhật, điều chỉnh thay đổi và sẽ tốt dần lên.

Nếu như trước đây thì điều này là khó vì phải đợi vài mươi năm nhưng giờ thì có thể tốt hơn sau mỗi năm", ông Thành cho hay. 

Do đó quyết định một chương trình nhiều bộ SGK, theo ông là một quyết định mang tính cách mạng, phá vỡ thế độc tôn, độc quyền và độc đạo.

Các nhà xuất bản và tác giả đều luôn muốn sản phẩm của mình tốt hơn và ngày càng hoàn thiện, nên sau mỗi giai đoạn, họ sẽ luôn cầu thị lắng nghe góp ý từ phía nhà trường, phụ huynh, cộng đồng xã hội.

Để được lắng nghe thấu đáo, cầu thị thì các phân tích dẫn ra cần sự chân thành, kiên nhẫn và mang tính xây dựng.

Trước những tranh luận quá đà về SGK, TS Dương Minh Thành chia sẻ, khi ta quen sử dụng từ ngữ ác độc với người khác thì đã không biết rằng sự ác độc đã xâm chiếm lấy ta.