Bàn giải pháp “cứu” môn Toán ở các trường… đại học

“Có lẽ đây cũng là một lý do khiến việc giảng dạy toán học tại các trường đại học chưa được quan tâm thích đáng, dẫn đến xu hướng cắt giảm hoặc bỏ hẳn việc giảng dạy Toán học ở nhiều các trường đại học. Đây là một xu hướng đáng báo động, chính vì thế tôi đề nghị cộng đồng toán học Việt Nam có những suy nghĩ và thảo luận nghiêm túc để cùng nhau giải quyết những bất cập này”, Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ nhấn mạnh tại Lễ khai mạc Đại hội Toán học Việt Nam lần thứ IX diễn ra vào sáng ngày 14/8.

Toán học là môn học hết sức cơ bản và cốt lõi trong giáo dục phổ thông

Theo Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ, sau sự kiện GS Ngô Bảo Châu trở thành người đầu tiên của các nước đang phát triển đoạt giải thưởng Fields danh giá năm 2010, sự ra đời của Viện nghiên cứu cao cấp về Toán (VIASM) và Chương trình Quốc gia phát triển Toán học giai đoạn 2010-2020 đã trở thành động lực thúc đẩy nền Toán học Việt Nam lên một bước phát triển mới.

Viện Nghiên cứu cao cấp về toán đã trở thành cái nôi học thuật để hỗ trợ các nhóm nghiên cứu trong nước cùng với các chuyên gia quốc tế cộng tác nghiên cứu khoa học, kết hợp với Chương trình Quốc gia phát triển Toán học có các chính sách đào tạo các đội ngũ kế cận thông qua các khóa bồi dưỡng đã có ý nghĩa to lớn trong việc bổ sung đội ngũ kế cận của Toán học ở Việt Nam.

Những thành tựu đạt được của nền Toán học Việt Nam trong những năm qua đã chứng minh sự hiệu quả của định hướng phát triển chiến lược này. Mục tiêu đề ra trong Chương trình phát triển Toán học là trong một thời gian ngắn, nền toán học Việt Nam hội nhập với các nước phát triển về toán đang trở thành hiện thực.

Cùng với các kết quả nghiên cứu, các nhà Toán học cũng chính là những người góp phần quyết định trong việc nâng cao chất lượng đào tạo, giảng dạy, bồi dưỡng nền tảng tư duy toán học cho các thế hệ trẻ trong các nhà trường. Nền tảng tư duy đó đã góp phần tạo nên rất nhiều thế hệ các chuyên gia, các nhà lãnh đạo, quản lí của nhiều lĩnh vực - những người đã và đang cống hiến hết mình cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Thứ trưởng Độ cũng cho biết, hiện nay, Chương trình Giáo dục phổ thông mới đang trong những bước hoàn thiện cuối cùng. Trong chương trình đó, Toán học là một trong số rất ít những môn học được giảng dạy xuyên suốt từ lớp 1 tới lớp 12. Như vậy, có thể thấy, Toán học là môn học hết sức cốt lõi và hết sức cơ bản trong giáo dục phổ thông. Trong những năm gần đây đã có nhiều học sinh giỏi, trong số đó gần như tất cả các học sinh tham dự thi Toán quốc tế và nhiều học sinh đạt giải quốc gia tiếp tục theo đuổi ngành toán ở bậc đại học tại các trường đại học lớn trên thế giới cũng như trong nước là một tín hiệu đáng mừng cho nền toán học Việt Nam.

“Trong tương lai, nếu có chính sách đãi ngộ đúng đắn, hy vọng nhiều em trong số đó sẽ trở về làm việc trong nước kế thừa đội ngũ chuyên gia Toán học. Tôi rất mong các nhà Toán học Việt Nam dành thêm nhiều quan tâm hơn nữa tới việc đổi mới toàn diện nội dung, cách dạy, cách học của môn Toán trong nhà trường, không chỉ trong các trường phổ thông, mà, quan trọng hơn, đó là trong cả hệ thống các trường đại học và cao đẳng - nơi có trách nhiệm đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực có chất lượng cao cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ nói.

Số bài báo khoa học quốc tế về Toán học tăng 2,7 lần so với 5 năm trước

Đại hội Toán học Việt Nam kỳ này được diễn ra trong bối cảnh Chương trình phát triển Toán học Việt Nam giai đoạn 2010 đến 2020 và Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán đã vận hành được 7 năm. Trong những năm qua nhiều nhóm nghiên cứu quốc tế do các chuyên gia Toán học đầu ngành của Việt Nam chủ trì đã hoạt động và thu được nhiều kết quả nghiên cứu lý thuyết và ứng dụng đặc sắc.

Thêm vào đó, nhiều nhà toán học trẻ sau khi tu nghiệp một thời gian ở nước ngoài đã trở về nước, bổ sung vào lực lượng nghiên cứu và giảng dạy Toán học ở trong nước. Nhiều trường đại học và cao đẳng đã quan tâm và bắt đầu chú trọng đến thành tích nghiên cứu khoa học của các giảng viên. Chính nhờ các yếu tố này mà mặc dù nghiên cứu khoa học cơ bản ở Việt Nam đang đứng trước những thách thức nghiêm trọng thì nền Toán học Việt Nam trong những năm qua vẫn đạt được những thành tựu to lớn đáng tự hào.

Theo thống kê sơ bộ, số bài báo khoa học đăng trên các tạp chí quốc tế đã tăng gấp 2,7 lần so với 5 năm trước đó. Hơn nữa, các bài báo phần lớn nằm trong danh mục ISI, có nhiều bài báo nằm trong các tạp chí chuyên ngành hàng đầu của thế giới. Trong 5 năm qua, nghiên cứu Toán học của Việt Nam đã giành được 5 giải thưởng Tạ Quang Bửu trên 14 giải của Bộ Khoa học Công nghệ.

Theo đánh giá chung, mục tiêu đưa nền Toán học Việt Nam lên tầm cao ngang hàng với các nước phát triển về Toán được đề ra trong Chương trình phát triển Toán học đang trở thành hiện thực. Các thành tích đạt được trong nghiên cứu và giảng dạy Toán học hứa hẹn một kỳ Đại hội với chất lượng các báo cáo chuyên môn rất cao.

Đại hội lần này sẽ là diễn đàn để các nhà nghiên cứu, ứng dụng, và giảng dạy toán cả nước trình bày những kết quả khoa học của mình trong vòng 5 năm gần đây. Đây cũng là dịp để cộng đồng Toán học trao đổi, thảo luận về những vấn đề thời sự cấp thiết trong phát triển Toán học của đất nước. Tham dự Đại hội có gần 800 đại biểu đến từ các trường, viện nghiên cứu trên khắp mọi miền Tổ quốc, đặc biệt có 2 đại biểu là nhà khoa học nước ngoài và 26 nhà Toán học Việt Nam đang làm việc ở nước ngoài. Bên cạnh đó, Đại hội còn có sự tham gia của lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Khoa học & Công nghệ, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam, và GS. Ngô Bảo Châu - Giám đốc khoa học Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán.

Đại hội Toán học Việt Nam 2018 bao gồm hai phần: Hội nghị khoa học và Đại hội Đại biểu Hội Toán học Việt Nam. Hội nghị khoa học của Đại hội diễn ra với các phiên toàn thể và 8 tiểu ban: Đại số - Lý thuyết số - Hình học - Tôpô, Giải tích, Phương trình vi phân và Hệ động lực, Toán rời rạc và Cơ sở Toán học của Tin học, Tối ưu và Tính toán Khoa học, Xác suất - Thống kê, Ứng dụng Toán học và Giảng dạy và Lịch sử Toán học. Trong đó, có 7 báo cáo mời tại phiên toàn thể; 5-7 báo cáo mời tại mỗi tiểu ban cùng với gần 350 báo cáo khoa học về các chủ đề toán học khác nhau. Các báo cáo khoa học sẽ giới thiệu những thành tựu nghiên cứu của các cá nhân và các nhóm nghiên cứu của các nhà Toán học Việt Nam về lý thuyết và ứng dụng toán học đang được các đồng nghiệp trong và ngoài nước quan tâm.

Phần Đại hội đại biểu Hội Toán học Việt Nam diễn ra vào sáng ngày 15/08/2018. Đại hội sẽ báo cáo tổng kết hoạt động của Hội trong 5 năm từ 2013-2018, đồng thời đề ra phương hướng hoạt động và bầu Ban chấp hành cho nhiệm kỳ 2018-2023.

Nguyễn Hùng